Selefî Hareketin Tarihî Kökenleri ve Yöntem Problemi

Selefî Hareketin Tarihî Kökenleri Ve Yöntem Problemi başlıklı bu makalede, özellikle Arap dünyası eksenli günümüz selefî akımların tarihsel kökenleri ve bağlantıları, başlıca bilgi kaynakları ve referans noktaları, faydalandıkları âlimler; Ahmed b. Hanbel, İbn Hazm, İbn Teymiyye, İbn Kayyim el-Cevziyye, İbn Kesîr, Emîr İsmâîl es-San’ânî, Muhammed b. Abdilvehhâb, Muhammed eş-Şevkânî, Şeyh Abdülazîz b. Bâz, Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî ve onların problemlere ışık tutan bazı görüşleri üzerinde durulmuştur. Aslında bir zihniyet, yaklaşım tarzı ve yöntem olarak selefîlik, tarihî kökenleri itibariyle erken dönemlere kadar uzanabilmektedir. Makalede, Selefî Hareketin Yöntem Problemi alt başlığı altında, selefî muhitlerin karşılaştıkları yöntem problemleri ve çözüm yolları, maddeler halinde metodik-akademik genel ilkeler hüviyetinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Sünnet, Selefîlik, Vehhâbîlik, Yöntem Problemi

Historical Origions of the Salafi Movement and Problem of Methodology

In this article titled, Historical Origins of the Salafi Movement and Problem of Methodology, it has been examined the historical origins of the Salafi movement which are especially based on the Arabic world, historical relations of the contemporary salafi movements, their primary information sources and reference points, referred scholars such as Ahmad b. Hanbal, Ibn Hazm, Ibn Taymiyya, Ibn Qayyim al-Cavziyya, Ibn Kathir, Amir Ismail al-San’ani, Muhammad b. Abd al-Vahhab, Muhammad al-Shawkani, Shaykh Abd al-Aziz b. Baz, Muhammad Nasir al-Din al-Albani and some of their opinions concerning the problems. In fact, the Salafiyya as a mentality, manner of approach and method it may go the early periods from the perspective of historical origins. In this article, it has been also studied the methodological problems faced by the Salafi circles and the ways of solution in item by item under the subtitle of The Methodological Problem of Salafi Movement as methodological-academicals general principles.

Keywords:

Hadith, Sunna, Salafiyya, Wahhabiyya, Problem Of Methodology,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel (v. 241/855), Müsned, Kahire 1313.
Ali el-Kârî, Ebu’l-Hasen Nûreddîn Ali b. Sultân (v. 1014/1605), Şerhu Nuhbeti’l-fiker fî mustalahâti ehli’l-eser (thk. Abdülfettâh Ebû Gudde), Beyrut, ts.
Apaydın, H. Yunus, “İbn Kayyim el-Cevziyye”, DİA, XX, 110-112.
Baktır, Mustafa, “Emîr es-San’ânî”, DİA, XI, 144-145.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed (v. 458/1065), Ma’rifetü’s-sünen ve’l-âsâr (thk. Seyyid Ahmed Sakr), 1969.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl (v. 256/869), el-Câmiu’s-sahîh, İstanbul 1979.
Büyükkara, Mehmet Ali, İhvan’dan Cüheyman’a Suudi Arabistan ve Vehhabilik, İstanbul 2004.
Cook, Mıchael-Öz, Mustafa, “Muhammed b. Abdilvehhâb”, DİA, XXX, 491-494.
David Dean Commins, Osmanlı Suriyesi’nde Islahat Hareketleri, Yöneliş yay., İstanbul 1993.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah (v. 255/868), Sünen, Kahire 1987.
Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali el-Mevsılî (v. 307/919), Müsned (thk. Huseyn Selîm Esed), Dimaşk 1407.
Ebû Yûsuf, Yakub b. İbrâhim (v. 182/798), Kitâbu’l-Âsâr (nşr. Ebu’l-Vefâ), Beyrut, ts.
Ebû Zehra, Muhammed (v. 1394/1974), İbn Teymiyye hayâtühû ve asruhû ve fikruh, Beyrut, ts.
Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn (v. 1420/1999), et-Tevessül envâuhû ve ahkâmuh, Beyrut 1406;.
Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn (v. 1420/1999), İrvâü’l-ğalîl fî tahrîci ehâdîs-i menârı’s-sebîl, Beyrut 1979;.
Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn (v. 1420/1999), Sıfatü salâti’n-Nebiyyi (s.a) mine’t-tekbîr ile’t-teslîm keenneke terâhâ, Beyrut 1408.
Esed, Muhammed (v. 1992), Mekkeye Giden Yol (çev. Cahit Koytak), İstanbul 1992.
Gazâlî, Muhammed (v. 1416/1996), es-Sünnetü’n-nebeviyye beyne ehli’l-fıkh ve’l-hadîs, Kahire 1992.
Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed (v. 505/1111), Kânûnu’t-te’vîl, (Mecmûatü resâili’l-İmâm el-Gazzâlî içinde), Beyrut 1409.
Gumârî, Ebu’l-Fadl Abdullah b. Muhammed b. es-Sıddîk (v. 1413/1993), el-Hâvî fi’l-fetâvâ, Kahire 1402.
Güler, Zekeriya, Zâhirî Muhaddislerle Hanefî Fakihleri Arasındaki Münâkaşalar ve İhtilaf Sebepleri, Ankara 1997;.
Güler, Zekeriya, “Hadislerin Anlaşılmasında Rivâyet-Dirâyet Bütünlüğü”, İlam Araştırma Dergisi, Sayı: 2, Yıl: 1996;.
Güler, Zekeriya, “Muhammed el-Gazâlî İle -Mülâkat Ve Mülâhazat-” , Hadis Tetkikleri Dergisi, Cilt: III, Sayı: 1, Yıl: 2005; .
Güler, Zekeriya, “Vesile ve Tevessül Hadislerinin Kaynak Değeri”, tasavvuf, yıl: 4, sayı: 10, Ankara 2003.
Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed en-Nîsâbûrî (v. 405/1014), Ma’rifetü ulûmi’l-hadîs, Beyrut 1397.
Halîlî, Ebû Ya’lâ el-Kazvînî (v. 446/1054), el-İrşâd fî ma’rifeti ulemâi’l-hadîs, Riyad, ts.
Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî (v. 463/1070), el-Fakîh ve’l-mütefakkıh (nşr. İsmâîl el-Ensârî), Beyrut 1395;.
Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî (v. 463/1070), el-Câmiu li ahlâkı’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi’ (thk. Mahmud et-Tahhân), Riyad 1403;.
Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî (v. 463/1070), Şerefu ashâbi’l-hadîs, (thk. Mehmed Saîd Hatîboğlu), Ankara 1991;.
Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali el-Bağdâdî (v. 463/1070), Târîhu Bağdâd, Mısır 1391.
İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf en-Nemerî el-Kurtubî (v. 463/1070), Câmiu beyâni’l-ılmi ve fadlih ve mâ yenbeğî fî rivâyetihî ve hamlih, Kahire 1402/1982.
İbn Âbidin, Muhammed Emîn (v. 1252/1836), Hâşiyetü Reddi’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr, İstanbul 1984.
İbn Bâz, Abdülazîz b. Abdillah, (v. 1419/1999), “Muhammed b. Abdilvehhâb” (çev. Enbiya Yıldırım), UÜİFD, Sayı: 9, Cilt: 9, Yıl: 2000.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman el-Kuraşî el-Bağdâdî el-Hanbelî (v. 597/1200), Telbîsü İblîs (nşr. Abdurrahman el-Mehdî), Beyrut 1421/2000.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Abdirrahmân er-Râzî (v. 327/938), Kitâbu’l-Cerh ve’t-ta’dîl, Beyrut, ts.
İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed el-Askalânî (v. 852/1448), el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe, Beyrut 1409;.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali ez-Zâhirî el-Endelüsî (v. 456/1064), el-Muhallâ bi’l-âsâr (thk. Abdulğaffar Süleyman), Beyrut 1408;.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali ez-Zâhirî el-Endelüsî (v. 456/1064), el-Ahlâku ve’s-siyer fî müdâvâti’n-nüfûs, Beyrut 1405/1985;.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali ez-Zâhirî el-Endelüsî (v. 456/1064), en-Nübzetü’l-kâfiye fî usûl-i ahkâmi’d-dîn, Kahire 1991.
İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed (v. 751/1350), er-Rûh, Beyrut 1412/1992; .
İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed (v. 751/1350), İğâsetü’l-lehfân fî masâyidi’ş-şeytân (tahrîc: Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî, thk. Ali b. Hasan el-Eserî), Beyrut 1427, I, 240;.
İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed (v. 751/1350), el-Vâbilu’s-sayyib mine’l-kelimi’t-tayyib, Beyrut 1402/1982;.
İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Muhammed (v. 751/1350), Zâdü’l-meâd fî hedyi Hayri’l-ıbâd (thk. Şuayb el-Arnavut-Abdulkâdir el-Arnavut), Beyrut 1405.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed el-Kazvînî (v. 273/886), Sünen (nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî), Kahire 1952.
İbnü’s-Sünnî, Ebû Bekr Ahmed ed-Dîneverî (v. 364/974), Amelü’l-yevm ve’l-leyle (thk. Beşîr Muhammed Uyûn), Dımaşk 1989.
İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed (v. 728/1327), Kâide celîle fi’t-tevessül ve’l-vesîle, Beyrut 1390;.
İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed (v. 728/1327), Raf’u’l-melâm ani’l-eimmeti’l-a’lâm, Beyrut 1390;.
İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed (v. 728/1327), Mecmûu fetâvâ, Beyrut 1398;.
İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed (v. 728/1327), el-Fetâvâ el-kübrâ (thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ - Mustafa Abdülkâdir Atâ), Kahire 1408/1988.
İzzüddîn b. Abdisselâm, Ebû Muhammed Abdülazîz b. Abdisselâm es-Sülemî ed-Dımaşkî (v. 660/1262), Kitâbu’l-Fetâvâ (tahrîc ve ta’lik: Abdurrahman b. Abdilfettah), Beyrut 1406;.
İzzüddîn b. Abdisselâm, Ebû Muhammed Abdülazîz b. Abdisselâm es-Sülemî ed-Dımaşkî (v. 660/1262), Kavâıdü’l-ahkâm fî masâlihı’l-enâm, Beyrut 1980.
Karadâvî, Yusuf, Keyfe neteâmel maa’s-sünne en-nebeviyye maâlim ve davâbıt, Mansûra 1992.
Kâsımî, Muhammed Cemâleddîn (v. 1332/1914), Kavâidü’t-tahdîs min fünûn-i mustalahı’l-hadîs (thk. Muhammed Behcet el-Baytâr, takdim: Muhammed Reşîd Rızâ), Beyrut 1407/1987.
Kevserî, Muhammed Zâhid (v. 1371/1952), en-Nüketü’t-tarîfe fi’t-tehaddüsi an rudûdi İbn Ebî Şeybe alâ Ebî Hanîfe, Kahire 1365.
Kırbaşoğlu, Mehmet Hayri, “Ehl-i Hadis–İmam Şafii Çizgisinin Çağdaş İz Düşümü: Selefilik”, http://ahmedhoca.blogspot.com/2009/07/. Erişim tarihi: 09. 03. 2010.
Koca, Ferhat, “İbn Teymiyye”, DİA, XX, 392.
Leknevî, Ebu’l-Hasenât Abdülhayy (v. 1304/1886), er-Raf’u ve’t-tekmîl fi’l-cerhı ve’t-ta’dîl (thk. Abdülfettâh Ebû Gudde), Beyrut 1407.
Mâlînî, Ebû Sa’d Ahmed b. Muhammed el el-Herevî (v. 412/1021), Kitâbu’l-Erbaîn fî şuyûhı’s-sûfiyye (thk. Âmir Hasan Sabri), Beyrut 1997.
Muhammed b. Abdilvehhâb en-Necdî (v. 1206/1792), Müellefâtü’ş-ş-Şeyh el-İmâm Muhammed b. Abdilvehhâb, (haz. eş-Şeyh Sâlih b. Abdirrahmân - Muhammed b. Abdirrezzâk), Riyad, ts. (Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye neşri).
Mustafa Sabri Efendi (v. 1954), Mevkıfu’l-akli ve’l-ılmi ve’l-âlem min Rabbi’l-âlemîn ve ıbâdihi’l-murselîn, Beyrut 1401/1981.
