Finansal krizlerin öncü göstergeleri ve ülke ekonomilerini etkileme kanalları: Türkiye örneği

Küreselleşen dünyada, geçilen yüzyıl içinde çıkış noktaları ve sonuçları birbirinden farklı çeşitli krizler yaşanmıştır. Bir ülkede ortaya çıkan krizin diğer ülkelere sirayet etmesi mali ve ticari küreselleşmenin bir sonucu olarak düşünülebilir. Kriz, küreselleşme denizinde yüzen ülke ekonomilerinin farklı şiddetlerde mali fırtınalara yakalanmasıdır. Bu noktada yanıt aranması gereken soru, “Kriz geliyorum der mi?”dir. Çalışmamızda bu soruya yanıt aranacaktır. Literatürde, krizlerin önceden bilinebileceğine yönelik çeşitli “öncü göstergeler”in varlığı tartışılmaktadır. Bu çerçevede, krizlerin Türkiye ekonomisine hangi kanallardan yansıdığı çeşitli öncü göstergeler ışığında araştırılacaktır.

Leading indicators of financial crises and affecting channels of countries economies: The case of Turkey

In a globalizing world, several crises with different causes and consequences have been experienced in the last century. It can be considered that financial crisis arising in a country spread to other countries as a result of financial and commercial globalization. Crisis is a situation where countries’ economies floating in the sea of globalization are caught to financial storms at different severity levels. The question to be answered at this point is “Does crises give a signal before it comes?” In this paper, we will investigate the answer of this question. In the related literature, the existence of various “leading indicators” is discussed. In this context we will investigate the channels through which crisis spread to the Turkish economy in the light of leading indicators.

PDF

___

Alagöz, M., Işık, N. ve Delice, G. (2006), “Finansal Krizler İçin Erken Uyarı Sinyali Olarak Cari Hesap Göstergeleri”, İçinde: Seyidoğlu, H. ve Yıldız, R. (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Atik, H. (2006), “Kriz Erken Uyarı Sinyalleri Olarak Dış Ticaret Hareketleri”, İçinde: Seyidoğlu, H. ve Yıldız, R. (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Cansen, E. (2010), “Denize Düşen Yılana Sarılır”, Hürriyet Gazetesi, 22/02/2010.

Delice, G. (2003), “Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Ocak-Haziran 20:57-81.

Doğan, A. (2006), “Asya Krizi: Nedenleri ve Kriz Erken Uyarı Göstergeleri Açısından Bir Değerlendirme”, İçinde: Seyidoğlu, H. ve Yıldız, R. (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Doğanlar, M. (2006), “Türkiye Ekonomisinde 1994 Krizi İçin Öncü Göstergeler”, İçinde: Seyidoğlu, H. ve Yıldız, R. (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Dura, C. (2009), “Ekonomik Kriz Nedir, Özellikleri Nelerdir, Nasıl Gelişir?”, www.cihandura.com (Erişim tarihi:24/01/2010).

Erdoğan, B. (2006), Gelişmekte Olan Ülkelerde Finansal Krizler ve Finansal Kriz Modelleri, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.

Ersoy, H. (2007), Finansal Krizlerin Çözümleme Süreçleri ve Yöntemleri (Türkiye- Kore-Meksika Deneyimlerinin Karsılaştırmalı Analizi), Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.

Frankel, J. A. ve Rose, A. K. (1996), “Currency Crashes in Emerging Markets: an Empirical Treatment”, International Finance Discussion Paper, 534, January.

Fratzscher, M. (2002), “On Currency Crises and Contagion”, European Central Bank Working Papers, No:139:1-36.

Gerni, C., Emsen, S. Ö. ve Değer, K. M. (2006), “Ekonomik Krizlerde Erken Uyarı Sinyalleri Olarak Dış Ticaret Göstergeleri: Türkiye Uygulaması”, İçinde: Seyidoğlu, H. ve Yıldız, R. (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Goldstein, M. ve Turner, P. (1999), Bankacılık Krizleri: Kökenler ve Politika Seçenekleri, (Çev. Karacan, A. İ.), İstanbul: Dünya Yayınları, 7-8.

Işık, N., Alagöz, M. ve Yıldırım, M. (2006), “1990 Sonrası Türkiye’de Yaşanan Krizler:1994, 2000 ve 2001 Krizleri”, İçinde: Seyidoğlu, Halil ve Yıldız, Rıfat (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Kaminsky, G. L, (2003). ‘’Varieties of Currency Crises’’, NBER Working Paper N.10193:2‐28.

Kaminsky, G. L. ve Reinhart, C. M. (1998), “Financial Crises in Asia and Latin America: Then and Now”, American Economic Review, 88(2):444-448.

Kaminsky, G. L., Saul L. ve Reinhart, C. (1998), “ Leading Indicators of Currency Crises”, IMF Staff Papers, N.45(1) March.

Kar, M. ve Taban, S. (2006), “Kriz Erken Sinyalleri Olarak Reel Ekonomi Göstergeleri”, İçinde: Seyidoğlu, H. ve Yıldız, R. (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Kibritçioğlu, A. (2001), “Türkiye’de Ekonomik Krizler ve Hükümetler”, Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı Eylül Ekim, 1(41):174-182.

Kindleberger, C. (1978), Manias, Panics and Crashes, New York: Basic Books, 1978.

Masson, P. (1998), “Contagion: Monsoonal Effects, Spillovers, and Jumps between Multiple Equilibria”, IMF Working Paper, No. 98/142, September 1

Mishkin, F. S. (1999), “Lessons From the Asian Crisis”, NBER Working Papers No:7102, April.

Orhan, S. (2006), “Modernizmin İnşası: Pozitivist Finansal Liberalizasyon ve Finansal Kriz Mekanizmaları” İçinde: Seyidoğlu, Halil ve Yıldız, Rıfat (2006), Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri, Arıkan Yayınları, Şubat.

Uygur, E. (2001), “Krizden Krize Türkiye, 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri, Türkiye Ekonomi Kurumu, No:2001/1:18

Uzay, N. (2009), “Finansal Krizin Reel Sektör Üzerindeki Etkileri: Kayseri Örneği”, EconAnadolu 2009: Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi’nde Sunulmuş Tebliğ, 17-19 Haziran 2009, Eskişehir, Türkiye.

Yavaş, H. (2007), 1980 Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Yaşanan Finansal Krizler, Finansal Kriz Modelleri ve Çözüm Önerileri, Kadir Has Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

Yücel, F. ve Yanar, R. (2005), “Türkiye’de Cari İşlem Açıkları Sürdürülebilir mi? Zaman Serileri Perspektifinden Bir Bakış”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14,2.