İlk Şehirler ve Yazılı Medeniyete Geçiş

Yazı ilk defa MÖ 4. bin yılın sonlarında Mezopotamya’da ortaya çıkmıştır. Resim yazısı ile başlamış zamanla ideografik yazı şekli ortaya çıkmıştır. İlk olarak çivi yazısı sistemi ile ve Sümerce olarak başlamıştır. İnsanoğlu kentleri kurmadan önce Neolitik dönem ile yerleşik hayata geçmiştir. Güneydoğu Toroslar’ın eteklerinde, ilk köy yerleşimleri kurulmuştur. Ardından ilk kentler MÖ 4000’li yılların sonlarına doğru Güney Mezopotamya’da ortaya çıkmıştır. Sümerler tarafından kurulduğu kabul edilen ilk kentler, aynı zaman da siyasal olarak birer kent devletiydi. Site adı verilen, bu kent devletlerine Ur, Uruk, Eridu, Lagaş, Kiş ve Larsa gibi devletleri örnek verebiliriz. Harran, Babil, Kudüs ilk büyük kent örneklerini oluşturur. Mezopotamya’da hukuk ve kanun yazma geleneği Sümerler ile başlamıştır. Bu gelenek ve kanun yazma tekniği zamanla Mezopotamya’da yaşamış olan tüm toplumları etkilemiştir. Urukagina Kanunları, bilinen ilk Sümerce hukuk metnidir. Hammurabi Yasaları ise MÖ 1760 yıllarında Mezopotamya’da ortaya çıkan tarihin en eski ve en iyi bir şekilde korunmuş yazılı kanunları arasındadır. Bu dönemden önce ortaya çıkan yasa koleksiyonları arasında Ur kralı Ur-Namnu’nun kanun kitabı (MÖ 2050), Eşnunna tarafından oluşturulan kanun kitabı (MÖ 1930) ve İsin’li Lipit-İştar’ın kanun kitabı (MÖ 1870) bulunmaktadır. Yazının bulunması uygarlığın, bugün geldiği noktaya ulaşmasında atılmış en önemli adımdır.

Anahtar Kelimeler:

Eridu – Yazı – Ur – Kudüs – Babil – Urugakina

FIRST CITIES AND PASSING TO WRITING CULTURE

Writing firstly exists in Mesopotamia at the end of the year 400 B.C. Writing firstly began with hieroglyph in Sumers. It began with picture writing and then changed to ideographic writing. Before building the cities, human beings firstly settled down in Neolytic era. In the valley of the southeastern Toros mountains, they setteler the first villages. After that, the first cities exist in southern Mesopotamia at the end of the 4000 B.C. The first cities which were accepted that Sumers founded were politically city states at the same time. We can give Ur, Uruk, Eridu, Lagoes, Kis and Larsa cities as an example to these city states which were called sites. Harran, Babil and Jerussalem are first big city samples. Judgement and law writing tradition firstly began with Sumers. These judgement and law writings affected all the societies lived in Mesopotamia by the time. Urukagina laws were the first known law writing materials. Hammurabi laws were amongst the ol dest and well protected laws which exist in Mesopotamia in 1760 B.C. Among the law collections before this era, the law book of Ur king Ur Namnu (2050 B.C.), Eşnunna law book (1930 B.C) and the law book of Lipit İştar from Isin can be counted.The invention of the writing is the most important step to reach the culture to the level of our Era.

Keywords:

