Soğuk Savaş’a Geçiş Sürecinde Akşam’ın Penceresinden Türk Denizciliği (1945-1950)

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından siyasal yapı, galiplerin çekişmesine bağlı olarak birkaç yıla kalmadan iki kutuplu dünya düzeninin ekseni üzerinde şekillenmiştir. Soğuk Savaş adını taşıyacak bu sürece girilirken denizcilik gibi alanlar birçok farklı yönden Türk basınının ilgi odakları içinde yer almıştır. Akşam gazetesinin denizcilik alanındaki yayınları, tarihsel, askeri, ekonomik, kurumsal ve benzeri yönleri kapsayacak şekilde geniş bir yelpaze oluşturmaktadır. Böyle yayınlar genellikle Abidin Daver, Haluk Y. Şehsuvaroğlu, Cemalettin Bildik gibi dönemin seçkin gazetecileri ile Naci Ark gibi tanınmış mühendislerin imzalarını taşımıştır. Yazıları ve yazarları kanalıyla denizcilik alanında ulusal bir yapıyı savunan Akşam, doğaldır ki bu yönde bir toplumsal bilinç oluşturma çabası da sergilemiştir. Denizcilik açısından üretici bir kimlik altında gelişim sağlama vizyonunu içeren böyle çalışma ya da yaklaşımlar, bir Akdeniz ülkesi olan ve üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye’de toplumun denizciliği özümseyip özümseyemediği, bu alandaki ilgi, donanım ve bilgisinin belirlenmesi açısından da kuşkusuz kayda değer bir önem taşımaktadır. Bu çalışma, savaştan sonra dünyanın Soğuk Savaş’a sürüklendiği ve Türkiye’nin çok partili hayata giden bir dönüşümü yaşadığı süreçte, Akşam gazetesi üzerinden içerik açısından benzer yazılardan örnekler seçilmek suretiyle Türkiye’de denizciliğe yönelik yaklaşımı ve nasıl bir toplumsal algının varolduğunu özellikle 1947-1950 aralığına odaklanarak tarihsel bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Akşam, Basın, Deniz Müzesi Naval, Denizcilik Tarihi

TURKISH MARITIME FROM THE ANGLE OF THE AKŞAM NEWSPAPER IN THE PROCESS OF TRANSITION TO THE COLD WAR (1945-1950)

AbstractWithin a few years after WWII, the political structure shaped on the axis of a bipolar world order based on the competition among the victorious countries. In this period which would be named as Cold War, branches such as shipping were among the areas of interest of the Turkish media for several reasons. The publications of Akşam newspaper in the field of shipping formed a broad range that covered historical, military, economic, and institutional aspects. Such publications were generally written by the outstanding columnists of the period like Abidin Daver, Haluk Y. Şehsuvaroğlu and Cemalettin Bildik in addition to well-known engineers such as Naci Ark. Supporting a nationalist structure in the field of shipping via its columns and columnists, Akşam presented an effort to orient the society in this direction as one might expect. Without doubt, in Turkey, a Mediterranean country surrounded by three seas, these approaches or studies which include a vision to provide improvement with a productive identity in terms of shipping are significant for questioning the adaptation of the society to the issue and identifying its interest, amenities, and knowledge of the subject. With a historical approach, this study aims to analyze the approach to shipping in Turkey and its social perception in a period while the world was drifting to Cold War and Turkey was experiencing the transformation to multi-party system, especially the period between the years 1947-1950, via a content-based selection of similar articles published in Akşam newspaper.

Keywords:

