İki farklı yaklaşıma dayalı bilimin doğası öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının kavram yanılgılarının giderilmesindeki etkisi

Çağdaş bilim anlayışıyla birlikte toplumdaki bireylerin bilime ve bilimsel çalışmalara yönelik bakış açısı da değişmiştir. Bu durum bilimsel okuryazarlık ve bilimin doğası gibi farklı başlıklara verilen önemi de arttırmıştır. Bu araştırmanın amacı, doğrudan-yansıtıcı ve dolaylı yaklaşıma dayalı bilimin doğası öğretim uygulamalarının, fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki kavram yanılgılarının giderilmesine etkisinin belirlenmesidir. Araştırma 2008–2009 eğitim-öğretim yılı güz döneminde İstanbul’daki bir devlet üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 43 fen bilgisi öğretmen adayı katılmıştır. Öğretmen adayları seçkisiz olarak Grup I ve Grup II olarak iki gruba ayrılmışlardır. Bilimin doğası ve boyutları Grup I de yer alan öğrencilere doğrudan-yansıtıcı, Grup II’de yer alan öğrencilere dolaylı yaklaşımla öğretilmiştir. Araştırma verileri VNOS-C ölçeği, görüşme soruları ve video kayıtları ile toplanmıştır. Araştırma verileri içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmada görüşme ve video kayıtlarından elde veriler ise veri çeşitlemesi amacıyla kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar öğretmen adaylarının; bilimsel teori ve kanunlar, bilimsel bilginin değişebilir ve deneysel doğası gibi literatürde de yeralan farklı yanılgılara sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuç; doğrudan-yansıtıcı yaklaşımla gerçekleştirilen öğretimin, kavram yanılgılarının giderilmesi konusunda dolaylı yaklaşıma göre daha etkili olduğunu ortaya koyar niteliktedir.

Anahtar Kelimeler:

Bilimin doğası, doğrudan-yansıtıcı yaklaşım, dolaylı yaklaşım, fen eğitimi, fen bilgisi öğretmen adayı

The effect of nature of science teaching based on two different approaches on the elimination of prospective science teachers’ misconceptions

Along with the modern understanding of science, the viewpoints of individuals in the society towards science and scientific studies have also changed. This situation has also increased the importance given to different titles such as scientific literacy and the nature of science. The purpose of this study is to determine the influence of the teaching method of the nature of science carried out with explicit-reflective and implicit approach on the elimination of misconceptions of science teacher candidates about the nature of science. The research was carried out in the Fall semester of 2008-2009 academic year. The number of participants of the research was 43 science teacher candidates in a public university in Istanbul. Participants of the research was selected rondamly and assigned to Group I and Group II. Group I was taught with the method based on explicit- reflective and Group II was taught with method based on implicit teaching approach. Research data were collected through the VNOS-C scale, interview questions and video records. Research data were evaluated with content analysis. The data obtained from interviews and video records in the research were used for triangulation. The results obtained from the research revealed that both groups have different misconceptions, such as scientific theory and laws, the experimental and tentative nature of science. The result of the research also revealed that the teaching method carried out with explicit-reflective approach is more effective in the elimination of misconceptions of prospective science teachers on the nature of science in comparison to implicit approach.

Keywords:

Nature of science, explicit-reflective approach, implicit approach, science education, prospective teacher,

