Okul yöneticilerinin yönetici kaygı düzeylerinin yordayıcısı olarak psikolojik sermaye

Bu araştırmanın amacı; okul yöneticilerinin sahip oldukları psikolojik sermayenin, yönetici kaygı düzeylerini anlamlı şekilde yordayıp yordamadığının tespit edilmesidir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, 2016-2017 eğitim öğretim yılında, İstanbul’da Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kamu okullarında yöneticilik yapan ve basit seçkisiz örneklem yöntemiyle seçilen (% 78,6’sı erkek; % 21,4’ü kadın) 345 okul yöneticisinden elde edilmiştir. Araştırmaya katılan yöneticilerin % 71’i (245 kişi) okul müdürü; % 29’u (100 kişi) müdür yardımcısı olarak görev yapmaktadır. Araştırma verileri “yönetici kaygı ölçeği” ve “örgütsel psikolojik sermaye ölçeği” ile toplanmıştır. Toplanan verilerin çözümlenmesinde Pearson korelasyon katsayısı ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları okul yöneticilerinin yönetici kaygı düzeyleri ile psikolojik sermaye ölçeğinin alt boyutları olan iyimserlik, umut, psikolojik dayanıklılık ve özyeterlik arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Yordama analizleri sonucunda elde edilen bulgulara göre ise psikolojik sermaye ölçeğinin alt boyutları olan psikolojik dayanıklılık, iyimserlik ve özyeterliliğin okul yöneticilerinin yönetim kaygılarının en önemli yordayıcıları olduğu tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ilgili literatür çerçevesinde tartışılmış ve gelecek araştırmalara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Okul yöneticileri, yönetim süreci kaygısı, psikolojik sermaye, iş yükü kaygısı

Psychological Capital as A Predictor of Managerial Anxiety Levels of School Administrators

The purpose of this research is to determine whether psychological capitals that the school administrators have significantly predict the administrator anxiety levels. Descriptive survey design was used in the research. The data of the research were obtained from 345 school administrators (78.6% male, 21.4% female) who were administrators in the schools affiliated to the Ministry of National Education in Istanbul in 2016 and were selected by simple random sampling method. 71% (245 people) of the administrators who participated in the research were school principals, and 29% (100 people) of them were vice principals. In the research, administrators’ anxiety levels and the psychological capital levels of school administrators were measured by “administrator anxiety scale” and “organizational psychological capital scale,” respectively. Pearson correlation technique and multiple linear regression analysis were used to analyze the collected data. The results of the research showed that there was a negative significant relationship between the administrators’ anxiety levels of school administrators and their optimism, hope, psychological endurance, and self-efficacy, which are the sub-dimensions of the psychological capital scale. According to the findings obtained as a result of the predictive analyses, the psychological endurance, optimism, and self-efficacy, which are the sub-dimensions of the psychological capital scale, were found to be the most important predictors of school administrators’ administrative anxieties. The results obtained from the research were discussed within the scope of the relevant literature, and proposals were made for future researches.

Keywords:

School administrators, administration process anxiety, psychological capital, workload anxiety,

