Küçük Zihinlere Yerleştirilen Toplumsal Cinsiyet Rolleri

Cinsiyete uygun davranış biçimlerinin çocukların yer aldığı reklamlarda nasıl sunulduğu ve bu sunum biçimlerinin ders kitaplarına yönelik yapılan araştırmalarla karşılaştırması, bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda yiyecek içecek kategorisinde belirlenmiş 40 reklam, içerik analizi tekniği ile incelenmiştir. Bu kategorideki reklamlarda, kadının ürün üzerinde otorite konumunda gösterilmesi, besleyici özelliği, yiyecek-içecek konusunda bilgi sahibi olması ve şefkatli yapısı bu cinse özgü geleneksel rollerin sürdürüldüğünü göstermektedir. Çocukların cinsiyetlerine uygun davranış biçimleri, erkek ve kız çocukları için neredeyse eşit düzeyde enerjik olarak sunulmuştur. Ancak hiçbir reklamda erkek çocuğunun pasifliğine yer verilmezken kız çocuğunun pasif olarak sunulduğu reklamlara rastlanılmıştır. Ayrıca, kadınlara özgü olarak kabul edilen dedikodu, kız çocuklarına da yaptırılarak, büyüklere benzetilmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler ile ders kitaplarında toplumsal cinsiyet sunumunun araştırıldığı çalışmaların karşılaştırılması, bu alanda çalışma yapan araştırmacılara her iki alanı birlikte değerlendirme imkanı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Medya, Reklam, Ders Kitapları

