Okul yöneticilerinin belirsizlik durumlarını algılama ve karar verme tarzları1

Bu araştırmanın amacı; okul yöneticilerinin algılarına göre, okullarda yaşanılan belirsizliklerin sebeplerini irdelemek, okul yöneticilerinin belirsizlik durumlarında karar verirken izledikleri yolları, tutumları ve bu süreçte nelerden etkilendiklerini belirlemektir. Araştırma verileri yüz yüze görüşme yöntemiyle ve yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Araştırma kapsamında onu kadın, yirmisi erkek toplamda otuz okul yöneticisiyle görüşme yapılmıştır. Görüşmeler sonucu elde edilen veriler nitel araştırma yöntemleri doğrultusunda on iki ana tema altında incelenmiş ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarında okul yöneticilerinin görüşlerine göre belirsizlik sebepleri olarak planlama hataları, istikrarsızlık, eğitim mevzuatına ve üst yöneticilere dayalı sebepler öne çıkmaktadır. Belirsizlik durumlarında okul yöneticilerinin ilk olarak çevrelerindeki kişilere -başta müdür yardımcıları, diğer okulların idarecileri ve gerekli durumlarda öğretmenler olmak üzere- danıştıkları ya da yaşadıkları duruma benzer örnekler arama yoluna gittikleri sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan görüşmelerden alınan veriler doğrultusunda belirsizlik durumlarında karar verirken öğretmenin ve velinin de okul yöneticileri üzerinde etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Perception of principals and their decision making style in cases of ambiguity

Th e purpose of this study is to explore why cases of ambiguity emerge in schools based upon school principal perceptions and to identify how school principals make decisions, their attitudes towards cases of ambiguity and how school principals are aff ected by such cases. Th e data of this study were obtained from face to face interviews and from semi-structured interview forms. A total of thirty principals, ten women and twenty men, were interviewed as part of the research. Data obtained from the interviews were examined under twelve headings in accordance with the qualitative research methods. Errors in planning, instability, reasons based upon the educational legislation and top administrators became prominent as the reasons of ambiguity in the research results according to the opinions of principals. It was concluded that principals consult to the people in their environment- firstly the deputy principles, administrators of other schools and teachers where necessary- or resort searching similar instances akin to their conditions. In line with the answers received in interviews, it was concluded that teachers and parents also have an eff ect upon the decisions of school administrators in cases of ambiguity.

___

Açıkalın, A. (1998). Daha bir kaosu yönetmek. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Bahar, 14, 149-150.

Akçadağ, T. (2013). Okul yöneticilerinin bakış açılarıyla üst yönetimler: Sorunlar, beklentiler, çözüm önerileri ve yansımalar. International Journal of Human Sciences, 10, 2, 379-399.

Argüden, Y. (2002). Belirsizliğin yönetimi. Dünya Gazetesi, 20.07.2002, http://www.arge.com/tr / category/makaleler/is-dunyasi/ adresinden 20.10.2013 tarihinde edinilmiştir.

Bakioğlu, A. (1994). Değişim ve yenilikte okul yöneticisinin rolü: İngiltere ve Amerika'daki uygu- lamalar. Yaşadıkça Eğitim, 32, Ocak-Şubat, 25-30.

Bakioğlu, A. (1998). Lider öğretmen. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bi- limleri Dergisi,10.

Balyer, A. (2011). Eğitim yönetiminde farklı bir yaklaşım olarak karmaşıklık/kaos teorisi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 36, 385, 8-15.

Baran, H. (2012). İşletmelerde kriz yönetimi. http://www.izto.org.tr/portals/0/ iztogenel/ doku- manlar/ isletmelerde_kriz_yonetimi_i_h_baran_26.04.2012%20230919.pdf adresinden 02.11.2013 tarihinde edinilmiştir.

Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları.

Bush, T. (2006). Th eories of educational management. http://cnx.org/ content/ m13867/latest/ ad- resinden 16.12.2013 tarihinde edinilmiştir.

Çamlıbel, N. D. (2003). Belirsizlik ortamında planlama düşüncesi 'sinerjetik toplum - sinerjik yöne- tim ve sinerjist planlama modeli' örnek olay: 17 Ağustos - 12 Kasım 1999 depremleri sonrası kaos ve kendi - kendine organizasyon süreci. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Çelikten, M. (2000). Etkili okullarda karar süreci. Milli Eğitim Dergisi, 11.

