TÜRKİYE’DE TURİZM COĞRAFYASI ARAŞTIRMALARI: LİSANSÜSTÜ TEZLERE YÖNELİK BİR İÇERİK ANALİZİ

Turizmin ekonomik, sosyo-kültürel, çevresel etkilerinin her geçen gün daha fazla ortaya çıkması; mekânı, mekânsal değişimi, mekânsal farklılıkları ve mekân-insan ilişkilerini kendi yöntem ve teknikleri ile inceleyen coğrafyanın turizm konularına olan ilgisini de artırmaktadır. Coğrafya disiplini akademik olarak turizm araştırmalarına farklı teori, yöntem, teknik ve yaklaşımları ile önemli katkı yapmaktadır. Diğer disiplinlerde olduğu gibi turizm coğrafyasının da en önemli akademik çıktılardan birisini lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Dünyada turizm alanında yapılan ilk tez çalışmaları coğrafyacılar tarafından yapılmış olup, özellikle Anglo-Amerikan coğrafyacılarının bu konuda öncü çalışmaları bulunmaktadır. Günümüzde dünyanın birçok ülkesinde coğrafyacıların turizm konusuna olan akademik katkıları devam etmektedir. Çalışmanın temel amacı, Türkiye’de turizm coğrafyası alanında yapılan lisansüstü tezlerin mevcut durumunu analiz etmek ve turizm coğrafyası alt disiplininin akademik göstergelerinden birisi olan bu tezleri; konu, nitelik, paradigma, literatür, yöntem açısından değerlendirmektir. Bunun için, Aralık 2015 tarihine kadar coğrafyacılar tarafından hazırlanan turizm konulu 111 lisansüstü tez belirlenmiştir ve bunların 103’üne erişilmiştir. Çalışmada lisansüstü tezlerin; yıllara, üniversitelere, sayfa sayılarına, kaynakça durumlarına, veri analiz yöntemlerine ve işlenen konulara göre içerik analizi yapılmış ve veriler elde edilen bulgulara göre yorumlanmıştır. İncelenen tezler sonucunda; Türkiye’de turizm coğrafyası alanında öncü ve nitelikli çalışmalar olmakla birlikte bunların sayısının oldukça az olduğu ve tezlerin çoğunun bilimsel pratikler açısından metodolojik ve teorik olarak yetersiz olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Turizm Coğrafyası, Türkiye, Lisansüstü Tezler, İçerik Analizi

TOURISM GEOGRAPHY RESEARCHES IN TURKEY: A CONTENT ANALYSIS FOR GRADUATE THESES

The economic, socio-cultural and environmental impacts of tourism are increasing day by day which in parallel increases the interest of geography which examines tourism matters in terms of venues, spatial change, space-human relations with its own principles. The geography discipline makes an important contribution to tourism studies through different theories, methods, techniques and approaches. As with other disciplines, one of the most important academic outcomes of tourism geography is graduate theses. The first thesis on tourism in the world has been made by geographers and especially Anglo-American geographers have pioneering work in this field. Nowadays, the academic contributions of geographers to tourism are continuing in many countries of the world. The main objective of the study is to analyze the current situation of graduate thesis written in the field of tourism geography in Turkey and evaluate these academic theses which are one of the indicators of tourism geography and tourism sub-discipline in terms of subject, qualification, paradigm, literature and method. Therefore 111 graduate theses on tourism prepared by geographers until December 2015 have been determined and 103 of them have been accessed. Graduate theses have been analyzed according to years, universities, page numbers, bibliography cases, data analysis methods and contents according to processed subjects and the data were interpreted according to the findings in the study. An examination of the theses revealed that while pioneering and qualitative studies in tourism geography in Turkey were available, they were few in number and most of them were methodologically and theoretically inadequate in terms of scientific practices.

Keywords:

Tourism Geography, Turkey, Graduate Theses, Content Analysis,

PDF

___

Afifi, H. G. (2009). Tourism as the subject of doctoral theses in Egypt, 1975-2008. Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 20(2), 387-400.
Agnew, J. A. (2000). Areal differentation In Jonhston. R. J., Gregory, D., Pratt, G. & Watts, M. (eds.) The Dictionary of human geography (pp. 35), Oxford: Blackwell Publishing.
