MECMÛ‘A-İ FÜNÛN”DA MODERN DOĞA BİLİMLERİ

Bu çalışmada, Osmanlı dönemindeki ilk popüler bilim dergisi olup Haziran 1862'den Haziran 1867 tarihine kadar beş yıl boyunca kırk yedi sayısı neşredilmiş Mecmû'a-i Fünûn'da yer alan ve modern doğa bilimleriyle ilgili altı yazı tanıtılıp incelenmiştir. Bunlar Kadri Bey'in "Alâ'im-i Semâviye", Dâniş'in "Kuvve-i Elektrikiye", Hacı İskender'in "Arzın Hareket-i Yevmiyesinin Mâddet-i İsbâtı", Münif Paşa'nın "Târîh-i Telgraf", Safvet Paşa'nın "Suyun Mâhiyet ve Envâ'ı ve Havâss-ı Hikemiye ve Kimyeviyesi" ve Mehmed Şevkî'nin "İlm-i Hey'et" başlığını taşıyan yazılarıdır. Birinci yazıda meteoroloji olaylar, ikinci de elektrikle ilgilidir. Üçüncü yazıda Dünya'nın dönüşüyle ilgili olarak 1851'de Paris'te Leon Foucault tarafından yapılan deney anlatılmaktadır. Münif Paşa, elektrikli telgrafın bulunmasına götüren bilimsel çalışmalardan söz etmektedir. Safvet Paşa yazısında su dolayısıyla kimyadaki bazı gelişmelerden bahsetmektedir. Son yazıda, Güneş sistemi ve kuyruklu yıldızlar hakkında Batı'da yapılan bazı bilimsel gözlemler ve sonuçları anlatılmaktadır

MODERN NATURAL SCIENCE IN “MECMÛ‘A-I FUNÛN

This artical includes introducing and examining of six popular writings about modern natural science in Mecmû‘a-i Fünûn. It was the first popular scientific monthly magazine published in the Ottoman period from June 1862 to June 1867. 1t was published by an science association called Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye. The most active people in the association was Münif Paşa. First writing bears “Alâ’im-i Semâviye” title penned by Kadri Bey is concerned with meteorological events. “Kuvve-i Elektrikiye” named article of Daniş Bey is about the electrical power. In the third writing called “rzın Hareket-i Yevmiyesinin Mâddet-i İsbâtı” penned by Hacı İskender the author tells us scientific experiment made in 1851 at the Paris Pantheon church. The writing of Münif Paşa titled “Târîh-i Telgraf” is about the telegraphy history. The writing of Safvet Paşa named “Suyun Mâhiyet ve Envâ‘ı ve Havâss-ı Hikemiye ve Kimyeviyesi” is relationship with the physical and chemical properties of water. The last writing bears “İlm-i Hey’et” title penned by Mehmed Şevkî describes the heliocentiric system and comets in astronomy