Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa İlişkin Türk Ticaret Kanunu 5/A Hükmünün Değerlendirilmesi

İş uyuşmazlıkları bakımından öngörülen dava şartı olarak arabuluculuk sisteminin başarıya ulaşmasından sonra; arabuluculuk, ticari uyuşmazlıklar bakımından da dava şartı haline getirilmiştir. Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 5/A’nın ilk fıkrasına göre, “(1) Bu Kanunun 4 üncü̈ maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.” Söz konusu hüküm, bazı sorunları beraberinde getirmektedir. Şöyle ki, bu hükümde hangi uyuşmazlıklar bakımından arabuluculuğun dava şartı olduğu tam olarak belirtilmediği gibi, arabuluculuğa elverişli uyuşmazlıklar bakımından parasal bir sınır da getirilmiş değildir. Bu belirtilenler başta olmak üzere, hükmün mevcut haliyle uygulanmasının bazı sorunlara ve beklenmeyen sonuçlara yol açacağını söylemek mümkündür. Çalışmamızda, ticari uyuşmazlıklarda dava şartı olarak öngörülen arabuluculuğun ortaya çıkarması muhtemel sorunlar ile bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri üzerinde durulacak, söz konusu hükme ilişkin bazı değerlendirmelerde bulunulacaktır.

EVALUATION OF THE TURKISH COMMERCIAL CODE ART. 5/A RELATED TO MEDIATION AS A PROCEDURAL REQUIREMENT IN COMMERCIAL ACTIONS

After the so-called success that is achievedin labor actions, mediation is accepted as aprocedural requirement in commercial actions.According to Turkish Commercial Code (TCC)Art. 5/A,“Application to mediation before commencinga commercial action regulated by the TurkishCommercial Code Article 4 or other codes,in which the matter of dispute is the paymentof a pecuniary claim arising from an actionof debt or action for damages, is a proceduralrequirement”.However, this regulation consists of severalproblems. The codification process of theregulation is highly unusual, the actions that aresubject to mediation as a procedural requirementare not clearly stated and there is no monetarylimit that is brought to the pecuniary claimsthat are subject to mediation. All those factorsmay cause several unwanted and unpredictedoutcomes in practice.In this article, the problems that may emergebecause of the regulation that is acceptingmediation as a procedural requirement incommercial actions will be evaluated anddetermined. In addition, solutions to thosepossible unwanted and unpredicted outcomeswill be discussed.

