ÜRETİM İŞLETMELERİNDEKİ İÇ KONTROL SİSTEMİNİN COSO STANDARTLARINA UYUM DERECESİNİN BELİRLENMESİ: KOCAELİ İLİ ÖRNEĞİ

Son yıllarda yaşanan reel ve finansal krizler, teknolojik gelişmeler ve büyüyen firma bilançoları nedeniyle iç kontrol kavramının önemi belirgin bir hale gelmiştir. Üst yönetimin işletmenin merkezinden tüm örgüte ve örgütün faaliyetlerine hâkim olma isteği özellikle son yıllarda gündeme daha fazla gelmeye başlamıştır. Bu anlamda, 1992 yılında COSO tarafından işletmelere başarılı bir iç kontrol sistemi hazırlama yolunda rehberlik etmesi için iç kontrol modeli geliştirilmiştir. Bu model son olarak 2013 yılında COSO tarafından güncellenmiştir. COSO iç kontrol modeli kontrol ortamı, risk değerleme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim ve izleme bileşenlerinden oluşmaktadır. COSO iç kontrol modeli işletmedeki tüm iş süreçlerini kapsayan süreklilik arz eden bir uygulamadır. Modelin asıl amacı kurumsal hedeflere ulaşma yolunda işletme yönetimine yardımcı olmaktır. Çalışmada, Kocaeli ilindeki organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren üretim işletmelerindeki iç kontrol uygulamalarının COSO standartlarına uyum derecesi araştırılmıştır. Üretim sektörünün ülke ekonomisine sağlamış olduğu büyük katkı nedeniyle üretim işletmeleri tercih edilmiştir. Bu amaçla belirlenen bölgede yer alan üretim işletmelerine anket uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucu işletmelerin hukuki türüne, pazarlama çevresine ve işletme büyüklüğüne bağlı olarak COSO standartlarına olan uyum derecelerinin de farklılaştığı tespit edilmiştir.

DETERMINATION OF COMPLIANCE OF COSO STANDARDS OF INTERNAL CONTROL SYSTEM IN PRODUCTION ENTERPRISES: KOCAELI PROVINCE CASE

As a result of the real and financial crises experienced in recent years, technological developments and growing firm balance sheets, the importance of the concept of internal control has become significant. The desire of top management to dominate the organization and organization activities from the business center has started to come to the agenda more particularly in recent years. In this sense, the internal control model was developed by COSO in 1992 to guide businesses in creating a successful internal control system. This model was last updated by COSO in 2013. COSO internal control model consists of control environment, risk assessment, control activities, information and Communication and monitoring components. The COSO internal control model is a continuous practice that covers all business processes in the enterprise. The main purpose of the model is to help business management to achieve corporate goals. In the study, the level of compliance was examined within the framework of COSO standards of internal control applications in manufacturing enterprises operating in organized industrial zones in Kocaeli province. The production sector has been preferred due to its great contribution to the economy of the country. For this purpose, a questionnaire was applied to the production enterprises located in the determined region. It has been determined that the degree of compliance with COSO standards differs depending on the nature of the legal entity, the marketing environment and business size.

PDF

___

Ağayev, S. (2012). Geçiş Ekonomilerinde Liberalleşmenin Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkisi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3): 309-322.
AICPA. (2013). Statements on Auditing Standards, SAS No:1.
Aksoy, T. (2005). Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Bağlamında İç Kontrol ve İç Kontrol Gerekliliği: Analitik Bir İnceleme. Mali Çözüm Dergisi, (72): 138-164.
Atmaca, M. (2012). Muhasebe Skandallarının Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Etkinleştirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1): 191-205
Bakkal, H., Kasımoğlu, A. (2012). İç Kontrol Sistemine Karşılaştırmalı Bakış "COSO ve COCO Modeli". Mevzuat Dergisi, 15(178): 1-14.
Baskıcı, Ç. (2012). İç Kontrol Sisteminin Kurumsal Yönetim Anlayışındaki Yeri: İMKB Şirketlerinde Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
COSO. (2013). COSO Internal Control - Integrated Framework https://www.coso. Org/Documents/990025PExecutive- Summary-final-may20.pdf, Erişim Tarihi: 07.06.2017.
Cömert, N. (2016). İşletmelerde Kontrol ve Denetim Kavramlarının Doğru Kullanılması Amacına Yönelik Kavramsal Bir İnceleme. Marmara Üniversitesi Marmara Business Review, 1(1): 1-20.
Çelen, E. (2017). Perakende Gıda Zincirlerinde İç Kontrol Sistemi, Etkinliği ve Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demir, E. (2012). Muhasebe Denetiminde İç Kontrol Siteminin Yeri, Önemi ve Sivas İli Uygulaması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
Feng, M., Li, C. McVay, S.E., and Skaife, H. (2015). Does Ineffective Internal Control over Financial Reporting affect a Firm's Operations? Evidence from Firms' Inventory Management. The Accounting Review: March 2015, 90(2): 529-557.
Günal, A. A. (2010). Üretim İşletmelerinde İç Kontrol Sistemi ve Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Hermanson, D. R., Smith, J. L. and Stephens, N. M. (2012). How Effective are Organizations' Internal Controls? Insights into Specific Internal Control Elements, Current Issues in Auditing, 6(1): 31-50.
http://argedestek.kocaeli.edu.tr/index.php?ArgeDestek=Ekonomi, Erişim Tarihi: 07.08.2017.
https://www.aicpa.org/research/standards/auditattest/pages/sas.aspx#SAS1, Erişim Tarihi: 11.05.2017.
Karim, N., Nawawi A and Salin, A. (2018). Inventory Control Weaknesses – A Case Study of Lubricant Manufacturing Company. Journal of Financial Crime [serial online], 25(2): 436-449.
Kaya, S. (2015). Üretim İşletmelerinde İç Kontrol ve İç Denetim, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Keskin, İ. (2014). Üretim İşletmelerinde İç Kontrol Sistemi Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma: Antakya Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
Kızıltuğ, P. (2015). Hastane İşletmelerinde İç Kontrol Sistemi ve Özel Bir Hastanede İç Kontrol Sistemi Uygulaması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Melikyan, L. (2015). İşletmelerde İç Kontrol Sistemi ve İç Kontrol Sisteminin Risk Azaltıcı Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Mutnuru, S. (2016). The Role of Internal Controls on Employees' Engagement in Small Organizations. Journal of Business Studies Quarterly, 7(4): 102-114.
Özçetin, N. (2017). Süt Üretim İşletmelerinde Risk Yönetimi ve İç Kontrol: Bir Araştırma, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Özkardeş, L. (2017). Kurumsal Firmaların İç Kontrol, İç Denetim ve Riske Yaklaşımları. Journal of Yaşar University, 12(47): 191-200.
Şentürk, A.Z. Selvi, Ö. (2016). Kurum İçi İletişimi Etkinleştiren Bir Yöntem Olarak Gezinerek Yönetim. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektonik Dergisi, 4(2): 534-553.
Şık, S. (2013). Bankacılıkta İç Kontrol Sistemleri ve Sonuçları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tüm, K., Reyhanoğlu, M. (2015). İç Kontrol Sisteminin Örgüt Kültürünü Belirlemesindeki Rolü. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31): 395-422.
Türedi, H., Koban, A. O., Karakaya, G. (2015). COSO İç Kontrol (ABD) Modeli ile İngiliz (Turnbull) ve Kanada (CoCo) Modellerinin Karşılaştırılması. Sayıştay Dergisi, (99): 95-119.