Agnew, J.A. & Livingstone, D.N. (2011). Handbook of Geographical Knowledge. Thousand Oaks: SAGE Publications.
Arı, Y. (2005). Coğrafyanın dört geleneği. Y.Arı (Ed.), 20.Yüzyılda Amerikan coğrafyasının gelişimi içinde (s. 85-92), Konya: Çizgi Kitapevi.
Bao, J. (2002). Tourism geography as the subject of doctoral dissertations in China, 1989–2000. Tourism Geographies, 4(2), 148–152.
Baş, T. & Akturan, U. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri Nvivo 7.0 İle Nitel Veri Analizi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Bekaroğlu, E. & Yavan, N. (2018). Türk coğrafyacılığında dört gelenek: Ampirik bir analiz. Marmara Coğrafya Dergisi, 37, 79-93. Bekaroğlu, E. (2014). Modern Türk coğrafyası geleneği. E. Bekaroğlu & A. L. Özdemir (Ed.), Bir disiplinin iç dünyası: Modern Türk coğrafyası üzerine söyleşiler içinde (s. 53-73), İstanbul: İdil Yayıncılık.
Bekaroğlu, E. (2016). Modern dünya-sisteminin bilgi yapıları bağlamında coğrafya disiplini için bir dışsal tarih okuması. Toplum ve Bilim, 136, 117-145.
Bilgili, M. (2016). Sosyal bilimler felsefesi açısından Türkiye’deki üniversitelerde bölgesel coğrafya öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:33, 114-134.
Bilgili, M. (2018). Sosyal coğrafya ve eleştirel teori, N. Özgen (Ed.), Sosyal coğrafya içinde (s.449-467). Ankara: Pegem Akademi.
Botterill, D., Haven, C. & Gale, T. (2002). A survey of doctoral theses accepted by universities in the UK and Ireland for studies related to tourism, 1990–1999. Tourist Studies 2(3), 283-311.
Bramwell, B. (2001). Governance, the state and sustainable tourism: a political economy approach. Journal of Sustainable Tourism, 19, 459- 477.
Britton, S. (1991). Tourism, capital and place: towards a critical geography of tourism. Environment and Planning: Society and Space, 9, 457-478.
Brounder, P. & Eriksson, R.H. (2013). Tourism evolution: on the synergies of tourism studies and evolutionary economic geography, Annals of Toruism Research, 43, 370-389.
Burnet, L. (1957). Villégiature et Tourisme sur les Côtes de France. Paris : Thèse dactylographiée, Sorbonne.
Butler, W.R. (2004). Geographical research on tourism, recreation and leisure: origins, eras and directions. Tourism Geographies, 6(2), 143- 62.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Caldwell, H. (1951). Tourism in Idaho -A Study in tourist resource development. (Doctoral dissertation, Clark University American Universities).
Capot-Rey, M. (1947). Géographie de la circulation sur les continents, Géographie Humaine 20. Paris: NRF Gallimard.
Carlson, A.S. (1938). Recreation industry of new hampshire. Economic Geography, 14, 255–70.
Çavuş, Ş., Ege, Z. & Çolakoğlu, O.E. (2009). Türk Turizm Tarihi Yapısal ve Sektörel Gelişim. Ankara: Detay Yayıncılık.
Çelikel, G. (1970). İstanbul’daki turistik oteller ve turizme katkısı. (Bitirme Tezi, İstanbul Ü. Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü İstanbul).
Chesnutwood, C. (1954). The geographical bases of Pennsylvania’s tourist industry. (Doctoral dissertation, The Pennsylvania State University).
Christian, M. (2016). Tourism global production networks and uneven social upgrading in Kenya and Uganda. Tourism Geographies, 18, 38– 58.
Cleveland, T. J. (1910). National forests as recreation grounds. Annals, American Academy of Political and Social Science, 35, 25–31.
Cohen, L. & Manion, L. (1998). Research methods in education. Londra: Fourth Edition.
Crichton, K. (1978). Dissertations on travel, recreation and leisure. Journal of Travel Research, 17(1): 14-22.
