Modernleşme Öncesi Dönemde Tecdîd Meseleleri:Suyûtî’nin Et-Tenbie’si Çerçevesinde Bir İnceleme

Din ile yaşanılan hayat arasındaki irtibatı kurma çabalarının bir uzantısı olarak İslâm tefekkür geleneğinde bir yer edinen tecdîd kavramının modern öncesi dönemde nasıl anlaşıldığı ve ne gibi tartışma alanlarına sahip olduğu konusunun incelendiği bu makalede Suyûtî’nin et-Tenbie bi-men yeb‘asühüllahü ala re’si külli mie adlı eseri esas alınarak bazı tespitlerde bulunulmuştur. Tecdîd hadisinin sıhhati ve farklı lazıflarla rivayet edilmesinin sonuçları, müceddid olma kriterleri ve tecdîd olgusunun mahiyeti, müceddidlerin isimleri ve tecdîd hadisindeki yüzyıl kaydının nasıl anlaşılması gerektiği gibi konular makalenin iskeletini oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Tecdîd, Müceddid, İctihad, Reform, Suyûti, Reşid Rıza

The Issues of Tajdid in the Pre-Modernization Period: a Study Within the Framework of Suyûti’s al-Tanbia

The concept of tajdîd has an important place in the Islamic thought because of its crucial role for the endeavors that try to establish a strong relationship between religion and the actual life. This article focuses on the tajdîd and its different interpretations before the modern age based on Suyûtî’s al-Tanbia bi-man yab‘asuhu Allâh alâ ra’s kull mia. The article consists of the authenticity of tajdîd tradition, results that arise because of its different narrations, criteria of being a mujaddid, nature of the tajdîd, names of mujaddids, and how the expression of century in the tajdîd tradition can be understood.

Keywords:

Tajdîd, Mujaddid, İjtihad, Reform, Suyuti, Rashid Rida,

PDF

___

el-Bağdadi, Ebû Bekr Hatîb, Târîhu Bağdad ev Medîneti’s-selam, Dârü’l-Fikr, Beyrut [t.y.].
Beyhakî, Ebû Bekr, Marifetü’s-Sünen ve’l-âsâr, (nşr. Emin Kal‘acî), Câmiatü’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, Karaçi&Dârü’l-va‘y, Haleb-Kahire 1991.
el-Cürcanî, Abdullah b. Adi, el-Kamil fî duafai’r-ricâl, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1985/1405.
Dihlevî, Şah Veliyyullah, el-Cüzü’l-latîf fî tercemeti’l-abdi’z-za‘îf, (Şah Veliyyullah key Siyâsî Mektûbât, nşr. Halîk Nizâmî, Lahor 1978 içinde).
Dihlevî, Şah Veliyyullah, Hüccetullahi’l-Baliğa, (nşr. Muhammed Şerîf Sukker), Dâru İhyâi’l-Ulûm, Beyrut1992/1413.
Dihlevî, Şah Veliyyullah, Ikdu’l-Cîd fî Ahkâmi’l-İctihad ve’t-Taklîd, (nşr. Kusay Muhibbuddîn el-Hatîb), el-Matbaatü’s-Selefiyye, Kahire 1398.
Ebü’l-Kâsım İbn Asâkir, Tebyînu kezibi’l-müfteri fî mâ nüsibe ile’l-İmâm Ebi’l-Hasen el-Eş‘arî, Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1404.
Ebü’t-Tayyib Şemsülhak Azîmâbâdî, Avnü’l-ma‘bud şerhu Süneni Ebî Davud, (nşr. Abdurrahman Osman), el-Mektebetü’s-Selefiyye, Medine 1968.
Ertürk, Mustafa, “Gelenek ve Yenileşme Açısından Tecdîd Hadisi Hakkında Bir Değerlendirme”, (İslam, Gelenek ve Yenileşme, TDV Yayınları, İstanbul 1996 içinde), s. 57-63.
el-Hindî, Ali b. Abdülmelik, Kenzü’l-ummal fî süneni’l-akval ve’l-ef‘âl, (nşr. Bekri Hayyani, Saffet Sakka), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1985/1405.
İbn Hacer el-Askalanî, Ebü’l-Fazl, Tevali’t-te’sîs li-meali Muhammed b. İdris, (nşr. Abdullah Kadî), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1986.
İbn Kesir, Ebü’l-Fida, en-Nihaye fi’l-fiten ve’l-melahım, (nşr. Muhammed Abdülazîz), Dârü’l-Cîl, Beyrut 1988.
Kavak, Özgür, Reşid Rıza’nın Fıkıh Düşüncesi Çerçevesindeki Görüşleri (Yayımlanmamış doktora tezi), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009.
Landau-Tasseron, Ella, “The ‘Cliclical Reform’: A Study of the Mujaddid Tradition”, Studia Islamica, LXX (1989), s. 79-117.
Lütfi Paşa, Hâlâsü’l-ümme fî ma‘rifeti’l-eimme, (nşr. Mâcide Mahlûf), Dârü’l-Âfâki’l-Arabiyye, Kahire 2001.
Lütfi Paşa, Tevârih-i Âli Osman, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1341.
Mecdüddin Mübarek İbnü’l-Esîr, Câmiü’l-usûl min ehâdîsi’r-Resûl, (nşr. Abdülkadir Arnaut), Dârü’l-Fikr, Beyrut 1970.
Münâvî, Zeynüddin, Feyzü’l-kadir şerhü’l-Câmii’s-sağîr, Dârü’l-Ma‘rife, Beyrut 1938. Muhammed Emin Muhibbî, Hulasatü’l-eser fî a‘yani’l-karni’l-hâdî aşr, Matbaatü’l-Vehbiyye, Kahire 1284.
en-Nehhâs, Ebu Cafer, en-Nâsih ve’l-Mensuh, Mektebetü'l-Felah, Kuveyt 1988.
en-Nisaburî, Hakim, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Haydarabad 1915.
Suyutî, Celâluddîn, er-Red ala men ahlede ile’l-ard ve cehile enne’l-ictihade fî külli asrin farz, (thk. Halil Meys), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1983.
Suyutî, Celâluddîn, et-Tenbie bimen yeb‘asühüllahü ala re’si külli mie, (nşr. Abdurrahim el-Kürdî), Türâsiyyât, Ocak 2004.
Taberânî, Ebü’l-Kâsım, el-Mu‘cemü’l-evsat, (nşr. Mahmûd Tahhan), Mektebetü’l-Maârif, Riyad 1985.
et-Tüveycirî, Hammud b. Abdullah, İthafü’l-cemaa bima câe fi’l-fiten ve’l-melâhım ve eşrati’s-sâ‘a, Dârü’s-Samii, Riyad 1994.
Yafiî, Afifüddin, el-İrşad ve’t-tatriz fî fazli zikrillah ve tilaveti Kitâbihi’l-aziz ve fazli’l-evliya ve’n-nâsikîn ve’l-fukara ve’l-mesakîn, (nşr. Muhammed Edib Câdir), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003/1424.