Tarihî romanın ortaya çıkış sürecinde Aydınlanma Çağı ve Fransız İhtilali olmak üzere iki önemli olay etkilidir. Bu iki olayla birlikte tarihî roman hem ilk örneklerini vermeye başlar hem de gittikçe yayılan bir tür hâline gelir. Tarihî romanın ilk örneği XIX. yüzyılda Walter Scott’un Waverley isimli eseriyle verilir. Türkiye’de ortaya çıkışı da yine aynı yüzyılın ikinci yarısına rastlar. Türk Edebiyatında ilk tarihî roman, Namık Kemal’in Cezmi isimli eseridir. Bu tarihlerden sonra tarihî roman, bazı devirlerde sayıca çoğalan, bazı devirlerde normal seyrinde devam eden, ama her zaman okurların ve yazarların ilgisini çeken bir tür olur. Bu da tarihî romanı diğer roman türleri arasında giderek yıldızı parlayan bir tür hâline getirir. Bu itibarla hâlâ sınırları tam olarak çizilemese de tarihî roman üzerine yapılan incelemeler, araştırmalar yahut yorumlar da büyük bir artış gösterir.