Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın Mısır Seferi

XVI. yüzyılda I. Selim (1512-1520) tarafından Osmanlı topraklarına katılan Mısır, fethininin ardındanmevcut idarî ve askerî yapısı önemli ölçüde muhafaza edilerek özerk bir eyalete dönüştürüldü. Mısır, XVII.yüzyılın sonlarına kadar valiler ve ocak ağalarının nüfuz mücadelelerinden dolayı karışıklıklar içerisindekaldı. XVIII. yüzyılda bu rekabete Kölemenlerin de dâhil olup iktidarı devralmalarıyla merkezî yönetimMısır’daki kontrolünü fiilen kaybetti. Bu çalışmada, merkezî yönetimin otoritesini tekrar tesis etmekamacıyla Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın 1786’da Mısır’a yaptığı sefer ve bu münasebetleuygulamaya soktuğu bazı düzenlemeler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Cezayirli Gazi Hasan Paşa, Osmanlı İmparatorluğu, Mısır, Kölemenler

The Expedition of Grand Amiral Djezairli Ghazi Hasan Pasha to Egypt

Egypt, which was annexed to Ottoman territory by I. Selim (1512 – 1520) at the 16th century, wastransformed into an autonomous state by considerable preservation of its current administrative andmilitary structures after its conquest. Egypt remained in turmoil until the end of the 17th century due tothe influence struggles of the governors and the odjak aghas. In the 18th century, the central administrationactually lost control of Egypt when the Mamluks was included in this rivalry and seized power. In thisstudy, the expedition of Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa to Egypt in 1786 for the purpose of reestablishingthe authority of the central administration and some of the regulations that he put into practicefor this purpose will be discussed.

Keywords:

Djezairli Ghazi Hasan Pasha, Ottoman Empire, Egypt, Mamluks,

PDF

___

Ahmed Cavid, Hadîkatü’l- Vüzerâ Zeyli: Verd-i Mutarrâ, haz. Mehmet Arslan, Kitapevi Yayınları, İstanbul 2013.
Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, III, Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet 1309.
Ahmed Vâsıf Efendi, Mehâsinü’l-Âsâr ve Hakaikü’l-Ahbâr, yay. haz. Mücteba İlgürel, İÜEF Yayınları, İstanbul 1978.
Aydın, Mahir, “Cezayirli Gazi Hasan Paşa”, TDVİA, VII, s. 501-503.
Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, IV, İstanbul 1972.
Emecen, Ayşe, Suriye Bölgesinde Bir Osmanlı Valisi ve İmajı: Cezzâr Ahmed Paşa (TSMA, nr. 4079’daki Takrir ve Nizanâme-i Mısır Adlı İki Raporun Neşir ve Tahlil Denemesi), M.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1994.
Es-Seyid Mahmud, Seyyid Muhammed, XVI. Asırda Mısır Eyâleti, İstanbul 1990.
_______, “Mısır Eyaletinde Osmanlı Nizâmının Kuruluşu”, Osmanlı, I, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s. 289-307.
Görgün, Hilal, “İbrâhim Bey”, TDVİA, XXI, s. 285-287.
Holt, Peter Malcolm, “İbrâhim Bey”, EI2, III, s. 992.
Kahle, Paul, “İbrahim Bey”, İA, V/II, s. 890-892.
Karal, Enver Ziya, Fransa-Mısır ve Osmanlı İmparatorluğu (1797-1802), İÜEF Yayınları, İstanbul 1938.
Kımche, David, “The Political Superstructure of Egypt in the Late Eighteenth Century”, The Middle East Journal, 22/4, (Autumn 1968), s. 448-462.
Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, II, yay. haz. Nuri Akbayar-Eski Yazıdan Aktaran Seyit Ali Kahraman, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
Mordtmann, Johannes Heinrich,-[Ercümend Kuran], “Djezairli Ghazi Hasan Pasha”, EI2, II, s. 533-534. Ottoman Egypt in the Eighteenth Century The Nizâmnâme-i Mısır of Cezzâr Ahmed Pasha, ed. Stanford J. Shaw, Massachusetts 1964.
Sertoğlu, Mithat, Mufassal Osmanlı Tarihi Resimli-Haritalı, V, TTK Yayınları, Ankara 2011.
Shaw, Stanford J., The Financial and Administrative Organization and Development of Ottoman Egypt, 1517- 1798, Princeton 1962.
Soysal, İsmail, Fransız İhtilâli ve Türk-Fransız Diplomasi Münasebetleri (1789-1802), TTK Yayınları, Ankara 1999.
Taylesanizâde Hâfız Abdullah Efendi Tarihi İstanbul’un Uzun Dört Yılı (1785-1789), yay. haz., Feridun Emecen, Tatav Yayınları, İstanbul 2003.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, IV/1, TTK Yayınları, Ankara 1978.
_______, “Cezâyirli Gâzî Hasan Paşa’ya Dâir”, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII/1 İstanbul 1942, s. 17-40.
_______, “Cezayirli Gazi Hasan Paşa”, İA, V/1, s. 319-323.
Ülker, Necmi, “XVIII. Yüzyılda Mısır ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın Mısır Seferi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, IX, İzmir 1994, s. 1-30.
Winter, Michael, Egyptian Society under Ottoman Rule 1517-1798, London 1992.