Eridu, Writing, Ur, Jerussalem Babil,

PDF

___

KAYNAKÇAAtaöv, Türkkaya, (1981). Kudüs ve Devletler Hukuku, Ankara: Yonca Matbaası.Bahar, Hasan, (2011). Eskiçağ Uygarlıkları, Konya: Kömen Yayınevi.Bilgiç, Emin, (1963).“Eski Mezopotamya Kavimlerinde Kanun Anlayışı ve Ananesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXI, 3- 4, 103-119.Buhl, F., (1979).“Kudüs” İstanbul: İslam Ansiklopedisi.Ankara.Childe, Gordon,(1996). Kendini Yaratan İnsan, İstanbul: Varlık Yayınları.Childe, Gordon, (2009). Tarihte Neler Oldu, İstanbul: Kırmızı yayınları.Chiera, E.(1938). Sie schreiben auf Ton, Leipzig.Çığ, Muazzez İlmiye, (1994). “Sümerlilerden Yahudilik, Hristiyanlık ve Müslümanlığa Ulaşan Etkiler ve Din Kitaplarına Giren Konular” Ankara: Belleten, C. VIII.Dinçol, Belkıs, (2003).Eski Önasya Toplumlarında Suç Kavramı ve Ceza, İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü.Günaltay, Şemsettin, (1987).Yakın Şark III, Suriye Filistin, Ankara.Günaltay, Şemsettin, (1987)Yakın Şark, Elam ve Mezopotamya, Ankara.Harman, Ömer Faruk, (2002). “Kudüs”, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.26, s.323-327.Herzfeld, Ernst, (1979)“Babil”, İstanbul: MEB İslam Ansiklopedisi, C 2.Hırçın, Selen, (2000). Çivi Yazısı, İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü.Huot, Jean-Louis; Thalmann, Jean-Paul; Valbelle, Dominique, (2000), Kentlerin Doğuşu, Çev. Ali Bektaş Girgin, Ankara: İmge Kitabevi.Edwin, M. Wright, (1973). Tale of Two Hamlets, Cleveland, the Northeast Ohio Committee on Middle East Understanding.Erdem, Sargon, (1991).“Babil”, İstanbul: Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 4.İnan, Afet, (1992). Eski Mısır Tarih ve Medeniyeti, Ankara: Türk Tarih Kurumu.Keleş, R. (1992).Kent ve Siyaset Üzerine Yazılar (1975-1992),İstanbul: Iula-Emme Yayını.Kınal, Fürüzan, (1963). “Çivi Yazısının Doğuşu ve Gelişmesi”, Ankara:D.T.C.F.D Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 12.Koldowey,Robert, (1914).Johns Agnes, The Excavations Babylon, London.Köroğlu, Kemalettin, (2006).Eski Mezopotamya Tarihi, Başlangıcından Perslere, İstanbul: İletişim Yayınları.Kudüs (Tarihî Belge), (1988). (Tercüme: Acar Tanlak), Yayınlayan: İslam Konferansı Teşkilatı Kudüs Komitesi, Ankara.Kuhrt, Amelie,(2009).Eskiçağda Yakındoğu, Çev. Dilek Şendil, İstanbul:İş Bankası Yayınları.Kramer, S. Noah, (2002). Sümerler, İstanbul.Mallowan, Max, (1964). Noah’s Flood Reconsidered, C. XXVI-2, Iraq.Memiş, Ekrem, (2007).Eskiçağda Mezopotamya, Ankara: Ekin Kitapevi.M. A. M., (1938). “Jerusalem”, The Jewish Encyclopedia, Newyork.Nissen, Hans J.,(2004),“Ana Hatlarıyla Mezopotamya”, Çev. Zühre İlkgelen, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.Özfırat, Aynur, (1984).Eskiçağda Harran, İstanbul.Posgate, Nicholas, Early Mesopotamia Society and Economy at the Dawn of History, Glasgow: 2004.Quates, Joan, Babil, Çev. Fatma Çizmeli, Ankara: Arkadaş Yayınevi, 2004.Roth, Martha T., (1997). Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor, Atlanta, Georgia: Scholars Press.Sarı, Mevlüt, (1982). Arapça - Türkçe Lügat, İstanbul.Sevin, Veli, (2003). Anadolu Arkeolojisi, İstanbul: Der Yayınları.Yardımcı, Nurettin, (2007). Mezopotamya’ya Açılan Kapı Harran, İstanbul: Ege Yayınları.Yıldırım, Recep, (2004) Uygarlık Tarihine Giriş, İstanbul.Yılmaz, Saim, (1996).“İslam Tarihinde Kudüs”, İstanbul: Yedi İklim Yayınları, s. 75/76.Tosun, Mebrure,(1963). “Hammurabi’nin Toprak Kanunları”, Ankara: DTCFD, XXI, 3-4, 127-141.Tosun, Mebrure, (1973). “Sümer, Babil ve Assur’lularda Hukuk, Kanun ve Adalet Kavramları ve Bunlarla İlgili Terimler”, Ankara: Belleten, XXXVII, 145-148, 557-581.Tosun, Mebrure Tosun, Yalvaç, Kadriye,(1989). Sümer, Babil, Asur Kanunları ve Ammi- Şaduga Fermanı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.Van De Mieroop, Marc, (2006). Antik Yakındoğu’nun Tarihi, Ankara: Dost Yayınları.Van De Mieroop, Marc, (2012). Hammurabi, İstanbul: İş Bankası Yayınları.Versteeg, Russ,(2000). Early Mesopotamian Law, Durham, North Carolina: Carolina Academic Press.Woolley, C. Leonard, (1929). Ur of the Chaldees. A record of seven years of excavation, London.

ISSN: 2148-5232
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2013
Yayıncı: Gümüşhane Üniversitesi Edebiyat Fakültesi

Arşiv