PDF

___

Abd-El Khalick, F., & Lederman, N.G. (2000). The influence of history of science courses on students’ views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 37(10), 1057–1095.
Abd-El Khalick, F. (2005). Developing deeper understandings of nature of science: the impact of a philosophy of science course on preservice science teachers’ views and instructional planning. International Journal of Science Education, 27(1), 15-42, Doi: http://dx.doi.org/10.1080/09500690410001673810
Ağlarcı, O. (2014). Doğrudan-yansıtıcı yaklaşıma dayalı öğretimin kimya öğretmen adaylarının bilimin doğası görüşlerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı Kimya Öğretmenliği Bilim Dalı.
Ağlarcı, O., & Kabapınar, F. (2016). Kimya Öğretmen Adaylarının Bilime ve Sözde Bilime İlişkin Görüşlerinin Geliştirilmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 248-286.
Akçay, B. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğasına yönelik inanışları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 145-164.
Aslan, O. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerin sınıf uygulamalarına yansımaları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ayvacı, H. Ş. (2007). Bilimin doğasının sınıf öğretmeni adaylarına kütle çekim konusu içerisinde farklı yaklaşımlarla öğretilmesine yönelik bir çalışma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Ayvacı, H. Ş., & Özbek, D. (2015). Fen teknoloji toplum dersi kapsamında yapılan uygulamaların fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimin doğası algılarına etkisi. Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 93-108.
Boran, G. H., & Bağ, H. (2016). The influence of argumentation on understanding nature of science. International Journal of Environmental & Science Education, 11(6), 1423-1431. http://www.ijese. net/makale/213 adresinden alınmıştır.
Çelik, S., & Bayrakçeken, S. (2006). The effect of a ‘science, technology and society’ course on prospective teachers’ conceptions of the nature of science. Research in Science & Technological Education, 24(2), 255–273, doi: http://dx.doi.org/10.1080/02635140600811692
Çelik, S. (2015). Açık ve yansıtıcı yaklaşımla bilimin doğası öğretiminin lisansüstü öğrencilerinin bilimin doğası anlayışlarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 125- 147.
Çıbık, A. S. (2016). The effect of project-based history and nature of science practices on the change of nature of scientific knowledge. International Journal of Environmental and Science Education, 11(4), 453-472.
Dickinson, V. L., Abd-El Khalick, F., & Lederman, N. G. (2000). Changing elementary teachers’ views of the nos: effective strategies for science methods courses. ED, 441-680.
Erdoğan, M. N., & Köseoğlu, F. (2015). Explicit-reflective instruction of nature of science as embedded within the chemical equilibrium. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 717-741.
Friedman, A. J. (2006). Biological classification historical case studies: fostering high school students’ conceptions of the nature of science. (Unpublished Doctoral Dissertation). Wayne State University, Detroit, Michigan.
Göksu, V., Aslan, O., Özel, M., & Şenel Zor, T. (2016). Açık-düşündürücü ve tarih temelli öğretimin fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimin doğası anlayışları üzerindeki etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 313-327.
Hastürk, H. G., Öztürk, N., Demir, R., & Kartal, T. (2014). Farklı eğitim kademelerinde öğrenim gören öğrencilerin bilimin doğası ile ilgili görüşleri. Tarih Okulu Dergisi, 7(XVIII), 671-688. İmer Çetin, N., & Taşar, M. F. (2015). Using Concept Maps to Determine Pre Service Science Teachers Views About The Nature of Science. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(4), 1185-1206.
İrez, S., & Çakır, M. (2006). Critical reflective approach to teach the nature of science: A rationale and review of strategies. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3(2), 19-35. İrez, S. (2006). Are we prepared? An assessment of preservicescience teacher educators’beliefs about nature of science. Science Teacher Education, 90, 1113- 1143, doi: 10.1002/sce.20156
Kahyaoğlu, E. (2004). Investigation of the preservice science teachers’ views on science technology and society issues. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University.
Khishfe, R. F., & Abd-El Khalick, F. (2002). Influence of the explicit and implicit inqury-oriented instruction on sixth graders’ views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(7), 551-578.
Khishfe, R. F. (2004). Relationship between students’ understanding of nature of science and instructional context. (Unpublished doctoral dissertation). Graduate College of the İllinois İnstitute of Technology, Chicago, Illinois.
Khishfe, R.F., & Lederman, N. (2006). Teaching nature of science within a controversial topic: integrated versus nonintegrated. Journal of Research in Science Teaching, 43(4), 395–418, DOI 10.1002/ tea.20137
Köksal, M. S. (2010). The effect of explicit embedded reflective instruction on nature of science understandings, scientific literacy levels and achievement on cell unit. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Middle East Technical University.
