Sivas İlbeyli Köy Odaları

Köy odaları, köye çeşitli sebeplerle uğrayan yolcuların ihtiyaçlarının karşılandığı, köy halkının düğün,bayram kutlamaları, sohbetler, cenaze törenleri, asker uğurlama, eğitim ve benzeri sosyal ve kültürelamaçlarla bir araya geldiği sivil mimari örnekleridir. Köydeki varlıklı insanların yaptırdıkları bu yapılar, çokuzun bir süre köylerde sosyal ve kültürel hayatın devamında önemli bir rol üstlenmiştir. Bu makalede sanattarihi disiplini içerisinde Sivas ili İlbeyli nahiyesi sınırlarında yer alan Koyuncu, Çallı, Söğütçük ve Gözmenköylerindeki kültürel mirasımızın bir parçasını oluşturan köy odaları ele alınmıştır.Genel olarak taş malzemeyle tek katlı olarak yapılan köy odaları, asıl oda ve yardımcı birimlerdenoluşmaktadır. Evlerden genellikle bağımsız olarak inşa edilen bu yapıların yardımcı birimleri ise asılodanın bitişiğinde şekillenmektedir. Yöresel özellikleri ilk bakışta görülebilen, ahşap, kalemişi ve alçısüslemelerin yoğun olarak kullanıldığı odalar tavan süslemeleri bakımından da oldukça zengindir. ÖzellikleOrta Anadolu bölgesinde sıkça karşılaştığımız köy odalarını, yöresel özellikleriyle İlbeyli nahiyesinde degörmek mümkündür. Geçmişte bu bölgede hemen her köyde birkaç köy odası bulunurken, günümüzdebu köy odalarının bir kısmı yok olmuş, bir kısmı da yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. 20. yüzyılın ilkyarısına kadar amaçları doğrultusunda kullanılan bu yapılar, gelişen teknoloji ve ulaşım imkânları nedeniylekonaklama işlevlerini büyük oranda yitirmelerine rağmen bunun dışındaki faaliyetlerine kısmen de olsadevam etmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Köy Odası, Sivas, Sivil Mimari

Village Chambers of İlbeyli, Sivas

Village chambers are examples of civil architecture in which the villagers come together for differentpurposes such as weddings, festivals, funerals, soldier ceremonies and some other educational or socioculturalpurposes. These chambers are also used to meet needs of the villages’ visitors. The village chamberswere built by wealthy people in the village and they have played an important role in the continuation ofsocial and cultural life in villages. In this article, village chambers of the villages Koyuncu, Çallı, Söğütçükand Gözmen in Ilbeyli, Sivas that are parts of our cultural heritage are examined within the discipline of arthistory.The chambers are usually made from stones with single floor and they consist of a main room andauxiliary units. Chambers are built independently from houses and also the auxiliary units of the chambersare next to the main rooms. These rooms which have striking traditional features and mostly wooden,hand carved and plaster work ornaments are very rich in terms of ceiling ornaments. The chambers arewidespread in especially Middle Anatolian and also it is possible to see the examples of these chambers with their traditional features in Ilbeyli sub-district. In the past, each village had a few chambers, however,some of them are destroyed and some are in danger of extinction in our day. Having been used for their realpurposes until the first half of 20th century, the chambers continues to partially serve their basic purposesalthough they lose their accommodation purposes because of advanced technology and transportationnowadays.

___

  • Altıner, Ahmet Turhan - Cüneyt Budak, Konak Kitabı, Tepe Yayınları, İstanbul 1997.
  • Bulut, Mustafa, Sivas İlbeyli Köy Odaları, (Yayınlanmamış Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Konya 2004.
  • Canozan, Ali Şahin, “Sivas Köyleri’nde Misafir Odaları Üstüne Bir Sohbet”, Revak Dergisi 92, Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Sivas 1992, s. 45-48.
  • Kalfazade, S. - Ö. Ertuğrul, ”Kandil ve Kandilin Motif Olarak Anadolu Türk Sanatındaki Kullanımı Üzerine”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, C 2, S 5, İstanbul 1989, s. 29-31.
  • Karpuz, Haşim, “Konya Köy Odalarının Kültür ve Sanat Değeri”, Emin Bilgiç Hatıra Kitabı, Ircıca Yayınları, İstanbul 2000, s. 319-362.
  • Kekeçoğlu, Halil, 2004, (Kişisel Görüşme), Sivas.
  • Kuban, Doğan, Türk Hayatlı Evi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1995.
  • Küçükerman, Önder, Anadolu’daki Geleneksel Türk Evinde Odalar, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul 1973.
  • Pürlü, Kadir, Sivas’ta İlbeyli Türkmenleri, Sivas Belediyesi Kültür Yayınları, Sivas 2002.
  • Şenol, Seda, Anadolu Türk Konut Mimarisinde Divriği Evleri, Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Sivas 2007.