Türkiye'de özel sektörün kültür ve sanat alanındaki artan görünürlüğü

1980lerdeki ekonomik dönüşüm kültür ve sanat piyasasını da etkilemiştir. Özellikle 1990ların sonundan beri Türkiyede kültür ve sanat piyasasında çarpıcı gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. Bunun en önemli sebebi, özel sektörün bu alana yönelen ilgisidir. O zamandan beri, özel sektör kuruluşları için kültür ve sanat alanı bu kuruluşların işleri haline gelmiştir. Dünyadaki eğilimi de göz önüne alarak, Türkiyede de özel kurumlar çok çeşitli şekillerde kültür ve sanat alanına yatırımlar yapmaktadırlar. Festivallere sponsor olmaktan kültür merkezleri, müzeler, galeriler açmaya, koleksiyon oluşturmaktan sanatçılara destek olmaya, orkestra oluşturmaktan restorasyonlara fon oluşturmaya ya da sanat yatırım danışmanlığı hizmeti vermeye kadar uzanan geniş bir yatırım ağı, kurumları bu alanda görünür kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiyede özellikle 1990ların sonlarından itibaren artmakta olan özel sektörün kültür ve sanat yatırımlarını irdelemek ve bu yatırımları; nedenleri, çeşitleri, kurumsal sosyal sorumluluklarla ilişkileri, finansman biçimleri bağlamında ele almaktır.

The increasing visibility of the private sector in the field of culture and art in Turkey

The economic transformation in 1980 s influenced also the culture and arts markets. In Turkey, the begining of the remarkable developments in the culture and arts market was about in late 90 s. The main reason was the interest of the private sector to this field. Since that time, for the private sector s institutions, the investments in culture and arts had became their business . Taking into consideration the tendency in the world, the Turkish private sector s institutions investments in culture and arts, such as sponsoring festivals, opening museums, art galleries and cultural centres, collecting art works, supporting artists, founding own branded orchestras, funding restorations, giving consulting services in the field of arts management help them to increase their visibility in this field. This study s purpose is to examine the Turkish private sector s increasing investments in culture and arts especially since late 90 s and to approach this investments in context of the causes and the types of investments, the relation of the investments with the private sector s corporate social responsibilities and the forms of financing.