Daracalar, M. (1964). Türkiye’de turizm hareketleri. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Deasy, G.F. (1949). The tourist industry in a North Woods County. Economic Geography, 25(2), 240–59.
Demir, D. (1965). Marmara bölgesinde turizm imkânları. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Demirbulat, Ö.G. & Tetik Dinç, N. (2017). Sürdürülebilir turizm konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 20-30.
Demirci, A. (2014). Araştırma konusunun belirlenmesi ve planlanması. Y.Arı & İ.Kaya (Ed.), Coğrafya araştırma yöntemleri içinde (s. 51-72), Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
Doğaner, S. (1988). Türkiye’nin güneybatı kıyılarının turizm coğrafyası. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, İstanbul).
Emekli, G. (1994), Foça’da turizm ve turistik kentleşme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Emekli, G. (1998), Bergama’da turizm ve sosyo-ekonomik etkileri. (Yayımlanmış Doktora Tezi), Ege Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Emekli, G. (2002). Turizm eğitiminde coğrafya ve turizm coğrafyasının önemi, T.C. Turizm Bakanlığı Turizm Eğitimi Şurası, Ankara.
Erer, S. (1963). Tarihi abideler bakımından İstanbul ve turizm. (Bitirme Tezi), İstanbul Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, İstanbul.
Erten, İ. (1969). Edremit ve Ayvalık’ta turizm. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Gibson, C. (2008). Geographies of tourism: International leasing geography?. Progress in Human Geography, 32(1), 1-16.
Gilbert, E. W. (1939). The growth of island and seaside health resorts in England. Scottish Geographical Magazine, 55, 16–35.
Goeldner, C. & Ritchie, B. (2006). Tourism, Principles, Practices, Philosophies. New Jersey: John Wiley&Sons.
Güney, E. (1984), Nevşehir yöresinde doğa açısından turizm. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, İstanbul).
Güney, İ. & Somuncu, M. (2017). Coğrafyacıların turizm disiplinine akademik katkıları: “Annals of Tourısm Research” dergisi üzerinden betimsel bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 54(10), 453-462.
Hall, C. M. (1991). Tourism as the subject of post-graduate dissertations in Australia. Annals of Tourism Research, 18(3), 520-523.
Hall, C. M. (2011). Policy learning and policy failure in sustainable tourism governance: from first- and second-order to third-order change? Journal of Sustainable Tourism, 19(4–5), 649-671.
Hall, C.M. & Page, S.J. (2014). The Geography of Tourism and Recreation Enviroment Place and Space. New York: Routledge.
Hall, C.M. (2013). Framing tourism geography: notes from the underground. Annals of Tourism Research, 43, 601-623.
Hartshorne, R. (1939). The nature of geography. Lancaster, PA: Association of American Geographers.
Huang, S. S. (2011). Tourism as the subject of China’s doctoral dissertations. Annals of Tourism Research, 38(1), 316–319.
Jafari, J. & Aaser, D. (1988). Tourism as the subject of doctoral dissertations. Annals of Tourism Research 15, 407-429.
Jafari, J. & Ritchie, B. (1981). Towards a framework of tourism education: problems and prospects. Annals of Tourism Research 8, 13-34.
Jones, S.B. (1933). Mining tourist towns in the Canadian Rockies. Economic Geography, 9, 368–78.
Karagöz, D. & Yüncü, H.R. (2013). Sosyal ağ analizi ile turizm alanında yazılmış doktora tezlerinin araştırma konularının incelenmesi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 205 - 232.
Kaya, İ. (2010). Değişen sosyal ve bilimsel bağlam ve coğrafyanın sorumlulukları. S. İncekara (Ed.), Coğrafya eğitiminde kavram ve değişimler içinde (s. 227-242). Ankara: Pegem Akademi.
Kaya, İ. (2014). Coğrafi düşüncenin değişimi ve paradigmalar. Y. Arı & İ. Kaya (Ed.), Coğrafya araştırma yöntemleri içinde (s. 19-50), Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
Kayan, İ. (2000). Türkiye üniversitelerinde coğrafya eğitimi amaç, yeni hedefler, sorunlar ve öneriler. Ege Coğrafya Dergisi, 11, 7-22.