PDF

___

Bakker, A., Demerouti, E., ve Schaufeli, W. (2003). Dual processes at work in a call centre: An application of the job demands – resources model. European Journal of Work and Organizational Psychology, 12(4), 393–417. http://doi.org/10.1080/13594320344000165
Beğenirbaş, M., ve Turgut, E. (2016). Psikolojik Sermayenin Çalışanların Yenilikçi Davranışlarına ve Performanslarına Etkileri: Savunma Sektöründe Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 57-93.
Bruce King, M., ve Bouchard, K. (2011). The capacity to build organizational capacity in schools. Journal of Educational Administration, 49(6), 653–669. http://doi.org/10.1108/ 09578231111174802
Cobb, C. (2014). Principals play many parts: A review of the research on school principals as special education leaders 2001–2011. International Journal of Inclusive Education, 3116(June 2015), 1–22. http://doi.org/10.1080/13603116.2014.916354
Çetin, F. ve Basım, H. N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: Bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
Çevik, V. (2006). Eğitim yöneticileri ile yönetici adaylarının kaygı düzeyleri ile bilgisayar kaygısı düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Demirtaş, H., Üstüner, M. ve Özer, N. (2007). Okul yönetiminde karşılaşılan sorunların öğrenci ve okul ile ilgili değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51, 421-455.
Erkmen, T. ve Esen, E. (2012). Psikolojik sermaye konusunda 2003-2011 yıllarında yapılan çalışmaların kategorik olarak incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9)19, 89-103.
Erkuş, A. ve Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik sermayenin iş tatmini, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302- 318.
Esen, U. (2012). Okul yöneticilerinin yönetici kaygı düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
Feitler, F. C., ve Tokar, E. B. (1986). School administrators and organizational stress: matching theory, hunches and data. Journal of Educational Administration, 24(2), 254 – 271. http://doi.org/10.1108/ eb009919
Geçtan, E. (2008). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Metis Yayınları.
Gmelch, W. H., ve Chan, W. (1995). Administrator stress and coping effectiveness: Implications for administrator evaluation and development. Journal of Personnel Evaluation in Education, 9(3), 275–285. http://doi.org/10.1007/BF00972642
Güven, A. ve Akyüz Yalçınkaya, M. (2002). Okul Yöneticilerinde kaygı-iş doyumu ilişkisinin incelenmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7, 178–188.
Hall Reynolds, C., ve O’Dwyer, L. M. (2008). Examining the relationships among emotional intelligence, coping mechanisms for stress, and leadership effectiveness for middle school principals. Journal of School Leadership, 18, 472-500.
Karakuş, M. ve Demir, S. (2015). Psikolojik sermaye ile stres, kaygı, tükenmişlik, iş doyumu ve işe sargınlık arasındaki ilişki. 2. Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi (8-10 Haziran). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Kozak, A. (2016). Okul yöneticilerinin yönetsel davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Köknel, Ö. (2005). Kaygıdan mutluluğa kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Kutanis R. Ö. ve Oruç, E. (2014). Pozitif örgütsel davranış ve pozitif psikolojik sermaye üzerine kavramsal bir inceleme, The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), 145-159 Louis, K.S., Leithwood, K., Wahlstrom, K. L. ve Anderson, S. E. (2010) Investigating the links to improved student learning: Final report of research findings. New York, NY: Wallace Foundation.
Luthans, F. (2002a). The need for and meaming of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23, 695–706. http://doi.org/10.1002/job.165
Luthans, F. (2002b). Positive organizational behavior: Developing and managing psychological strengths. Academy of Management Executive, 16(1), 57–72. http://doi.org/10.5465/AME.2002.6640181.
Luthans, F., ve Avolio, B. J. (2009). The “‘point’” of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 30, 291–307. http://doi.org/10.1002/job.589
Luthans, F., ve Youssef, C. M. (2004). Human, social, and now positive psychological capital management: Investing in people for competitive advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 143–160. http:// doi.org/10.1016/j.orgdyn.2004.01.003
Luthans, F., Avey, J. B., ve Patera, J. L. (2008). Experimental analysis of a web-based training intervention to develop positive psychological capital. Academy of Management Learning & Education, 7(2), 209– 221. http://doi.org/10.5465/AMLE.2008.32712618
Luthans, F., Avey, J. B., Avolio, B. J., ve Peterson, S. J. (2010). The development and resulting performance impact of positive psychological capital. Human Resource Development Quarterly, 21(1), 41–67. http://doi.org/10.1002/Hrdq.20034
Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., ve Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541–572. http://doi. org/DOI 10.1111/j.1744-6570.2007.00083.x
Luthans, F., Avolio, B. J., Walumbwa, F. O. ve Li, W. (2005). The psychological capital of chinese workers: Exploring the relationship with performance. Management and Organization Review, 1, 249–271.
Luthans, F., Vogelgesang, G. R., ve Lester, P. B. (2006). Developing the psychological capital of resiliency. Human Resource Development Review, 5(1), 25-44.
Luthans, F., Youssef, C. M., ve Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford, UK: Oxford University.
McDonald, A. L. (2016). Emotion, trust and urban school leadership: A perspective from urban high school principals. Unpublished doctoral dissertation, Mills College, ABD
Murat, M. ve Yılmaz, Z. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin iş doyumları ile örgütsel stres kaynakları arasındaki ilişki. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 203–222.
Ocak, M., Güler, M., ve Basım, H. N. (2016). Psikolojik Sermayenin Örgütsel Bağlılık ve İs Tatmini Tutumları Üzerine Etkisi: Bosnalı Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi., 6(1), 113.
Ok, İ. (2006). İş stresinin ilköğretim okullarında okul yöneticileri üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.