PRATİKTEN ÖTESİ: TARIK BUĞRA’NIN SANAT VE ELEŞTİRİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ

Cumhuriyet döneminin önde gelen yazarlarından Tarık Buğra; daha çok roman, hikâye, eleştiri gibi alanlarda kaleme aldıklarıyla bilinir. Fakat o, bunların yanında sanat ve eleştiri alanına ait meseleler üzerinde de yoğunlaşmış ve bu çerçevede düşüncelerini okurlarıyla paylaşmıştır.  Çeşitli tarihlerde kaleme aldığı makalelerinde/söyleşilerinde/röportajlarında Buğra; sanatın ve eleştirinin hem güncel ve evrensel boyutlarını sorgulamış ve son derece önemli tespitlerde bulunmuştur. Buğra’nın sanat algısı; bir yönüyle bireye, estetik olana ve göreceli gerçekliğe doğru bir açılım sergilerken diğer yönüyle ideolojik “bağlanma”ya ve toplumsal işleve kapı aralar. Böylelikle söz konusu algı, dönemin ideolojik ve katı gerçekçi sanat anlayışıyla hem yakınlık hem de karşıtlık ilişkisi içerisinde somutluk kazanır. Buğra’nın bu “ikili” sanat algısı, temelde,  “bağlanmacı” bir estetizmi; bir başka ifadeyle, “bağlanmacılık” ve estetizm arasında bir “orta yol”u imlemektedir.  Fakat Buğra için estetik olan, son tahlilde başattır. Eleştiri çerçevesinde Buğra’nın dile getirdikleri ise “anlamlı bir birlik” arz etmez; birbirinden kopuk eksende seyreder. Bunları da şöyle özetleyebiliriz: Buğra için eleştirinin işlevi; eserin estetik yanlarını belirleyebilme, onun “şifreleri”ni çözebilme uğraşısı etrafında bir anlam kazanır. Nitelikli bir eleştiri için, edebi birikimin yanında ve hatta bundan da öte nesnelliğin öne alınması gerekmektedir. Sanatçının ve eleştirmenin “tahammül” sınırlarında genişlik olması da Buğra’nın nitelikli bir eleştiri adına işaret ettiği bir başka noktaya tekabül eder. Son olarak; Buğra eleştirinin sınırını genişletir; kurumsal olana (ödül jürileri ve benzeri mekanizmalar) da bir açılım gösterir. 

Beyond Practice: Tarık Buğra's Thoughts on Art and Criticism

Tarık Buğra, one of the leading writers of the Republic period; he is known for writing in such areas as novels, stories and criticism. In addition to these, he also concentrated on the issues of art and criticism and shared his ideas with his readers. Buğra in articles, interviews, interviews he has written on various dates; he questioned both the current and universal dimensions of art and criticism and made extremely important determinations. Buğra's art perception; in a way, it displays an opening towards the individual, the aesthetic and the relative reality; Thus, the perception in question gains concreteness in the relation of both intimacy and opposition with the ideological and rigid realistic concept of art. This cı dual “art perception of the bourgeoisie is essentially a” bonding ın aestheticism; in other words, it implies a “middle way” between “bonding bir and esthetism. But the aesthetic for Buğra, in the final analysis is dominant. In the framework of criticism, the articulation of boube does not offer a ’meaningful union E; they are on the disjoint axis. These can be summarized as follows: The function of criticism for Bugra; to be able to determine the aesthetic side of the work, to solve his eri passwords yan to gain a meaning around. For a critical criticism, literary accumulation must be taken along with even more objectivity. The fact that the artist and the critic are broadly within the boundaries of bir tolerance eleştir corresponds to another point that Buğra points to in the name of a qualified criticism. Finally; Buğra expands the limit of criticism; It also shows an institutionalization (award jury and similar mechanisms).

___

  • BUĞRA, Tarık (2008). Düşman Kazanmak Sanatı: Dil ve Edebiyat Üzerine Yazılar. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • BUĞRA, Tarık (2014). Politika Dışı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • de MAN, Paul (2008). Körlük ve İçgörü: Çağdaş Eleştirinin Retoriği Üzerine Denemeler, Çev. Ferit Burak Aydar-Cem Soydemir. İstanbul: Metis Yayınları.
  • ELIOT, T. S. (2007). Edebiyat Üzerine Düşünceler, Çev. Sevim Kantarcıoğlu. İstanbul: Paradigma Yayınları.
  • HANÇERLİOĞLU, Orhan (1982). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • LYOTARD, Jean François (1994). Postmodern Durum: Bilgi Üzerine Bir Rapor, Çev. Ahmet Çiğdem. Ankara: Vadi Yayınları.
  • PLEKHANOV, G.V. (1967), Sanat ve Sosyalizm, Çev. Selim Mimoğlu. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
  • SARTRE, Jean-Paul. What is Literature?, Trans. Bernard Frechtman. New York: Philosophical Library.
  • SHINER, Larry (2013). Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi, Çev. İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • TEKİN, Mehmet (2011). “Tarık Buğra’nın Sanat ve Edebiyat Anlayışı”, Tarık Buğra, Ed. Mehmet Tekin-Ebru Burcu Yılmaz, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.