Kaygalak, İ. (2011). Postmodern eleştirilerin coğrafi düşünce ve yeni mekân kavrayışları üzerine yansımaları. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), 1-10.
Khan, S. (1984). A primer in scientific geographic research terminology: ımplications for teaching geography majors, The Geographical Bulletin, 26, 29-36.
Kılıç, Ş. (1982). Aksaray’da turizm. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Kozak, N. (1996). Türkiye turizm tezleri bibliyografyası (1952-1995). Ankara: Anatolia Yayıncılık.
Kozak, N. (1999). Türkiye’de turizm araştırmalarının gelişimi: üniversitelerin bünyesinde lisans sonrasında hazırlanmış tezlerle ilgili bazı gözlemler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 10, 85-87.
Kozak, N. (2000). Türkiye’de akademik turizm literatürünün gelişim süreci üzerine bir inceleme. DAÜ: Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 15- 55.
Kozak, N. (2001). Türkiye’de turizm pazarlaması literatürünün gelişim süreci: 1972-1998 Yılları arasında hazırlanmış lisansüstü tez çalışmaları üzerine biyo-bibliyografik bir inceleme. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, 26-33.
Lazzarotti, O. (2002). French tourism geographies: A Review. Tourism Geographies, 4(2), 135-147.
Le Lannou, M. (1938). Itinéraires de Bretagne. Guide géographique et touristique. Paris: J.B. Ballière.
Lew, A.A. (1999) Editorial: A Place called tourism geographies. Tourism Geographies, 1(1), 1-2.
Lian, T., Yu, C., Wang, W., Yuan, Q. & Hou, Z. (2016). Doctoral dissertations on tourism in China: A Co-Word Analysis. Knowledge Organization, 43(6): 440-461.
McMurray, K.C. (1930). The use of land for recreation. Annals of the Association of American Geographers, 20, 7–20.
Meyer-Arendt, K. (2000). Commentary: Tourism geography as the subject of North American Doctoral dissertations and master’s theses, 1951-98. Tourism Geographies 2, 140–156.
Meyer-Arendt, K., & Justice, C. (2002). Tourism as the subject of North American doctoral dissertations, 1987–2000. Annals of Tourism Research, 29, 1171–1174.
Meyer‐Arendt, K.J. & Lew, A.A. (1999). Commentary: A decade of American RTS geography. Tourism Geographies, 1(4), 477-487.
Milne, S. & Ateljevic, I. (2001). Tourism, economic development and the Global-Local Nexus: Theory Embracing Complexity. Tourism Geographies, 3, 369-393.
Mitchell, L. (1979). The geography of tourism. Annals of Tourism Research, 6, 235–244.
Mitchell, L.S. & Murphy, P.E. (1991). Geography and tourism. Annals of Tourism Research, 18, 57-70.
Özgüç, N. (1975). İstanbul’un Trakya doğrultusunda gelişmesi yeni bir rekreasyon sahası: Güzelce-Kumburgaz-Kamiloba-Celaliye. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü, İstanbul).
Özgüç, N. (2017). Turizm Coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitabevi.
Özgür, E. M. & Yavan, N. (2013). Türk coğrafyacılarının iç hesaplaşması: neden başaramadık, nasıl başarabiliriz? Beşerî Coğrafya Dergisi, 1, 14-38.
Özgür, E.M. (2018). Innovation trends in Turkish human geography: An Assessment from the perspective of agents of change. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 142-170.
Öztürk, M. & Karabağ, S. (2013). Coğrafyada paradigmalar. Journal of European Education, 3(1), 8-32.
Pattison, W.D. (1964). Coğrafyanın dört geleneği. (Çev: Y. Arı,) Y. Arı (Ed.). 20. Yüzyıl Amerikan coğrafyasının gelişimi içinde, Çizgi Kitabevi, 85-92, Konya.
Peck, J. & Tickell, A. (2002). Neoliberalising space. Antipode, 34, 208-216.
Pizam, A. & Chacko, E.M. (1982). Tourism and hospitality related dissertations 1976-1980. Annals of Tourism Research 9, 587-620.
Rıchard, G. (2014). The new geographies of tourism: space, place and locality. Coğrafya ders notları. Wageningen University.
