Türkiye Ekonomisinde Enflasyon Ve Döviz Kuru İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi

Enflasyon hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde üzerinde durulan ve tartışılan makroekonomik göstergeler arasında yer almaktadır. Reel döviz kurları yükselen piyasa ekonomileri üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Kanıtlar, döviz kuru ve enflasyon risklerinin gelişmekte olan ülkeler üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, Türkiye'nin enflasyon oranı ile reel döviz kuru arasındaki ilişki 2010M04-2022M10 dönemi verileri kullanılarak analiz edilmiş ve değişkenlere birim kök testi uygulanmıştır. Yapısal kırılmalı Bai-Perron test sonuçları, küresel ve ekonomik politikalar nedeniyle 2013M06, 2016M10, 2018M08 ve 2020M09 yıllarında yapısal kırılmaların meydana geldiğini göstermiştir. ARDL sınır testi sonuçları, uzun dönemde TÜFE ile reel döviz kuru arasında bir eş bütünleşme ilişkisi olduğuna dair kanıtlar sunmaktadır. Kısa ve uzun dönem ARDL sonuçlarına göre TÜFE değişkeni ile reel döviz kuru arasında negatif bir ilişki vardır. Ampirik bulgular, enflasyonun döviz kurları üzerindeki gecikmeli etkisini göstermesi açısından önemlidir. Sonuçlar, enflasyon ve döviz kuru risklerini dengeleyecek stratejilere odaklanılması gerektiğine işaret etmektedir. Bu çerçevede, politika yapıcıların enflasyon ve reel döviz kurunun oluşturduğu risklere göre hareket etmeleri ve dışa bağımlılığı azaltacak politikalara odaklanmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Enflasyon, Reel Döviz Kuru, Geçiş Etkisi Teorisi, Fiyat İstikrarı, Yapısal Kırılma

The Relationshıp Between Inflation And Exchange Rate In Turkey: Cointegration Analysis With Structural Breaks

Inflation is among the macroeconomic indicators that are emphasized and discussed in both developed and developing countries. Real exchange rates have a negative impact on emerging market economies. Evidence suggests that exchange rate and inflation risks have a negative impact on developing countries. In this study, the relationship between Turkey's inflation rate and the real exchange rate has been analyzed using data from 2010M04 to 2022M10 and the unit root test is checked on the variables. Bai-Perron test results with structural breaks has been showed that structural breaks occurred in 2013M06, 2016M10, 2018M08, and 2020M09 due to global and economic policies. The ARDL bounds test results provide evidence that there is a cointegration relationship between CPI and real exchange rate in the long run. According to the short and long-run ARDL results, there is a negative relationship between the CPI variable and the real exchange rate. The empirical findings are important in terms of showing the lagged effect of inflation on exchange rates. The results point to the need to focus on strategies to balance inflation and exchange rate risks. In this framework, we suggest that policymakers should act according to the risks posed by inflation and the real exchange rate and focus on policies to reduce external dependence.

Keywords:

Inflation, Real Exchange Rate, the pass-through theory, Fiat Stability, Structural Breaks,