Abidin Daver, Akşam, Haluk Y. Şehsuvaroğlu, Naval Museum,

PDF

___

Kitap, Bildiri ve Makaleler: KAVAKLI, Nurhan (2005). Bir Gazetenin Tarihi Akşam, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
MALKOÇ, Eminalp (2015). “Haluk Yusuf Şehsuvaroğlu’nun Kaleminden İki Reformist Osmanlı Kuşağı: Jön Türkler ve İttihatçılar”, İttihatçılar ve İttihatçılık Sempozyumu (Ankara 25 Kasım 2014) Bildiriler, C.3, ss.65-113, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
MALKOÇ, Eminalp (2015). “Sivil Amiral Abidin Daver’in Kaleminden Türk Denizciliği”, II. Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası Sempozyumu (1-4 Kasım 2013 Turgutreis), Bildiriler, C.2, ss.316-355, Bodrum: Bodrum Belediyesi Yayınları.
MALKOÇ, Eminalp (2015). “Sivil Amiral Lakabıyla Tanınan Gazeteci Abidin Daver’in Kaleminden Türk Denizciliği”, İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 7: 57-105.
MALKOÇ, Eminalp (2015). “Türk Basınında Truman Doktrini ve Türkiye’ye Amerikan Yardımları (1947-1950)”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 9 (5):89-127.
Süreli Yayınlar: Akşam (1945-1953):ADD (1948). “Denizcilik-18 Mart Zaferi”,
Akşam, 18 Mart 1948:5,6.ADD (1948). “Denizcilik-6700 Tonluk Zırhlıdan 186 Tonluk Römorköre”,
Akşam, 4 Mart 1948:5,6.ADD (1948). “Denizcilik-Amerika’nın Bize Verdiği 11 Gemi”,
Akşam, 17 Haziran 1948:5.ADD (1948). “Denizcilik-Tersanelerimizin 25 Yıllık Bilançosu”,
Akşam, 12 Mart 1948:5,6.ADD (1949). “Denizcilik-Amerika’dan Alınan Vapurlar Meselesi”,
Akşam, 12 Haziran 1949:5.ADD (1949). “Denizcilik-Amerika’dan Alınan Vapurlar Meselesi”,
Akşam, 12 Haziran 1949:5.ADD (1949). “Denizcilik-Fransız Donanması”,
Akşam, 17 Haziran 1949:5,7.ADD (1949). “Denizcilik-Şehir Hatları Vapurlarını Burada Yapabiliriz”,
Akşam, 27 Aralık 1949:6.ADD (1949). “Sipariş Edilecek Yeni Gemilere Dair”,
Akşam, 15 Aralık 1949:4.ADD (1950). “Denizcilik-Dünyanın En Büyük Vapurculuk Şirketi”,
Akşam, 22 Şubat 1950:4.ADD (1950). “Denizcilik-Gemilerimizi Kendimiz Yapabiliriz ve Yapmalıyız”,
Akşam, 18 Şubat 1950:4,6.ADD (1950). “Denizcilik-Gemilerimizin Bir Kısmını Mutlaka Burada Yapmalıyız”,
Akşam, 4 Şubat 1950:4,7.ADD (1950). “Denizcilik-Hollanda Denizciliği ve Gemi Sanayii”,
Akşam, 17 Mayıs 1950:5.ARK, Naci (1947). “Deniz yolları İdaresi’nde Yapılması Gereken Islahat”,
Akşam, 17 Temmuz 1947:3.ARK, Naci (1947). “Denizcilik Bahisleri-İstanbul Vapuru ve Bazı Tavsiyeler”,
Akşam, 29 Temmuz 1947:5,6.ARK, Naci (1947). “Denizcilik Bahisleri-Yeni Şileplerimiz”,
Akşam, 5 Ağustos 1947:5-6.BALCIOĞLU, Şahap (1949). “Çürük Vapur Satın Almanın İç Yüzü”,
Akşam, 6 Eylül 1949:1,2.BALCIOĞLU, Şahap (1950). “Midway Uçak Gemisinde Neler Gördük?”,
Akşam, 4 Mart 1950:1,2.BİLDİK, Cemalettin (1946). “Balıkçılar”,
Akşam, 24 Kasım 1946:5.BİLDİK, Cemalettin (1947). “Denizciliğimiz”,
Akşam, 3 Haziran 1947:5.BİLDİK, Cemalettin (1947). “Denizcilik Bahsinde”,
Akşam, 7 Haziran 1947:5.BİLDİK, Cemalettin (1950). “Savarona’yı Geziyoruz”,
Akşam, 10 Haziran 1950:5.BİLDİK, Cemalettin (1953). “Deniz Müzesi’nin Kayıklar Salonu Açıldı”,
Akşam, 7 Ocak 1953:3.CAN, Zeki (1949). “Balıkçılığımız”,
Akşam, 31 Aralık 1949:7.ÇELEBİ, Yürük (1947). “Denizciliği Cazip Bir Meslek Haline Getirmemiz Lazımdır”,
Akşam, 1 Eylül 1947:3.ÇETİNTAŞ, S.Çetintaş (1946). “Serbes[t] Sütun-Barboros Töreninin Tatsız Tarafları”,
Akşam, 9 Ekim 1946:6.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1946). “Tarihten Sahifeler-Tanzimat Devrinde Bahriyemiz”,
Akşam, 3 Aralık 1946:4.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1946). “Tarihten Sahifeler-XIX uncu Asırda Harb Gemilerimizde Tezyinat Usulleri”,
Akşam, 19 Kasım 1946:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-18 ve 19 uncu Asırlarda Tersanelerimizde Çalışan Türk ve Yabancı Gemi İnşa Mühendisleri”,
Akşam, 8 Mart 1947:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-Bir Deniz Tarihçimizin Hatıraları”,
Akşam, 17 Mayıs 1947:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-Bir Deniz Tarihçimizin Hatıraları”,
Akşam, 21 Mayıs 1947:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-Deniz Ressamlarımız”,
Akşam, 16 Temmuz 1947:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-İstanbul Tersanesinde Havuzlar,
Akşam, 30 Ağustos 1947:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-Kaptan Paşalar”,
Akşam, 6 Ağustos 1947:5. ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-Kaptan Paşalar”,
Akşam, 9 Ağustos 1947:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1947). “Tarihten Sahifeler-Türkler ve Amiral Nelson”,
Akşam, 26 Temmuz 1947:5ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1948). “Tarihten Sahifeler-19. Asırda Kaptan Paşalarımız”,
Akşam, 5 Haziran 1948:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1948). “Tarihten Sahifeler-Havuz Sandalları”,
Akşam, 3 Ocak 1948:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1949). “Tarihten Sahifeler-Kaptanı Derya Ahmet Vesim Paşa’nın Hatıraları”,
Akşam, 8 Ekim 1949:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1949). “Tarihten Sahifeler-19. Asırda İstanbul’da Görülen Yenilikler”,
Akşam, 1 Ekim 1949:3.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1949). “Tarihten Sahifeler-Kaptanı Derya Ahmet Vesim Paşa’nın Hatıraları 2”,
Akşam, 12 Ekim 1949:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1949). “Tarihten Sayfalar-Şirketi Hayriyenin İlk Vapurları”,
Akşam, 3 Aralık 1949:5.ŞEHSUVAROĞLU, Haluk Y. (1952), “Tarihten Sahifeler-Bizde Hatıra Kitapları”,
Akşam, 27 Nisan 1952:5.
Cumhuriyet (1949):DAVER, Abidin (1949). “Denizcilik Bahisleri-Ansolda’da Yapılan Yeni Gemilerimiz”,
Cumhuriyet, 26 Aralık 1949:1,2.FELEK, Burhan (1949). “Hadiseler Arasında Felek-Öpüşme Merakı”,
Cumhuriyet, 5 Aralık 1949:3.