ÂŞIK PAŞA’NIN “GARİBNÂME”SİNDE SİYASET DÜŞÜNCESİ

Bu çalışma, Âşık Paşa ve siyaset sözcüklerinin birlikte kullanılmasının Türk siyaset düşüncesi çerçevesinde dikkat çekici bir problematiği tartışmak anlamına geleceğini esas almaktadır. Zira, Anadolu Selçuklular döneminde vuku bulan Babai İsyanı sebebiyle idam edilen Baba İlyas'ın torunu olan Âşık Paşa, Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda en çok ihtiyaç duyulan siyasal birlik idealini topluma hedef olarak tayin etmiş bir isimdir. Bu çerçevede onun, döneminin ideal bir yönetim biçimi olarak güçlü bir monarşiyi tercih ettiği görülmektedir. Garibnâme adlı eserinde, hükümdarda bulunması gereken nitelikleri rasyonel bir şekilde ortaya koymakta olan Âşık Paşa, güçlü bir monarşinin ahlâk ve akılla dengelenmesi gerektiğinden de söz etmektedir

POLITICAL THOUGHT IN ÂŞIK PAŞA’S “GARIBNÂME

This study is based on the idea that using the name of “Âşık Paşa” and the word of politics together, means to discuss conspicuous problematic on the ground of the politics, so that “Âşık Paşa” the grandson of “İlyas Baba” executed because of the outbreak of “Babai” occured in the period the Anatolian Seljuks, is the person who called the society for political alliance needed at most during the foundation of the Ottoman Empire. In this ground, it is understood that “Âşık Paşa” prefered the strong monarchy as an ideal ruling system in his period. In his work Garibnâme “Âşık Paşa” who is rationally stating the qualities that the monarch needs to have states that a strong monarchy is needed to be balanced and conducted by “ethic and reason”

___

Âşık Paşa; Garib-nâme, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 764/1.

Cevizci, Ahmet; Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2005.

Çifçi, O. Zahid; “Batı’da Din-Devlet İlişkilerinde Ortaya Çıkan Dönemler”, İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Musiki Dergisi (İstem), S. 19, 2012 s.195-208.

Çifçi, O. Zahid - Erdem; Hüsamettin; “İslâm Siyaset Tarihinde Din Ve Devlet İlişkisi”, İslâm San’at, Tarih, Edebiyat ve Musiki Dergisi (İstem), S. 23, 2013, s.117-129.

Descartes; Felsefenin İlkeleri, çev. Mehmet Karasan, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1997.

Ebenstein, William; Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri, çev. İsmet Özel, İstanbul: Şule Yayınları, 2009.

Ercilasun, Ahmet Bican; “Sunuş”, Âşık Paşa Garib-name içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 764/1.

Evren, Mehmet; “John Locke ve John Rawls Liberalizminin Karşılaştırılması”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.

Eyuboğlu, Sabahattin-Cimcoz, M. Ali; “Önsöz”, Platon, Devlet içinde, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2002.

Fahri, Macit; İslâm Felsefesi Tarihi, çev. Kasım Turhan, Ayışığı kitapları, 1998.

Gazzâlî; İhyau ‘Ulumi’d-din, trc. Ahmed Serdaroğlu, İstanbul: Bedir Yayınevi, 1975, c. I. Hilâv, Selâhattin; 100 Soruda Felsefe El Kitabı, İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1970.

Kaplan, Mehmet; Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar I, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2014.

Kaya, Mahmut; İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, İstanbul: Klasik Yayınları, 2003.

Kempski, Jürgen v.; “Siyaset Felsefesi”, Günümüzde Felsefe Disiplinleri, der./çev. Doğan Özlem, İstanbul: İnkilap Kitapevi, 2001.

Köprülü, Fuad; Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1976.

Kut, Günay; “Âşık Paşa”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. IV.

Küçükalp, Derda; Siyaset Felsefesi, İstanbul: Say Yayınları, 2011.

Mut, Mukaddes-Yalsızuçanlar, Sadık; Anadolu’yu Mayalayanlar, İstanbul: H Yayınları, 2010.

Ocak, Ahmet Yaşar; “Baba İlyas”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. IV.

––––; Babailer İsyanı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2011.

––––; “Selçuklular”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. XXXVI.

Platon; Devlet, çev. Sabahattin Eyuboğlu-M. Ali Cimcoz, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2002.

Spinoza; Teolojik-Politik İnceleme, trc. Musa Kazım Arıcan, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.

Strauss, Leo; Politika Felsefesi Nedir?, çev. Solmaz Zelyüt Hünler, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000.

Sümer, Faruk; “Anadolu Selçukluları”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. XXXVI. Tarım, Cevat Hakkı; Kırşehir Tarihi Üzerinde Araştırmalar I, Kırşehir: Kırşehir Vilayet Matbaası, 1938.

Topçu, Nurettin; Yarınki Türkiye, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1997.

Tunçel, Ahu-Gülenç, Kurtul; Siyaset Felsefesi Tarihi, Platon’dan Zizek’e, ed. Ahu Tunçel, c. I; Kurtul Gülenç, c. II, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2013.

Turan, Osman; Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1998. Warburton, Nigel; Felsefeye Giriş, çev. Ahmet Cevizci, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000.

Yavuz, Kemal; “Giriş”, Âşık Paşa, Garibnâme içinde, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 764/1.

Yılmaz, Gökhan; “Kutadgu Bilig’de Devlet Fikri”, Kutadgubilig Felsefe Bilim Araştırmaları Dergisi, S. 9, Mart 2006.

––––; “Siyasî İktidarın Meşrûiyet Gerekçelerinden Biri Olarak Köken Miti ve Efsanevi Soylar”, Kutadgubilig Felsefe Bilim Araştırmaları Dergisi, S. 10, Ekim 2006.