Müslim, Ebu’l-Huseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî (v. 261/875), el-Câmiu’s-sahîh, Kahire 1955.
Nebhânî, Yusuf b. İsmâil (v. 1350/1931), Şevâidu’l-hakk fi’l-istiğâse bi Seyyidi’l-halk, Mısır 1385.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed (v. 303/915), Sünen, Beyrut, ts.;.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed (v. 303/915), Amelü’l-yevm ve’l-leyle, Beyrut 1408/1988.
Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahya b. Şeref (v. 676/1277), el-Ezkâr min kelâmi Seyyidi’l-ebrâr, İstanbul 1955.
Özaydın, Abdülkerim, “İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ”, DİA, XX, 133.
Özervarlı, M. Sait, “İbnü’l-Vezîr, Ebû Abdullah”, DİA, XXI, 241.
Özpınar, Ömer, Hadîs Edebiyatının Oluşumu, Ankara 2005.
Râmhürmüzî, el-Hasen b. Abdirrahmân (v. 360/970), el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî (thk. Muhammed Acâc el-Hatîb), Beyrut 1391.
Reşîd Rızâ, Muhammed (v. 1935), Tefsîru’l-menâr, Beyrut, ts.
Safedî, Ebu’s-Safâ Salâhaddin b. Halil (v. 764/1363), A’yânü’l-asr ve a’vânü’s-nasr (thk. Ali Ebû Zeyd v.dğr.), Dımaşk 1418/1998.
San’ânî, Emîr İsmail (v. 1182/1768), Tavzîhu’l-efkâr li maânî Tenkîhı’l-enzâr (thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd), el-Mektebe es-selefiyye, Medine, ts.
Sehâvî, Şemseddîn Ebu’l-Hayr (v. 902/1496), Fethu’l-mugîs şerhu Elfiyyeti’l-hadîs, Lübnan 1403;.
Sehâvî, Şemseddîn Ebu’l-Hayr (v. 902/1496), el-İ’lân bi’t-tevbîh li men zemme et-târîh (nşr. Franz Rosenthal), Beyrut 1983.
Saîd Havvâ, Terbiyetünâ er-rûhıyye, Beyrut 1399.
Serahsî, Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed (v. 490/1096), Usûlü’s-Serahsî (thk. Ebu’l-Vefâ el-Efğânî) İstanbul 1984.
Şâtıbî, Ebû İshâk İbrahim b. Musa (v. 790/1388), el-Muvâfakât fî usûli’l-ahkâm (thk. Abdullah Dırâz), Kahire, ts.
Şevkânî, Muhammed b. Ali (v. 1250/1834), ed-Dürrü’n-nadîd fî ihlâsı kelimeti’t-tevhîd, Beyrut (1932 baskısından ofset), ts.;.
Şevkânî, Muhammed b. Ali (v. 1250/1834), Neylu’l-evtâr min ehâdîsi seyyidi’l-ahyâr şerhu Münteka’l-ahbâr (thk. Tâhâ Abdurraûf Sa’d - Mustafa Muhammed el-Hevârî), Mısır 1398;.
Şevkânî, Muhammed b. Ali (v. 1250/1834), İrşâdü’s-sâil ilâ delâili’l-mesâil (er-Resâil es-selefiyye fî ihyâi sünneti hayri’l-beriyye sallallâhu aleyhi ve sellem içinde), Beyrut 1348/1930;.
Şevkânî, Muhammed b. Ali (v. 1250/1834), el-Bedru’t-tâli’ bi mehâsini men ba’de’l-karni’s-sâbi’, Beyrut, ts.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed (v. 360/970), el-Mu’cemu’l-kebîr (thk. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî), Beyrut, ts.
Tirmizî, Ebû Îsa Muhammed (v. 279/892), Sünen, İstanbul 1992.
Yahyâ b. Maîn (v. 233/847), Târîh (thk. Ahmed Muhammed Nur Seyf), Mekke 1399/1979.
Yavuz, Adil, Muhammed b. Ali Şevkânî, Ankara 2003.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemseddîn (v. 748/1347), Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, Beyrut 1985; .
Zehebî, Ebû Abdillah Şemseddîn (v. 748/1347), Tezkiratü’l-huffâz, Haydarâbâd 1958;.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemseddîn (v. 748/1347), Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl, Beyrut 1963.