Gender Roles Placed in Small Minds

PDF

___

ALKAN, Ayten. (2013). ‘Yerim mi Dar, Yenim mi Dar?’ Cinsiyete Dayalı Kentsel Hak İhlalleri ve Ötesi’, Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları, ss. 121-158. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: 415, İnsan Hakları Hukuku Çalışmaları: 16.
ALTHUSSER, Louis. (2006). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, İstanbul: İthaki Yayınları.
ANDERSON, Daniel; LORCH, Elizabeth; FIELD, Diane E. ve COLLINS, Patricia A. (1986). ‘Television Viewing at Home: Age Trends in Visual Attention and Time with TV’, Child Development, 57(4): 1024-33.
BAKIR, Ayşen; BLODGETT, Jeffrey G ve ROSE Gregory M. (2008). ‘Children’s responses to gender-role stereotyped advertisements’, Journal of Advertising Research, 48 (2): 255-266.
BEAUVOIR, Simone. (1993). İkinci Cins Genç Kızlık Çağı, İstanbul: Payel Yayınevi.
COHEN, Judy. (2000). "Gender Portrayal in Children's Advertising" in GCB Gender and Consumer Behavior Volume 5, eds. Cele Otnes, Urbana, IL : Association for Consumer Research, 47-68.
ÇUBUKÇU, Hatice ve SIVASLIGİL, Pınar. (2007). ‘7. Sınıf İngilizce ders kitaplarında cinsiyet kavramı’, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(34): 7-19.
DÖKMEN, Zehra. (2009). Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Remzi Kitabevi.
EISEND, Martin. (2009). ‘Meta-analysis of gender roles in advertising’, Journal of the Academy of Marketing Science, 38(4): 418-440.
ERBAŞ, Sefa. (2018). ‘Representation of The Mediated Body: Alterity to Man’, Applied Social Sciences, Cilt 1, ed. Leyla Aydemir, ss. 77-102. Hamburg: Verlag Dr. Kovač.
ESEN, Yasemin. ve BAĞLI, Melike Türkan. (2002). ‘İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme’, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2): 143-154.
EZMECİ, Fulya; ÇOBAN SÖYLEMEZ, Esra Tuğba; AKGÜL, Esra; AKMAN, Berrin. (2017). ‘Çocukların Yer Aldığı Reklamların Çocuklara ve Yetişkinlere Verilen Mesajlar, Roller ve Cinsiyete Yönelik Ayrımcılık Unsurları Açısından İncelenmesi’, Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi, (26): 247-279.
FINE, Cordelia. (2011). Toplumsal Cinsiyet Yanılsaması Zihnimiz, Toplum ve Nörocinsiyetçilik Nasıl Fark Yaratıyor? İstanbul: Sel Yayıncılık.
FISKE, John. (2014). İletişim Çalışmalarına Giriş, Ankara: PharmakonYayınevi.
FURNHAM, Adrian; ABRAMSKY, Staci ve GUNTER, Barrie. (1997). ‘A Cross-Cultural Content Analysis of Children's Television Advertisements’, Sex Roles, (37): 91-99.
GENTRY, James. ve HARRİSON, Robert. (2010). ‘Is Advertising A Barrier to Male Movement Toward Gender Change?’, Marketing Theory, 10 (1): 74-96.
GIDDENS, Anthony. (2012). Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
GÖL, Mine. (2011). Çocuk Edebiyatında Cinsiyet Rolleri: Mustafa Ruhi Şirin ve Ayla Çınaroğlu’nun Eserleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
GÜNEŞ, Özlem. (2008). ‘Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Ayrımı (1990-2006)’, Toplum ve Sosyal Hizmet, 19 (2): 81-95.
GÜMÜŞOĞLU, Firdevs. (2008). ‘Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet’, Toplum ve Demokrasi, 2(4): 39-50.
GÜNDÜZ KALAN, Özlem. (2010). ‘Reklamda Çocuğun Toplumsal Cinsiyet Teorisi Bağlamında Konumlandırılışı: 'Kinder' Reklam Filmleri Üzerine Bir İnceleme’, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38): 75-89.
HAŞILOĞLU, Selçuk Burak; BARAN, Tamer ve AYDIN, Oğuzhan. (2015). ‘Pazarlama Araştırmalarındaki Potansiyel Problemlere Yönelik Bir Araştırma: Kolayda Örnekleme ve Sıklık İfadeli Ölçek Maddeleri’, Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 2(1): 19-28.
İNAL, Kemal. (1998). Türkiye’de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler, 27 Mayıs ve 12 Eylül Askeri Müdahale Dönemlerine İlişkin Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KAĞITÇIBAŞI, Çiğdem ve CEMALCİLER, Zeynep. (2017). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş, İstanbul: Evrim Yayınları.
KALAYCI, Nurdan ve GÜNEŞ, Emel. (2014). ‘Resmi Programdaki Örtük Mesajların Öğrencilerin Özgürlük Değerine İlişkin Algıları Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi’, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (1): 17-34.
KILIÇ, KIRBAŞOĞLU, Latife ve EYÜP, Bircan. (2011). ‘İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir İnceleme’, ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2(3): 129-148.
KIRKORIAN, Heather L; WARTELLA, Ellen A. ve ANDERSON, Daniel A. (2008). ‘Media and Young Children's Learning’, The Future of Children, 18(1):39-61.
LEIVA, Francisco Munoz; MONTORO RIOS, Francisco Javeir ve MARTINEZ, Teodoro Luque. (2006). ‘Assesment of Interjudge Reliability in The Open‐Ended Questions Coding Process’, Quality & Quantity, 40: 519‐537.
NETO, Felix ve FURNHAM, Adrian. (2005). ‘Gender-Role Portrayals in Children's Television Advertisements’, International Journal of Adolescence and Youth, (12): 69-90.
PIKE, Jennifer ve JENNINGS, Nancy A. (2005). ‘The Effects of Commercials on Children’s Perceptions of Gender Appropriate Toy Use’, Sex Roles, 52(1/2): 83-91.
POSTMAN, Neil. (1995). Çocukluğun Yok Oluşu, İmge Kitabevi.
SAYILAN, Fevziye. (2012). ‘Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim’, Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim-Olanaklar ve Sınırlar, ed. Fevziye Sayılan, ss. 13-67. Birinci Baskı. Ankara: Dipnot Yayınları.
SEÇBİR (2012). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet: İyileşmeler, Problemler ve Öneriler, İstanbul Bilgi Üniversitesi.
ŞENTÜRK, Habil. (2018). Eğitim Psikolojisi, İstanbul: İz Yayıncılık.
ŞIVGIN, Nihal. (2015). Cinsiyet Rolleri Eğitim Etkinliklerinin Anasınıfına Devam Eden 60-72 Aylık Çocukların Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargılarına Etkisinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
TOURAINE, Alain. (2007). Kadınların Dünyası, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
TEZER ASAN, Hatice. (2010). Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması, Fe Dergi, 2(2): 65-74.
VEZNEDAROĞLU, Levent R. (2007). Okulda ve Sınıfta Örtük Program Bir Özel İlköğretim Okulu Örneği, (Yayımlanmamış Doktora tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
WEEKS, Kathi. (2013). Feminist Öznelerin Kuruluşu, İstanbul: Otonom Yayınları.
WELCH, Renate L; HUSTON-STEIN, Aletha Huston; WRİGHT, John C. ve PLEHAL, Robert. (1979). ‘Subtle Sex Role Cues in Children's Commercials’, Journal of Communication, 29(3): 202-209.
WİLLIAMS, John E. ve BEST, Deborah L. (1990). Measuring Sex Stereotypes: A Multination Study, Newbury Park, CA: Sage Publication.
YAVUZ, Şahinde (2007). Reklamları İzlediniz, Ankara: Ütopya Yayınevi.
YEŞİLÇAYIR, Celal ve ERBAŞ, Sefa. (2017). İnsan Hakları ve Barış Eğitiminde Felsefenin Önemi (İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarının Faydalanabileceği Teorik Bir Çalışma). Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi. Proje Kodu: 17.F1214.02.02.
ZOSULS, Kristina. M; RUBLE, Diane N; TAMİS-LEMONDA, Catherine. S; SHROUT, Patric E; BORNSTEİN, Marc H. ve GREULİCH, Faith K. (2009). The Acquisition of Gender Labels in Infancy: Implicaitons For Sex-Typed Play, Developmental Psychology, 45 (3): 688-701.
İnternet Kaynaklarıhttps://sugender.sabanciuniv.edu/ (Erişim Tarihi 15.08.2018).
https://www.ukessays.com/essays/media/gender-stereotyping-in-television-commercials-aimed-at-children-media-essay.php