Vergi adaletine ulaşma yöntemleri çerçevesinde fayda ilkesinin teorik açıdan değerlendirilmesi

Vergi adaleti, vergi yükünün bireyler arasında toplumdaki hakim anlayışa göre adil kabul edilen bir biçimde paylaştırılmasıdır. Vergi yükünün adaletli bir şekilde dağıtılması toplumun vergiye ve vergi ödemeye karşı olan bakış açısını da etkilemektedir. Vergi adaletine ulaşma yöntemleri olarak iki temel kuramdan söz edilebilir: Ödeme Gücü Yaklaşımı ve Fayda İlkesi. Günümüz toplumlarındaki mevcut genel kanıya göre; vergi adaletine ulaşabilmek için yapılması gerekenin altında "çok kazanandan çok, az kazanandan az" vergi alınması neticesinde bireyler arasındaki gelir ve servet dengesizliğinin mümkün mertebe giderilmesi başka bir ifadeyle vergileme ile olabildiğince gelir ve servet eşitliğinin sağlanması düşüncesi yatar. Oysa bu çalışmanın da vurguladığı gibi adil bir vergileme ilkesi ile olması gereken sadece gelir ve servet dengesizliğinin giderilmesi değil aynı zamanda bireysel özgürlüklerin korunması olmalıdır. Yani, adil bir vergileme için, fayda ilkesinin de benimsenmesidir. Hazırlanan bu çalışmada, fayda ilkesinin birtakım üstünlükleri ve uygulama olanakları belirtilerek adil bir vergileme ilkesi için neden fayda ilkesinin de tercih edilmesi gerektiği düşüncesi ortaya konulacaktır.

Evaluation of the utility principle within the framework of methods to achieve tax justice: A theoretic approach

Tax justice is to divide and distribute tax burden in shares among the individuals in society to a general understanding which is accepted as just. According to a general opinion in today’s societies, what’s needed to be done to reach the tax justice is “to take more tax from ones who earn much and to take less from the ones who earn less.” In other words, imbalance of income and wealth among the individuals is believed to be overcome as much as possible. That other, the aim is to provide to income equality by taxing. Whereas, as this study points out too what’s to be provided by taxing is not to overcome the imbalance of income and wealth, but to protect the individual freedoms. Namely, to get a tax justice, we have to choice the benefit princible.

PDF

___

Akdoğan, A. (1992), Gelir Vergisi Açısından Vergi Adaletine Teknik Bir Yaklaşım, Ankara Üniversitesi İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi Yayınları, 137, Ankara.

Akdoğan, A. (2007), Kamu Maliyesi, 12. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.

Demircan, E.S. (2003), “Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, Temmuz-Aralık, 97-116.

Edizdoğan, N. (2000), Kamu Maliyesi, Ekin Kitabevi, Bursa.

Erginay, A. (1992), Kamu Maliyesi, Savaş Yayınları, Ankara.

Goodspeed, T. (1998), "Tax Competition, Benefit, Taxes and Fiscal Federation" National Tax Journal, 1(3).

Gürdal, T. (1994), "Türkiye'de Ücretlerin Vergilendirilmesinin Vergi Adaleti Açısından Değerlendirilmesi" (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Hayek, F.A. (1978), The Constitution of Liberty, Chicago Press, Chicago

Herber, B. (1981), "The Importance of Taxation and Equity Considerations in the Development Plans of Developing Nations", Vergi Reformları Kongresi, İstanbul.

Hines, J.R. (2000); “What is Benefit Taxation” Journal of Public Economics, 75.

İl, İ. (1998), "Gelir Vergisi Kanunu'nda Vergi Adaleti ve Gelir Dağılımını Etkileyen Başlıca Müesseseler ve İşleyişleri", Vergi Dünyası Dergisi, 11.

Kızılot, Ş. (1997), "Çağdaş, Vergicilikte Oran Yapısı ve Türk Vergi Sisteminin Oran Yapısının Değerlendirilmesi" Maliye Bakanlıgi Gelirler Genel Müdürlüğünün Vergi Sistemindeki Refah Önerileri, Ankara.

Lang, J. (1997), "Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri" XIII. Tiirkiye Maliye Eğitimi Sempozyumu, Antalya.

Laufenburger, H. (1967), Maliyenin Ekonomik ve Psikolojik Teorisi, Çev. İsmail Hakkı Ülkmen, Sevinç Yayınevi, İstanbul.

Musgrave, R.A. (2004), Kamu Maliyesi Teorisi-Kamu Ekonomisi Alanında Bir İnceleme, Çev: Şener, O. ve Methibay, Y., Asil Kitabevi, İstanbul.

Musgrave, R.A. ve Musgrave, P. (1989), Public Finance in Theory and Practice, Mcgraw Hill Book Company, New York.

Nadaroğlu, H. (2000), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Yayınları, Ankara.

Neumark, F. (1975), Vergi Politikası, Çev: Feyzioğlu, İ. ve Korel, C. Filiz Kitabevi, İstanbul.

Nozick, R. (1974), Anarchy, State and Utopia, New York Basic Books, New York.

Önder, İ. (1994), Türkiye'de Kamu Maliyesi Finansal Yapı ve Politikaları, Istanbul: Türkiye Vakfı Yayınları, İstanbul.

Pearlman, R. (1998), "Fresh From The River Styx: The Achilles Heels of Tax Reform Proposals" National Tax Journal, 1(3).

Pehlivan, O. (2004), Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon.

Rawls, J. (2003), “Distributive Justice”, Çev: Savaş, V., Hukuk Felsefesi ve Sosyoloji Arkivi (HFSA), 7, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul.

Seyidoğlu, H. (1991), Ekonomik Terimler Sözlüğü, Güzen Yayınları, Ankara.

Soydan, B. (1997), "Vergi Adaleti Kuramında Soyuttan Somuta: Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarını Eşitlik, Özgürlük ve Sosyal Devlet Kavramlan ile Okumak" XIII. Tiirkiye Maliye Eğitimi Sempozyumu, Antalya.

Şener, A. (1994), "Verginin Önemi, Vergi Bilincinin Topluma Yayılması ve Vergilerle İlgili Son Düzenlemeler" Yaklaşım Dergisi, 5(52), Ankara.

Şentürk, S.H. (2006), “Vergilemede Adalet İlkesi Karşısında Düz ve Artan Oranlı Vergiler”, Çimento ve İşveren Dergisi, Mart.

Şenyüz, D. (1994), "Vergi Bilincinin Oluşturulmasında Fayda İlkesinin Gözetilmesi" Bülten, Türk Demokrasi Vakfı Yayın Organı, İstanbul.

Tekir, S. (1992), Vergi Teorisi, Anadolu Yayınevi, İzmir.

Yayla, A. (2000), Özgürlük Yolu: Liberte Yayınları, Ankara.

Wittmann, W. (1992), Piyasa Ekonomisi Neden Sosyaldir, Çev: Leblebicioğlu, N., Ankara: Anavatan Partisi Bilimsel Yayınlar Dizisi, Ankara.