Çobanoğlu, F. (2008). Değişim mantığını anlamak: Akış ve dönüşüm olarak örgüt. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 110-119.

Dönmez, B., Uğurlu, C. T. & Cömert, M. (2011). Gevşek yapılı sistemler olarak ilköğretim okul- larında karar verme, liderlik ve çatışma: Nitel bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1, 1-29.

Erdem, A. R. (2002, Mayıs). Öğrenen okulu yaratacak bildiriler, 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.

Eren, E. (2001). Yönetim ve organizasyon. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.

Ereş, F. (2004). Eğitim yönetiminde stratejik planlama. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 21-29.

Genç, M. (2006). Eğitim örgütlerinde öğretmenlerin değişime karşı gösterdiği direnç. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Goldoff , A. C. (2007). Decision-making in organizations: the new paradigm. International Journal of Public Administration, 23, 11, 2017- 2044.

Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21,1, 91-10.

Hoy, W. K. & Miskel, G. C. (2010). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama. S. Turan (Çev. Ed.). İstanbul: Nobel Yayınları.

İlğan, A. (2008). Örgütsel değişim/değişme. Milli Eğitim Dergisi, Kış, 177, 80-103.

Kajs, L. T. & McCollum, D. L. (2009). Examining tolerance for ambiguity in the domain of educational leadership. Academy of Educational Leadership Journal, May, 13,2.

Karaca, S. (2013). Sistemdeki değişiklikler gelecek kaygısı yaratıyor. http://www.anadolugaze- tesi .net/ sistemdeki-degiiklikler-gelecek-kaygisi-yaratiyor-n-14727.aspx adresinden 25.10.2013 tarihinde edinilmiştir.

Kepenekçi, Y. K. (2004). İlköğretim okulu yöneticilerinin eğitim mevzuatına ilişkin görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3, 6, 159-174.

Latif, H. (2002). Kaotik ortamda yönetim, İ. Dalay, R. Coşkun ve R. Altunışık (Ed.), Stratejik boyutuyla modern yönetim yaklaşımları. İstanbul: Beta Basım Dağıtım.

Morrison, K. (2008). Educational philosophy and the challenge of complexity theory. Educational Philosophy and Th eory, 40, 1, 19-34.

Neyişci, B. N. (2006). Türkiye'deki mesleki eğitim ve öğretimin güçlendirilmesi projesi (megep) içindeki yaygınlaştırıcı okul yöneticilerinin, belirsizlikten kaçınma davranışlarını gerçekleştirme düzeyleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Özden, Y. (2008). Eğitimde yeni değerler. Ankara: PegemA Yayınları.

Özgenç, Ö. Y. (2008). Değişimin mantığını anlamak: Akış ve dönüşüm olarak örgüt, A. Balcı (Ed.), Örgüt mecazları. Ankara: Ekinoks Yayınları.

Öztürk, S. (2009). Eğitim yöneticisinin karar verme sürecini etkileyen faktörler ve eğitim kurumlarında bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Seçkin, Z. (2009). Bilgideki hızlı değişimin lider/yöneticilerin karar alma sürecine etkileri üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.

Sığrı, Ü. & Tığlı, M. (2006). Hofstede'nin "Belirsizlikten kaçınma" kültürel boyutunun yönetsel- örgütsel süreçlere ve pazarlama açısından tüketici davranışlarına etkisi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 21, 1, 327-342.

Siu, W. (2008). Complexity theory and school reform. National Association of Secondary School Principals, NASSP Bulletin, 92, 2, 154-164.

Sullivan, T. J. (1998). Leading people in a chaotic world. Journal of Educational Administration, 37, 5, 408-423.

Şişman, M. (2011). Öğretim liderliği. Ankara: PegemA Yayınları.

Taymaz, H. (2003). Okul yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Tetenbaum, T. J. (1998). Shift ing paradigms: from Newton to chaos. Organizational Dynamics, Spring, 21-32.

Turhan, H. (2013). İnisiyatif ve sorumluluk duygusu. Deniz Harp Okulu Pusula Dergisi, 73.

Tüz, M. (2001). Kaos ortamında self organizasyon davranışı. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.

Uçkun, G. (2002). Değişim yönetimi, İ. Dalay vd. (Ed.), Stratejik Boyutuyla Modern Yönetim Yaklaşımları. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.

Yayla, H. E. (2006). Güç ve yetki ilişkilerinin muhasebe bilgisi kararları üzerindeki etkisi: Türkiye'deki özel hastaneler üzerine yapısal bir model önerisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.