Türk Şiirinde İlk Mistik-Asaf Halet Çelebi

Asaf Halet Çelebi’yi, elbette tasavvuf şiirini bir kenarda tutarak, Türk şiirindeki ilk mistik şair saymak gerekiyor. Zira onun şiirinin bu anlamda herhangi bir şekilde öncülü de öncüsü de de yoktur. Asaf Halet, Türk şiirindeki köklü tasavvuf geleneğine doğrudan veya dolaylı olarak bağlı değildir. Onun şiirinde evrensel mistisizmin değerleri ve sesi içinde doğup büyüdüğü geleneğin renklerinden daha belirgin bir yere sahiptir. Özellikle Budizmin etkisi altındaki şiirlerinde tasavvufa ve milli yaşantıya ait ögeler de aynı evrensel mistik duyuşun kavrayış ve algı süzgecinden geçmişçesine farklı bir gözün bakışını duyurur okuyucusuna. Bu, bir çeşit yabancılaşma değilse de kendini apaçık gösteren bir yabancılık duygusudur Türk şiiri için ve bir bakıma şiirimize ilk kez Asaf Halet’in dilinden giren yabancı bir sestir. Tasavvuf neş’esinin yerini hiçliğin melali almıştır adeta onun şiirlerinde. Bu yeniliğin Om Mani Padme Hum, He ve Lamelif’teki şiirlerin biçeminde, söyleyiş ve edasında kendini açıkça göstermesi ise şairin sanat ve estetik kudretiyle ilgili olduğu kadar dile getirdiği mistik dünyanın kendi keyfiyetiyle de ilgilidir. Sonuç olarak onun şiirlerinde antik dünyanın mistik duyuşu da uzak doğu mistisizmi de tasavvuf şiirinin içinde erimiş olarak değil, ilk kez, özgün doğalarıyla yer almıştır.

The First Mystic of Turkish Poety: Asaf Halet Çelebi

___

  • Asiltürk, Baki. 2017, Türk Şiirinde 1980 Kuşağı, Yapı Kredi Yayıncılık, İstanbulAyvazoğlu, Beşir. 2018, He’nin İki Gözü İki Çeşme, Kapı Yayınları, İstanbulBelge, Murat. 2018, Şairaneden Şiirsele-Türkiye’de Modern Şiir, İletişim Yayınları, İstanbulBlondel, Maurice. 2008, Mistisizm, Dergah Yay., İstanbulBolay, Süleyman hayri. 1987, Felsefî Doktrinler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, AnkaraÇelebi, Asaf Halet. 2018, Bütün Yazıları (Haz. Hakan Sazyek), Everest Yayınları, İstanbulÇelebi, Asaf Halet. 1993, Om Mani Padme Hum, Adam Yayınları, İstanbulDirin, İlyas. Özdemir, Şaban. Su, Hüseyin. 2003, Asaf Halet Çelebi Kitabı, Hece Yayınları, AnkaraKolcu, Ali İhsan. 2009, Asaf Halet’in Poetikası, Salkımsöğüt Yayınları, ErzurumMiyasoğlu, Mustafa. 1994, Biyografi-Asaf Halet Çelebi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbulOkay, Orhan. 2015, Poetika Dersleri, Dergah Yayınları, İstanbulSpurgeon, Caroline F.E. 2004, Mysticism in English Literature, Proofreaders, Formatted Blackmask Online, https:/www.cje.ids.czest.pl/biblioteka/Mysticism%20in%20English%20Literature.pdfTürkmen, Erkan. 2011, Türk ve İngiliz Şiirinde Mistik Öğeler, Literatürk Yay., Konya