Robinson, M. (1957). A Method for investigating the effects of tourism on the functional and morphological development of a city: As applied to greater Victoria, British Columbia. (Doctoral dissertation, Northwestern University).
Saarinen, J., Rogerson, M.C. & Hall, C.M. (2017). Geographies of tourism development and planning. Tourism Geographies, 19(3), 307-317.
Saarinen, J. (2014). Tourism geographies: Connections with human geography and emerging responsible geographies. Geographia Polonica, 87, 343–352.
Sarıkaya, R. (1966). Akçakoca’da turizm. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Selke, A.C. (1936). Geographic aspects of the German tourist trade. Economic Geography, 12, 206–16.
Sezgin, S. (1987). Türk toplumunun rekreasyon alışkanlıkları: İstanbul örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Shaffer, R. (1958). A Geographic study of tourism on the coasts of Schleswig-Holstein, Germany. (Doctoral dissertation, Syracuse University ).
Shaw, I.G.R., Dixon, D.P.& Jones, J.P. (2010). Theorizing our world. In Gomez, B. & Jones, J.P. (Eds.), Research methods in geography (pp. 9-23), Oxford: Wiley-Blackwell.
Soykan, F. (2004). Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Saptanması Ve Şirince Köyü’ne (İzmir) Uygulanması. izmir: ege üniversitesi edebiyat fakültesi Yayınları.
Tayfun, A., Küçükergin, F.G., Aysen, E., Eren, A. & Özekici, Y.K. (2016). Turizm alanında yazılan lisansüstü tezlere yönelik bibliyometrik bir analiz. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 1, 50-69.
Taylor, J. (1953), Waikiki: a study in the development of a tourist community. (Doctoral dissertation, Clark University).
Tümertekin E. & Özgüç, N. (2016). Beşerî Coğrafya, İnsan Kültür Mekân. İstanbul: Çantay Yayınevi.
Tuysuz, S. & Yavan, N. (2012). Bölgesel coğrafya yaklaşımı ve Türk coğrafyasındaki etkileri üzerine kritik bir değerlendirme. TÜCAUM VI. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (390-405). Ankara: TÜCAUM.
Ünal, M. (1974). Manavgat’ta turizm. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Uysal, A. & Güngör, Ş. (2016). Postyapısalcı ve ilişkisel coğrafyalarda bir tarz olarak temsil ötesi teori(ler). İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 33, 83-93.
Warf, B. (2006). Regional Geography, Encyclopedia of Human Geography. Thousand Oaks: SAGE Publications.
Weiler, B., Moyle, B. & McLennan, C.L. (2012). Disciplines that ınfluence tourism doctoral research: The United States, Canada, Australia and New Zealand. Annals of Tourism Research 39, 1425-1445.
Williams, A.M. & Hall, C.M. (2000). Tourism and migration: new relationships between production and consumption. Tourism Geographies, 2, 5-27.
Williams, S. (2009). Tourism Geography A New Synthesis. Londra: Routledge.
Wrigley, G.M. (1919). Fairs of the Central Andes. Geographical Review, 2, 65-80.
Yavan, N. (2005). Bilim felsefesi bakımından coğrafyada pozitivist yaklaşım. Ulusal Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı içinde (s. 405-414), İstanbul.
Yavan, N. (2014). Batı coğrafyası geleneği üzerine. E. Bekaroğlu & A. L. Özdemir (Ed.), Bir disiplinin iç dünyası: Modern Türk coğrafyası üzerine söyleşiler içinde, (s. 17-51), İstanbul: İdil Yayıncılık.
Yazan, S. & Bekaroğlu, E. (2018). Türk coğrafyacılığının disipliner ilişkileri üzerine ampirik bir araştırma. Coğrafi Bilimler Dergisi, 16 (1),37- 67.
Yenigül, N. (1981). Fethiye’de turizm. (Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, İstanbul).
Yenilmez, K. & Sölpük, N. (2014). Matematik dersi öğretim programı ile ilgili tezlerin incelenmesi (2004-2013). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 33-42.
Ying, T. & Xiao. H. (2012). Knowledge linkage: a social network analysis of tourism dissertation subjects. Journal of Hospitality & Tourism Research, 36, 450-477.