Türkiye’de hisse senedi gelirlerinde vergi istisna uygulaması: Amaç ve sonuçlar açısından bir değerlendirme

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de hisse senedi gelirlerine sağlanan vergi istisnalarının sermaye piyasasının gelişimine sağladığı katkıyı ve vergi adaletine etkisini araştırmaktır. Çalışmada, İMKB verileri üzerinde yapılan genel ve basitleştirilmiş hesaplamalardan yararlanılmıştır. Vergi matrahı hesaplamasında sadece hisse senedi portföyü değer artış kazançlarının net tutarı dikkate alınmıştır. Hesaplanan bu kazanç değerlerinin gerçek kişilere ait olduğu ve %10 üzerinden vergilendirilmiş oldukları kabul edilmiştir. Bu kabuller üzerinden yürütülen çalışmada hisse senedi kazancına uygulanan vergi istisnalarının sermaye piyasasının gelişmesinde ana belirleyici olmadığı, piyasanın konjonktüre duyarlı olduğu gözlenmiştir. Vergi istisnası, uygulama amacına yeterince hizmet etmediği gibi kamu gelir kaybına ve vergi adaletinin bozulmasına neden olmaktadır.

Application of tax exemptions of share earnings in Turkey: An evaluation of aims and effects

This study tries to find out the subscription of tax exemptions which is provided to share earnings in Turkey and its effect on development of capital market and justice of taxation. In this context, general and simplified calculations which is emerged by İstanbul Stock Exchange data have been used. The net amount of increment value earning of share portfolio is taken into account in the calculation of tax assessment. It is assumed that this calculated earning value belongs to natural persons and taxed on the scale of %10 (ten percent). In conclusion, it is found out that the tax exemptions which is provided to share earnings is not main determinant on development of capital market and the market is responsive to closer. As the tax exemption doesn’t serve the purpose of application it causes public revenue loss and deterioration of the tax justice.

PDF

___

Akoğan, A. (1997), “Vergi Adaleti Açısından Türk Vergi Sisteminin Değerlendirilmesi”, Vergi Dünyası, 200, Mayıs 1997.

Akoğan, A. (2006), Kamu Maliyesi, 11.baskı, Ankara: Gazi Kitabevi

Aksoy, Ş. (1998), Kamu Maliyesi, 3. Baskı, İstanbul: Filiz Kitapevi.

Büker, S., Aşıkoğlu R. ve Sevil, G. (2009), Finansal Yönetim, 5. Baskı, Ankara.

Çetintaş, H. ve Barışık, S. (2003), “Türkiye’de Bankalar, Sermaye Piyasası ve Ekonomik Büyüme: Koentegrasyon ve Nedensellik Analizi (1989-2000)” İMKB Dergisi, Yıl 7.

Demirgüç, K. ve Maksimoviç, V. (1998). Law, Finance, And Firm Growth, Journal of Finance, 53, 2107-2137.

Edizdoğan, N. ve Çelikkaya, A.(2010), Vergilerin Ekonomik Analizi, Bursa: Dora.

Gelir İdaresi Başkanlığı, Menkul Sermaye İradı Elde Edenler İçin Beyanname Düzenleme Rehberi (2011a), http://www.alomaliye.Com/2011/2011_menkul_sermaye.pdf

Gelir İdaresi Başkanlığı (2011b), GVK Geçici 67. Madde Uygulaması ile İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/beyannamerehberi/2011gecici67.pdf.

Levine, R. (2005), Finance And Growth: Theory And Evidence. Forthcoming in Philippe, A. and Steven, D., eds. Handbook of economic growth, The Netherlands: Elsevier Science.

Nadaroğlu, H. (1998), Kamu Maliyesi Teorisi, Istanbul: Beta Yayıncılık.

Rajan, R. ve Zingales, L. (1998), “Financial Dependence And Growth”, American Economic Review, 88, 559-587.

Resmi Gazete, 15/10/2009 tarihli Esas No:2006/119 ve Karar No: 2009/145 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı, 08/01/2010 tarih ve 27456 sayı.

Resmi Gazete, 27/09/2010 tarih ve 2010/926 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, 30/09/2010 tarih ve 27715 sayı.

Ricardo D. (1997), Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin İlkeleri, (Çev: Tayfun, E.), İstanbul: Bilge Yayınları.

Sağbaş, İ. (2010), Vergi Teorisi, Ankara.

Saygın, M. (2006), Vergi Adaleti ve Türk Vergi Sisteminin Vergi Adaleti Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Maliye Teorisi Bilim Dalı, İstanbul.

Taş, M. (1991), "Ödeme Gücü İlkesi Açısından Türk Gelir Vergisi'nin Kısaca Değerlendirilmesi", Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 6.

Tosuner, M. ve Arıkan, Z. (2011), Türk Vergi Sistemi, 16. Baskı, İzmir.

Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği, 2010 Yılı Faaliyet Raporu.

Uluatam, Ö. (2009), Kamu Maliyesi, 10. Baskı, Ankara: Imaj.

Yılmaz, E. ve Kayalıca, Ö. (2003), “Türkiye’de Finans Ve Büyüme: Nedensellik İlişkisi” İMKB Dergisi, 6, 24.