PDF

___

Akil, C.: Kısmi Dava, Ankara 2013.
Akkan, M.: Medeni Usul Hukukunda Etkin Hukuki Koruma (MİHDER, Issue 6, 2007, p. 29-68).
Alangoya, Y.: Medeni Usul Hukuku Esasları, 3. B., İstanbul 2003.
Ansay, S. Ş.: Hukuk Yargılama Usulleri, Ankara 1960.
Arslan, R./Yılmaz, E./Taşpınar Ayvaz, S./Hanağası, E.: Medeni Usul Hukuku, 5. B., Ankara 2019.
Arslanpınar, T.: Medeni Yargılama Hukukunda Karşı Dava, Ankara 2017.
Atalı, M./Ermenek, İ./Erdoğan, E.: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2018.
Aydın, M.: Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hak Arama Özgürlüğü (AÜSBFD, 2006, Vol. 61, Issue. 3, p. 1-37).
Bilge, N./Önen, E.: Medeni Yargılama Hukuku, 3. B., Ankara 1978.
Bozer, A./Göle, C.: Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2018.
Brunner, A./Gasser, D./Schwander, I.: Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Auflage, Zürich 2019.
Çil, Ş./Kar, B.: 6100 Sayılı HMK’ya Göre İş Yargısında Belirsiz Alacak Davası ve Kısmi Dava, 2. B., Ankara 2012.
Dijk, P./Hoof, G. J. H.: Theory and Practice of the European Convention on Human Rights, Hague 1998.
Ekmekçi, Ö./Özekes, M./Atalı, M./Seven, V.: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. B., İstanbul 2019.
Erdoğan, M.: Anayasa Hukuku, 7. B., İstanbul 2012.
Evren, T.: Hak Arama Özgürlüğü ve Savunma (TBBD 1988/1, p. 5-15).
Gasser, D./Rickli, B.: Schweizerische Zivilprozessordnung, 2. Auflage, Zürich 2014.
Göksu, M.: Civil Litigation and Dispute Resolution in Turkey, Ankara 2016.
Gören, Z.: Anayasa Hukuku, Ankara 2011.
Gözler, K.: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C. II, Bursa 2011.
Grote, R./Marauhn, T. (Hrsg.): Konkordanzkommentar zum europäischen und deutschen Grundrechtschutz, Tübingen 2006.
Güzel, A.: İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağı Hakkında Bazı Aykırı Düşünceler (Çalışma ve Toplum, 2016/3, p. 1131-1146).
Karaca, O. U.: Dava Şartı Olan Arabuluculuk Kapsamındaki Sınai Mülkiyet Uyuşmazlıkları, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi, p. 47-55.
Karayalçın, Y.: Ticaret Hukuku, I. Giriş-Ticarî İşletme, Ankara 1968.
Karslı, A.: Medeni Muhakeme Hukuku, 3. B., İstanbul 2012.
Kırca, İ: Nispî Ticarî Davaya Dair, Batider 2017/I, p. 55-62.
Koçyiğit, İ./Bulur, A.: Ticari Uyuşmazlıklarda Dava Şartı Arabuluculuk, Ankara 2019.
Köküsarı, İ.: Hak Arama Özgürlüğü ve 2010 Anayasa Değişiklikleri (GÜHFD, Vol. 15, 2011, Issue 1, p. 163-208).
Kuru, B.: Nizasız Kaza, Ankara 1961.
Kuru, B./Budak, A. C.: Tespit Davaları, İstanbul 2010.
Leach, P.: Taking a Case to the European court of Human Rights, 3. Ed. New York 2011.
Loosli, P.: Die unbezifferte Forderungsklage unter besonderer Berücksichtigung des Kantons Zürich, Zürich 1978.
Metin, Y.: Ölçülülük İlkesi, Ankara 2002.
Muşul, T.: Medeni Usul Hukukunda Terdit İlişkileri, İstanbul 1984.
Namlı, M.: İş Mahkemeleri̇ Kanunu Tasarısı Taslağı İle Getirilen Zorunlu Arabuluculuk Kurumunun Medeni Usul Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi (İş Hukuku Ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi, İstanbul 2016, p. 151-165).
Ovey, C./White, R.: The European Convention on Human Rights, New York 2006. Önen, E.: İnşai Dava, Ankara 1981.
Özbek, M. S.: Anayasal Hak ve Hürriyetler İle Yargılamaya Hakim Olan İlkeler Işığında Arabuluculuk (Medenı̂ Usûl ve İcra - İflâs Hukukçuları Toplantısı - IX Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, Ankara 2010, p. 107- 154).
Özbudun, E.: Türk Anayasa Hukuku, 13. B., Ankara 2012.
Özdemir, E. M.: İş Mahkemelerinin İşleyişi ve Bireysel İş Uyuşmazlıklarının Alternatif Çözüm Yöntemleri (Çalışma ve Toplum, 2015/4, p. 185-221).
Özekes, M.: İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, Ankara 2009 (İcra).
Özekes, M.: Zorunlu Arabuluculuğun Hak Arama Özgürlüğü ve Arabuluculuk İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi – Zorunlu Arabuluculuğa Eleştirel Bir Yaklaşım [Arabuluculuğun Geliştirilmesi Uluslararası Sempozyumu AYBU Hukuk Fakültesi, Ankara 2018 (Toplantı Kitabı Editörü: Erdoğan, E., Ankara 2019, s. 111-136)].
Pekcanıtez, H.: Belirsiz Alacak Davası, Ankara 2011.
Pekcanıtez, H.: Medeni Usul Hukuku, 15. B., İstanbul 2017 (Usul).
Postacıoğlu, İ.: Medeni Usul Hukuku, İstanbul 1975.
Raftesath, G. I.: Solutions-Not Rights: The Objective Of Alternative Dispute Resolution (The Arbitration and Dispute Resolution Law Journal 1996/June, p. 91-99).
Rosenberg, L./Schwab, K. H./Gottwald, P.: Zivilprozessrecht, 17. Auflage, München 2010.
Sağlam, F.: Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, Ankara 1982.
Simil, C.: Belirsiz Alacak Davası, İstanbul 2013.
Tanör, B./Yüzbaşıoğlu, N.: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 12. B., İstanbul 2012.
Tanrıver, S.: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı’nın Getirdikleri ve Değerlendirilmesi (Makalelerim II, Ankara 2011, p. 183-211).
Tanrıver, S.: Medeni Usul Hukuku, C. I., 2. B., Ankara 2018.
Taşpolat Tuğsavul, M.: Kolektif Hukuki Yarar Çerçevesinde Topluluk Davaları, İstanbul 2016.
Tekin, U.: Acentenin Ücret Hakkı, Ankara 2018.
Tekin, U.: Acentenin Tahsil Komisyonu Talep Hakkı, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10/2, 2019, p. 362-370.
Ulukapı, Ö.: Medeni Usul Hukuku, Konya 2014.
Ülgen, H./Helvacı, M./Kaya, A./Nomer Ertan, F. N .: Ticari İşletme Hukuku, İstanbul 2019.
Üstündağ, S.: Medeni Yargılama Hukuku, 7. B., İstanbul 2000.
Yenisey, K. D.: İş Yargısında Zorunlu Arabuluculuk (İş Hukuku Ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40. Yıl Uluslararası Toplantısı İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi, İstanbul 2016, p. 167-193).
Yılmaz, E.: Medeni Yargıda İnsan Hakları [Makaleler (1973-2013), p. 877- 892].
Yılmaz, E.: Yargılama Giderlerinin İşlevi ve sosyal Hukuk Devleti [Makaleler (1973-2013), p. 383-403].
Yılmaztekin, H. K./İnce, Z.: Dava Şartı Arabuluculuk Ekseninde Bazı Fikri Mülkiyet Hukuku Uyuşmazlıkları, Terazi Hukuk Dergisi, 14/159, November 2019, p. 2171-2185.