Deve, çöllerde yaşaması, uzun süre susuzluğa dayanması ve yük taşımacılığında kullanılması gibi yönleriyle önemli bir hayvandır. Bilinen özellikleriyle deve genelde İslâm toplumlarında, özelde ise Arap toplumunda önemli bir hayvandır. Deve, benzer özellikleri sebebiyle Türkler ve Türk kültürü açısından da önemli bir hayvan olarak kabul görmüş ve deve etrafında gerek sözlü gerekse yazılı geniş bir dil malzemesi oluşmuştur. Edebiyatımızda ve kültürümüzde önemli bir değer olarak karşımıza çıkan deve, II. Meşrutiyet döneminde, 1911 yılında, Nurettin Rüştü ve Haydar Rüştü tarafından çıkarılan “Cadaloz Gazetesi”nde mizahî bir unsur olarak kullanılmıştır. Dönemin siyasi yapısını ele alan bu gazete, 4 Nisan - 9 Eylül 1911 tarihleri arasında 45 sayı olarak çıkmış ve daha sonra da yayın hayatına son vermiştir. Söz konusu gazete ayrıca her ay mizahi bir kitap basımına da karar vermiştir. İşte bu kitaplardan biri de “Cadalozun Devesi” başlığını taşıyan eserdir. Eserde deve, zorluklara katlanması, susuzluğa ve açlığa dayanması, omzuna yüklenen ağırlıklar sebebiyle devrin insanının yaşamıyla ilişkilendirilerek mizahi bir dille anlatılmıştır. Eserde “Tavork, Kaparoz, Kokoz, Çil Horoz, Kokoroz ve Aforoz” takma isimleriyle kaleme alınmış altı şiir bulunmaktadır. Bu şiirlerin her birinde toplumdaki insanlar deveye benzetilerek devenin vasıfları üzerinden topluma mesaj verilmeye çalışılmıştır. Bu mesajlarda topluma veya dönemin yöneticilerine yönelik mizahın yanında yer yer hicve de rastlanmaktadır.  “Cadalozun Devesi” adlı esere devenin, mizahi bir öğe olarak kullanılması ve insan yaşamıyla özdeşleştirilmesi açısından bakıldığında insanın daha çok çalışarak ve çabalayarak, özgürlüğü için mücadele etmesi ve onu kazanması gerektiği düşüncesinin vurgulandığını söylemek mümkündür. Zira özgürlükten maksat, insanın tembelliğe alışması, vatanını ve milletini unutması demek değildir. Bu çalışmada “Cadalozun Devesi” adlı eserde yer alan şiirler; içerik, şekil, dil-üslup ve ahenk başlıkları altında incelenerek devenin kültürümüzdeki yeri ve öneminden hareketle mizah ve hiciv unsuru olarak kullanılması üzerinde durulacaktır.