PDF

___

Achsani, N. A., Fauzi, A. J. F. A. ve Abdullah, P. (2010). The relationship between inflation and real exchange rate: comparative study between Asean+ 3, the EU and North America. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 18, 1450-2275.
Aka K. (2020), “Seçilmiş Makroekonomik Göstergelerin Döviz Kuru Üzerinde Etkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Uygulama”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 14, (1), 2020, 99-117
Akel, V. ve Gazel, S. (2015). Döviz Kurları İle Bıst Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir Ardl Sınır Testi Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 0 (44) , 23-41 . DOI: 10.18070/euiibfd.57171
Alacahan, N. D. (2011). Enflasyon, döviz kuru ilişkisi ve yansıma: Türkiye, Sosyal Bilimler Dergisi, 0 (1), 49-56. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusosbil/issue/9498/118675
Arslan, İ. ve Bayar, İ. (2020). Covid-19 Salgını, Ekonomik Etkileri ve Küresel Ekonominin Geleceği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, Cilt 19 COVID-19 Özel Sayısı , 87-104 . DOI: 10.21547/jss.773356
Arslaner, F., Arslaner, N., Kal, S.H. ve Karaman, D. (2014). The relationship between ınflation targeting and exchange rate pass-through in Turkey with a model averaging approach. central bank of the republic of Turkey, Working Paper No: 14/16.
Aydın, Ü. ve Kara, O. (2012). Türkiye’de döviz kuru-enflasyon etkileşiminin para politikası üzerine etkileri. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 49(572).
Bal, O. (2012). Döviz kuru, mevduat faiz oranı, enflasyon ve devlet iç borçlanma senetleri ilişkisi (1994–2008). Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-20.
Brown, R.L., Durbin, J. ve Evans, J. (1975) Techniques for Testing the Constancy of Regression Relationships over Time. Journal of the Royal Statistical Society Series B, 37, 149-192.
Demez, S. (2021). Türkiye’de Döviz kuru ve enflasyonla mücadelede faiz oranlarının etkinliği: Fourier eşbütünleşme analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23 (40), 132-144.
Dıckey, D.A. ve Fuller W.A. (1979). “Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
Duman, Y. K. ve Sağdıç, A. (2019). Türkiye’de döviz kuru ve enflasyon ilişkisi: Ekonometrik bir analiz (2003:1– 2017:3). Sakarya İktisat Dergisi, 8 (1), 1-16.
Ermişoğlu, E. (2011). Enflasyon hedeflemesi rejiminin Türkiye’deki başarısının değerlendirilmesi, Uzmanlık yeterlilik tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Piyasalar Genel Müdürlüğü: Ankara
Ersungur, Ş. M. ve Kızıltan, A. (2010). Türkiye Ekonomisinde İthalata Bağımlılığın Girdi-Çıktı Yöntemiyle Analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1) , 267-278 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2819/37999
Gül E. ve Ekinci, A. (2006). “Türkiye’de döviz kuru ve enflasyon arasındaki nedensellik İlişkisi: 1984-2003”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16.
Göktaş, P. ve Dişbudak, C. (2014). Modelling Inflation Uncertainty with Structural Breaks Case of Turkey (1994– 2013). Mathematical Problems in Engineering, 1-19
Günay, S. (2014). Yapısal Kırılmalar Dahilinde Bist-100 Endeksi Volatilitesinin Uzun Dönemli Bellek Analizi, Journal of Yaşar University 2014 9(36) 6299-6314
Hilmola, O. P. (2021). Hinterland operations of seaports do matter: Dry port usage effects on transportation costs and CO2 emissions. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 55, 23-42
Leigh, D. ve Rossi, M. (2002). Exchange rate pass- through in Turkey, IMF Working Paper,Temmuz 2016, https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2002/wp02204.pdf. (E.T. 11.12. 2022).
Menegaki, A.N. (2021) The ARDL method in the energy-growth nexus field; best ımplementation strategies. economies, 7(105), https://doi.org/10.3390/economies7040105
Mishkin, F. S. ve Schmidt-Hebbel K. (2007). “One decade of ınflation targeting in the world: What do we know and what do we need to know?” NBER Working Paper Series. No. 8397, July, 1-46.
Monfared, S. S. ve Akın, F. (2017). The relationship between exchange rates and inflation: The case of iran. European Journal of Sustainable Development, 6(4): 329-329.
NTV (2022). Ekonomide 2020 nasıl geçti? https://www.ntv.com.tr/galeri/ekonomi/ekonomide-2020-nasil- gecti, (E.T. 19.12.2022)
Phillips, P.C.B. ve Perron, P. (1988), “Testing for unit roots in time series regression”, Biometrika, Vol. 75 No. 2, 335-346.
Purnomo, A. (2017). The eﬀect of ınﬂation on the currency exchange rate seen in the ıslamic finance.
Rittenberg, L. (1993). “Exchange rate policy and price level changes: causality test for turkey in the post liberalization period”, The Journal of Development Studies, 29: 245– 259.
Seyidoğlu, H. (2003). Uluslararası iktisat: teori, politika ve uygulama. İstanbul: Güzem Yayınları, Geliştirilmiş 15. Baskı.
Syzdykova, A. (2016). Döviz kuru ve enflasyon arasındaki ilişki: BRİC ülkeleri örneği. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (6), 1-14.
Şeker, H. (2022). Türkiye’de kur-enflasyon geçişkenliği üzerine ekonometrik bir analiz. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (1), 131-142. DOI: 10.29106/fesa.1068026
Taş, T. ve Uysal, D. (2013). Reel döviz kuru sapması: Türkiye örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 41-63.
TCMB, (2022), Tüm Seriler, https://evds2.tcmb.gov.tr/, (E.T. 08.09.2022).
TOBB (2019). Ekonomik rapor 2018, https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2019/75-GK-Faaliyet- Raporu.pdf (E.T. 19.12.2022).
TOBB (2021). Ekonomik rapor 2020, https://tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2021/77ER.pdf (E.T. 19.12.2022).
Türk, E. (2016). Döviz kuru enflasyon ilişkisi “Türkiye örneği”, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9).
Türkan E., Güven A. ve Uysal, D. (2013). Türkiye’de döviz kurlarındaki değişme ile enflasyon arasındaki ilişki (1983-2012). Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5 (9), 141-156.
Wu, Wei, Qiang Wang, Fangyi Zhang, Junliang Xing, Junjie Yan; Proceedings of the IEEE/CVF Conference on Computer Vision and Pattern Recognition (CVPR), 2019.
Yang J. ve, Wen Y. (2018). Study on the relationship between economic growth and water pollution in jiangxi province—based on ARDL model, Journal of Power and Energy Engineering, 6(7), July.
Yenice, S. ve Yenisu, E. (2019). Türkiye’de döviz kuru, enflasyon ve faiz oranlarinin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1065-1086. DOI: 10.16953/deusosbil.467312