Hâdimî ile İlgili Çalışmalarda Yapılan Hatalar

Ebû Saîd Hâdimî, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin önde gelen fakih ve mutasavvıf alimlerinden biridir. Atalarının Orta Asya bölgesinden gelip Konya’ya yerleştiği bilinen bu zât, Hâdim’de yüzlerce alim ve sûfî yetiştirmiştir. Bunun yanında Mecâmi‘u’l- ḥaḳāʾiḳ ve Berika başta olmak üzere birçok eser yazarak merkezdeki ulema nezdinde saygı görmeyi başarmıştır. Bu çerçevede o, çok yönlü bir alim olması hasebiyle farklı ilmî disiplinlerde inceleme konusu olmuştur. Bu incelemelerin onun fikirlerini tanıma ve tanıtmadaki katkısı oldukça fazladır. Bununla birlikte ona yönelik çalışmalarda kimi zaman bazı hatalar da yer alabilmiştir. Bu hataların bir kısmı eserlerinde benimsediği bir görüş hakkında olabildiği gibi, yazdığı eserler veya bu eserlerin tercümesiyle de ilgili olabilmektedir. İşte bu makale, söz konusu hataların tespitini ve tashihini amaçlamaktadır. Bunu yaparken önce hatalı olduğu tespit edilen husus belirtilecek, ardından da hatanın tashihine ve nedenine yer verilecektir. Bu kapsamda tespit edilen hatalar; atfedilen görüşlerde hatalar, eserlerine atıfta yapılan hatalar, tercüme edilen eserlerindeki hatalar ve diğer bazı hatalar olmak üzere dört başlık altında ele alınacaktır. Bu makalede söz konusu yanlışlıkların düzeltilmesiyle birlikte Hâdimî’ye yönelik muhtemel bazı yanlış anlamaların önüne geçilecek ve böylece Hâdimî ile ilgili dikkatlerden kaçan bazı hususlar daha açık hale gelmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hâdimî, Fıkıh, Hata, Tashih, Çalışma.

Errors Made in Studies About Khādimī

Abû Saîd Khādimī is one of the leading jurists and sufi scholars of the Ottoman Empire in the 18th century. Known that his ancestors came from the Central Asian region and settled in Konya, this person trained hundreds of scholars and Sufis in Hadim. In addition, he managed to be respected by the ulama in the center by writing many works, especially Majāmi‘ al-Ḥakāiq and Berika. In this context, he has been the subject of study in different scientific disciplines due to his multi-faceted scholar. These analyses have a quite large contribution to getting to know his ideas and publicizing them. However, sometimes, there could also be certain errors in studies about him. Some of these errors may be about an opinion he adopted in his works, as well as the works he wrote or the translation of these works. In this sense, this article aims to identify and rectify these errors. While doing this, first the matter that is determined to be wrong will be stated, and then the correction and reason for the error will be included. Errors detected in this context; It will be discussed under four headings: errors in attributed opinions, errors cited in his works, errors in his translated works, and some other errors. In this article, with the correction of the said mistakes, some possible misunderstandings about Hadimi will be prevented and thus some issues about Khādimī that have escaped attention will become clearer

Keywords:

Khâdimi, Fiqh, Error, Corrections, Study,

PDF

___

Aka, Hüseyin. Ebû Saîd Hâdimî ve Akâid Konularına Yaklaşımı. Malatya: İnönü Üniversitesi, 2020.
Altaş, Eşref. İslâm İlim ve Düşünce Geleneğinde Adudüddin El-Îcî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslamiyye ve ıstılahat-ı fıkhiyye kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, t.y.
Birgivi, Muhammed b. Pir Ali. et-Tarîkatü’l-Muhammediyye ve’s-sîreti’l-Ahmediyye. Dımaşk: Daru’l-Kalem, 1. Basım, 1432.
Can, Ali. “Ebû Saîd el-Hâdimî’nin Risâletü’l-Besmele Adlı Eserinde On Sekiz İlim Dalına Göre Besmele Yorumu”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (Haziran 2012).
Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. Şerhu’l-Mevâkıf. çev. Ömer Türker - İbrahim Halil Üçer. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1. Baskı., 2015.
Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî Seyyid Şerîf Hanefî. Şerhu’l-Mevâkıf. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1971.
Çeker, Orhan. “Ebû Saîd Muhammed el-Hâdimî’nin Mecâmiu’l-hakâik Adlı Eseri”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi] 8 (1998).
Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed. es-Sünen. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1386.
Gazmînî, Ebü’r-Recâ ez-Zâhidî. Kunyetü’l-Münye li-tetmîmi’l-Gunye. İstanbul: İstanbul Millet Kütüphanesi, Feyzullah Efendi Koleksiyonu, 1073.
Göktaş, Salih. Ebu Saîd Muhammed Hâdimî ve Hâdim. Konya: Mibaş Basın Sanayi, 1985.
Görkaş, İrfan. Hâdimî’de Bilgi Meselesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
Gülden, Ali. Ebu Saîd Muhammed Hâdimî ve Vahdeti Vücud Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
Gülden, Ali. “Ebû Saîd Muhammed Hâdimî ve Vahdet-i Vücud Anlayışı”. Ebû Saîd Muhammed Hâdimî Sempozyumu. ed. Muhammed Ali Orak. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2015.
Hâdimî, Ebu Saîd. Mecâmi‘u’l-Hakâik. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1288.
Hâdimî, Ebû Saîd Muhammed b. Mustafa b. Osman. el-Berîkatü’l-Mahmûdiyye fî şerhi’t-Tarîkati’l-Muhammediyye. Matbaâtü’l-Halebî, 1348.
Hâdimî, Ebu Saîd Muhammed b. Mustafa b. Osman. er-Risaletü’l-besmele li’l-Hâdimî. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1303.
Hâdimî, Ebû Saîd Muhammed b Mustafa b Osman. Mecmû‘atü’r-resâil. İstanbul : Matbaa-i Âmire, 1302.
Hâdimî, Ebu Saîd Muhammed b. Mustafa b. Osman. Tarikat-ı Muhammediyye şerhi Berika. çev. Bedreddin Çetiner vd. İstanbul: Kahraman Yayınları, 5. Baskı., 2020.
Hâdimî, Muhammed. İslam Ahlakı. İstanbul: Hakikat Yayınevi, 1992.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed. Sünen. Dâru İhyai’l-Kutubi’l-Arabiyye, 1952.
İci, Ebü’l-Fazl Adudüddin Abdurrahman b. Ahmed b. Abdülgaffar. Kitâbu’l-Mevâkıf. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1. Baskı., 1997.
Kehhâle, Ömer Rıza. Mucemu’l-müellifin. Beyrut: Mektebetü’l-müsennâ – Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t. y.
Mevlâna, Ebu Saîd el-Fârûkî. Tercüme-i Hidâyetü’t-tâlibin. İstanbul: Matbaa-i Esad İzzet, 1299.
Muslu, Ramazan. “Ebû Saîd Muhammed Hadimî ve Nakşibendilik Risalesi’nin Tahlili”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/4 (2001).
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünenü’l-Kübra. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Baskı., 1411.
Paşa, Sava. İslam Hukuku Nazariyatı Hakkında Bir Etüd. çev. Baha Arıkan. Ankara : Diyanet İşleri Başkanlığı, 1955.
Şa’ban, Zekiyyüddin. Usulü’l-fıkhi’l-İslâmî. İstanbul: el-Mektebetu’l-hanîfiyye, ts.
Şirvânî, Ahmet Hamdi. Levâmi‘u’d-dekâik fî tercemeti Mecâmi‘i’l-hakāik. İstanbul: Mustafa Efendi Matbaası, 1293.
Şirvânî, Ahmet Hamdi. Levâmi‘u’d-dekâik fî tercemeti Mecâmi‘i’l-hakāik. çev. Hüseyin Örs, Seher Erdem Örs. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1. Baskı., 2017.
Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Mecâmiu’l-Hakāiḳ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/217. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Zerka, Mustafa Ahmed. Çağdaş Yaklaşımla İslam Hukuku. çev. Servet Armağan. İstanbul: Timaş Yayınları, 1993.
Zerkâ, Mustafa Ahmed. el-Fıkhu’l-İslâmi fi sevbihi’l-cedîd. 2 Cilt. Dımeşk: Daru’l-Kalem, 1425.