Kim, S. Y. (2007). Genetics instruction with history of science: nature of science learning. (Unpublished doctoral dissertation). The Ohio State University, Ohio, USA.
Küçük, M. (2006). Bilimin doğasının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Lederman, N. G., & Abd-El Khalick, F. (1998). Avoiding de-natured science: activities that promote understanding of the nature of science. W.F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: rationales and strategies (s.83-125), Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
Lederman, N.G., Abd-El Khalick, F., Bell, R.L., & Schwartz, R.S. (2002). Views of nature of science questionnaire: toward valid and meaningful assessment of learners’ conceptions of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(6), 497–521, DOI: 10.1002/tea.10034
Lin, H. S., & Chen, C. C. (2002). Promoting preservice chemistry teachers’understanding about the nature of science through history. Journal of Research in Science Teaching, 39(9), 773-792, DOI: 10.1002/ tea.10045
Matkins, J. J, Bell, R., Irving, K., & Mcnall, R. (2002). Impacts of contextual and explicit instruction on preservice elementary teachers’ understandings of the nature of science. Proceedings of the Annual International Conference of the Association for the Education of Teachers in Science. https://eric. ed.gov/?id=ED465615 adresinden 04.06.2015 tarihinde edinilmiştir.
McComas, Z. F. (2000). The role and character of the nature of science in science education. In W. F.
McComas (Ed.), The principal elements of the nature of science: dispellingthe myths. Dordrecht, Boston, London: Kluwer Academic Publishers.
McComas, W. F., Clough, M. P., & Almazroa, H. (2000). The role and character of the nature of science in science education. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: rationales and strategies. Dordrecht, Boston, London: Kluwer Academic Publishers.
Mİlli Eğitim Bakanlığı (MEB) Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara.
Metz, D. J. (2002). Understanding the nature of science through the historical development of conceptual models. (Unpublished doctoral dissertation). University of Manitoba.
Metin, D. (2009). Yaz bilim kampında uygulanan yönlendirilmiş araştırma ve bilimin doğası etkinliklerinin ilköğretim 6. ve 7. sınıftaki çocukların bilimin doğası hakkındaki düşüncelerine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Muşlu, G. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin bilimin doğasının sorgulama düzeylerinin tespiti ve çeşitli etkinliklerle geliştirilmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Nalçacı, İ. Ö., Akarsu, B., & Kariper, A. İ. (2011). Bilimin doğası ve bilim tarhi dersinin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki bilgi ve görüşlerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet
Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 337-352. National Research Council (NRC) (1996). National Science Education Standarts. Washington, DC: National Academy Press.
Oyman, Y. (2002). İlköğretim Fen Bilgisi öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki anlayışlarının tespiti. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Özden, B., & Yenice, N. (2016). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Kanun ve Teori Kavramlarına Yönelik Görüşleri: Nitel bir durum çalışması. İlköğretim Online, 15(4), 1090-1113.
Öztuna Kaplan, A. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının epistemolojik inanışlarının okul deneyimi ve öğretmenlik uygulamasındaki yansımaları: durum çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaulation methods. London: Sage Publication.
Rivas, M. G. (2003). The nature of science and the preservice elementary teachers: changes in understanding and practice. (Unpublished doctoral dissertation). University of California, Santa Barbara.
Turgut, H. (2005). Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden “bilimin doğası” ve “bilim-toplum-teknoloji ilişkisi” boyutlarının gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Wahbeh, N. A. K. (2009). The effect of a content-embedded explicit-reflective approach on inservice teachers’ views and practices related to nature of science. (Unpublished doctoral dissertation). University of Illinois, Urbana, Illinois.
Yenice, N., Özden, B., & Balcı, C. (2015). Fen Bilgisi ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Bilimin Doğasına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 237-281.
Yenice, N., & Özden, B. (2016). Bilimsel Araştırma Bir Soru İle Başlar; Süt Etkinliği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 153-158.
Yip, D. (2006). Using history to promote understanding of nature of science in science teachers. Teaching Education, 17(2), 157-166, http://dx.doi.org/10.1080/10476210600680382
Yüce, Z., & Önel, A. (2015). Fen öğretmen adaylarinin bilimin doğasini anlamalari ve evrim teorisini kabul düzeylerinin belirlenmesi. Electronic Turkish Studies, 10(15), 857-872.
Yücel Dağ, M. (2015). Kavram karikatürleriyle zenginleştirilmiş etkileşimli kisa tarihsel hikâyelerin bilimin doğasi öğretiminde kullanimi üzerine bir öz-inceleme. (Yayımlanmamaış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.