PDF

___

AKTAN, Coşkun Can ve BÖRÜ, Deniz (2007); Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Coşkun Can AKTAN (Ed.), Kurumsal Sosyal Sorumluluk içinde (11-36), İstanbul: İGİAD Yayınları,
AND, Metin (1981) Kültürel Etkinlikler ve Büyük Kuruluşlar, Ankara: Türkiye iş Bankası Yayınları.
AR Dergisi, Cumhuriyet Halk Partisinin Sanat Sahasında Aldığı Mühim Kararlar, Sayı: 20-21, Ağustos- Eylül 1938.
ARTUN, Ali (1998) Çağdaş Sanat Tarihleri ve Türkiyede Sanatın Çağdaşlaşması, Toplum ve Bilim, Sayı:79, Kış
BALİ, N. Rıfat (2004) Tarz- ı Hayattan Life Stylea - Yeni Seçkinler, Yeni Mekanlar, Yeni Yaşamlar, 6. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
BARAN, A. Paul ve SWEEZY, Paul (1970) Tekelci Kapitalizm, Filiz Onaran (çev.), Ankara:Doğan Yayınevi.
BERGER, John (1977) Ways of Seeing, London: Penguin Books.
CALHOUN, Craig (2007) Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları, Güney Çeğin ve diğerleri (der.), Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Cumhuriyet, 12 Eylül Harekâtı Olmasaydı 24 Ocak Kararları Asla Başarıya Ulaşamazdı 26 Ocak 1982.
ÇIKAR, Mustafa (1998) Hasan Ali Yücel ve Türk Kültür Reformu, 2. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
DPT, Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı, 1973, http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan3. pdf.
ERCAN, Fuat (2001) Modernizm, Kapitalizm ve Azgelişmişlik, İstanbul: Bağlam Yayınları.
ESMER, Yılmaz (1999) Devrim, Evrim, Statüko: Türkiyede Sosyal, Siyasal, Ekonomik Değerler İstanbul: TESEV Yayınları.
FISCHER, Ernst (2005) Sanatın Gerekliliği, Cevat Çapan (çev.), 10. Baskı, İstanbul: Payel Yayınları.
FRIEDMAN Milton (1970) The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits, The New York Times Magazine, 13.09.1970.
Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Muafiyeti Tanınmış Vakıfların Listesi, http://www. gib.gov.tr/index.php?id=406.
GÜLFİDAN Şebnem (1993) Big Business and The State in Turkey: The Case of
TÜSİAD, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
HADDAD, Michèle (2001) Halil Şerif Paşa Bir İnsan, Bir Koleksiyon, Elif Gökteke (çev.), İstanbul: P Kitaplığı.
HEWISON, Bob ve HOLDEN, John (2006) Experience and Experiment The UK Branch of The Calouste Gulbenkian Foundation, Londra: Calouste Gulbenkian Foundation.
HERITIER, Annie (2010) De Mécène à Mécénat, Jean-Pierre Allinne et Renaud Carrier (Ed.), La Culture Au Risque du Marché: Le Mécénat Face à Ses Acteurs, Paris: LHarmattan. Hürriyet, 17 Eylül 1980.
İKSV web sitesi, http://www.iksv.org/tr.
İNALCIK, Halil (2005) Şair ve Patron: Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme, 2. Baskı, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
KANTARCIOĞLU, Selçuk (1998) Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programlarında Kültür, 3. Baskı, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
KATOĞLU, Murat (2008) Cumhuriyet Türkiyesinde Eğitim, Kültür, Sanat, Sina Aksin (Yay. Yön.), Türkiye Tarihi 4 - Çağdaş Türkiye 1908-1980, İstanbul: Cem Yayınevi.
KATOĞLU, Murat (2009) Türkiyedeki Kültür Politikalarının Ekonomi Politiği, Türkiyede Kültür Politikalarına Giriş, Serhan Ada ve Ayça İnce (drl.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
KAZGAN, Gülten (1999) Tanzimattan XXI. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
KAZGAN, Gülten (2009) Bir İktisatçının Tanıklıkları, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
KOÇ, Vehbi (1987) Hatıralarım, Görüşlerim, Öğütlerim, İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Yayınları.
KÖKER, Levent (2009) Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, 11. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
KÖSEMEN, İkbal Begüm (2010) Sosyal Sermaye Kuramı Çerçevesinde Türkiyede Özel Sektörün Kültür ve Sanat Yatırımları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, SBE.
ÖNDİN, Nilüfer (2002) Cumhuriyet Dönemi (1923-1950) Kültür Politikalarının Türk Resim Sanatı Üzerindeki Yansımaları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, SBE.
PORTER, Michael E. ve KRAMER, Mark R. (2006) Strategy & Society, The Link Between Competetive Advantage and Corporate Social Responsibility, Harvard Business Review, Vol. 80, No.1, (Aralık 2006). Resmi Gazete, Sayı: 25529, 21.07.2004.
Sanat Çevresi Aylık Sanat Dergisi (1990) Aret Portakal ile Feriha Büyükünal Söyleşisi. No.142.
SENA, Cemil (1972) Estetik: Sanat ve Güzelliğin Felsefesi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
SHINER, Larry (2004) Sanatın İcadı, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
STALLABRASS, Julian (2009) Sanat A.Ş. Çağdaş Sanat ve Bienaller, İstanbul: İletişim Yayınları.
ŞENİ, Nora (2009) Oryantalizm ve Hayırseverliğin İttifakı, Elif Ertan (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
T.C. İş Bankası web sitesi, http://isbank.com.tr.
ULAGAY, Osman (1987) Özal Ekonomisinde Paramız Pul Olurken Kim Kazandı Kim Kaybetti, 2. Baskı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
WOOD, J. Donna (1990) Business and Society, Pittsburg: Harper Collins Publishers.
YARDIMCI, Sibel (2005) Kentsel Değişim ve Festivalizm: Küreselleşen İstanbulda Bienal, İstanbul: İletişim Yayınları.