Uğur Bahadır BAYRAKTAR, Yaşar Tolga CORA

"Sorunlar" Gölgesinde Tanzimat Döneminde Kürtlerin ve Ermenilerin Tarihi

Ermeni ve Kürt tarihleri üzerine olan çalışmaların çerçevesini hükümet ve güvenlik politikaları ile gündelik siyaset belirlemiştir. Dolayısıyla bu iki tarih sadece şiddetin yoğunlaş-tığı dönemleri inceleyen çalışmaların konusu haline gelmişlerdir. Bu yazı Kürt ve Ermeni tarihleri özelinde siyaset ve tarih arasındaki ilişkiye ve bu ilişkilerin dönüşümüne odaklan-maktadır. Kürt ve Ermeni coğrafyaları üzerine olan "resmi" anlatıları incelemenin dışında, Kürt ve Ermeni tarih yazımlarının da bu anlatılara karşı çıkmakla beraber bazı tarihyazımsal sorunları ne yollarla tekrar ürettiklerini ele almaktadır.

History of Kurds and Armenians in the Tanzimat Era in the Shadows of "Questions"

Government and security policies as well as daily politics have defined the framework of studies on Armenian and Kurdish histories. Thus, these two histories have become the subject of studies which focus on periods of escalated violence. This article focuses on the relations between politics and history and their transformation in the specific case of Kurdish and Armenian histories. In addition to its examination of the "official" narratives on Kurdish and Armenian geographies, the article also inspects the ways in which Kurdish and Armenian historiographies reproduce some of the historiographical problems they criticize in the official narratives.

___

Açıkses, Erdal. Amerikalıların Harput'taki Misyonerlik Faaliyetleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2003.
Adanır, Fikret ve Oktay Özel (der.). 1915: Siyaset, Tehcir, Soykırım, İstanbul: Tarih Vakfı, 2015.
Akçam, Taner ve Ümit Kurt. Kanunların Ruhu Emval-i Metruke Kanunlarında Soykırımın İzini Sürmek, İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
Antaramian, Richard E. "In Subversive Service of the Sublime State: Armenians and Otto- man State Power 1844-1896". Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Michigan, 2014.
Antranik. Dersim: Seyahatname, Payline Tomasyan (çev.). İstanbul: Aras Yayıncılık, 2012.
Aslanian, Sebouh D. 'The Marble of Armenian History: Or Armenian History as World History Studies', Études arméniennes contemporaines, no. 4 (2014), 129-142.
Astourian, Stephan H. 'The Silence of the Land: Agrarian Relations, Ethnicity, and Power', Ronald Grigor Suny, Fatma Müge Göçek and Norman M. Naimark (der.), A Question of Genocide: Armenians and Turks at the End of the Ottoman Empire içinde, New York, Oxford University Press, 2011, 55-81.
Ateş, Sabri. The Ottoman-Iranian Borderlands: Making a Boundary, 1843-1914. Cambridge, NY: Cambridge University Press, 2013.
Atmaca, Metin. "Politics of Alliance and Rivalry on the Ottoman-Iranian Frontier: The Babans (1500-1851)". Yayınlanmamış Doktora Tezi, Freiburg: Albert Ludwigs Universi- ty of Freiburg, 2013.
Avcı Sanem Su. "Ermeninin Hançeri, Paranoyak Arzu", Birikim, no. 132 (2015), 12-17.
Aydın, Suavi ve Jelle Verheij. "Confusion in the Cauldron: Some Notes on Ethno-Religious Groups, Local Powers and the Ottoman State in Diyarbekir Province, 1800-1870" Joost Jongerden ve Jelle Verheij (der.) Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915 içinde, Leiden; Boston: Brill, 2012, 15-54.
Bajalan, Djene Rhys. Jön Kürtler: Birinci Dünya Savaşı'ndan Önce Kürt Hareketi (1908-1914). İstanbul: Avesta, 2009.
----. 'Şeref Xan's Sharafnama: Kurdish Ethno-Politics in the Early Modern World, Its Meaning and Its Legacy', Iranian Studies 45, no. 6 (2012), 795-818.
Barkan, Ömer Lütfi. XV ve XVI ıncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu'nda Zirai Ekonominn Hukuki ve Mali Esasları, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1943.
Barkey, Karen. Bandits and Bureaucrats: The Ottoman Route to State Centralization, Ithaca, NY: Cornell University Press, 1994.
Bayraktar, Uğur. "Yurtluk-Ocaklıks: Land, Politics of Notables and Society in Ottoman Kurdistan, 1820-1890". Yayınlanmamış Doktora Tezi, Boğaziçi Üniversitesi ve EHESS, 2015.
Bayraktar, Uğur Bahadır.'Refah için İhtida: Tanzimat Döneminde, Kaçırılma, Evlilik ve Müslümanlaş(tırıl)ma', Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler: Konferans Tebliğleri Kasım 2013 içinde, İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları, 2015, 107-118.
----. 'Periphery's Centre: Reform, Taxation, and Local Notables in Diyarbakir, 1845-1855', Tolga Yaşar Cora, Dzovinar Derderian ve Ali Sipahi (der.), The Ottoman East in the Nineteeenth Century: Societies, Identities and Politics içinde, Londra: I.B. Tauris, 2016, 107-118.
Beşikçi, İsmail. Doğu Anadolu'nun Düzeni: Sosyo-Ekonomik ve Etnik Temeller, Ankara: E Yayınları, 1970.
Beşikçi, İsmail. Türk Tarih Tezi ve Kürt Sorunu, Stockholm: Dengê Komal, 1986 [1977].
Bilir, Sezen ve Alişan Akpınar. "Kürdistan Eyaletinin Kuruluşu", Kürt Tarihi, no. 3 (2012), 18-23.
Bozarslan, Hamit. "Historie des relations kurdo-armenienne", Hans-Lukas Kieser (der.), Kurdistan und Europa: Einblicke in die Kurdische Geschichte des 19. und 20. Jahrhunderts içinde, Zürih: Chronos, 1997, 151-186.
----. 'Some Remarks on the Kurdish Historiographical Discourse in Turkey (1919-1980)', Abbas Vali (der.), Essays on the Origins of Kurdish Nationalism içinde, Costa Mesa: Mazda Publishers, 2003, 14-39.
----. Research Guide: Kurdish Studies', Middle East Review of International Affairs, (tarih yok).
Brown, Wendy. Regulating Aversion: Tolerance in the Age of Identity and Empire, Princeton: Prince- ton University Press, 2006.
Ciwan, Murad. Çaldıran Savaşı'nda Osmanlılar Safeviler ve Kürtler: İlk Kürt-Osmanlı İttifakı (1514). İstanbul: Avesta, 2015.
Cora Yaşar Tolga. "Osmanlı Taşrasındaki Ermeniler Üzerine Olan Tarihyazımında Sınıf Analizinin Eksikliği", Praksis, no.39 (2015), 23-44.
----. "Doğu'da Kürt-Ermeni Çatışmasının Sosyoekonomik Arkaplanı", Fikret Adanır ve Oktay Özel (der.), 1915: Siyaset, Tehcir, Soykırım içinde, İstanbul: Tarih Vakfı, 2015, 126
----. 'Localizing Missionary Activities: Encounters between Tondrakians, Protestants and Apostolic Armenians in Khnus in the Mid-Nineteenth Century', Yaşar Tolga Cora, Dzovinar Derderian ve Ali Sipahi (der.), The Ottoman East in the Nineteenth Century: Socie- ties, Identities and Politics içinde, Londra: I.B. Tauris, 2016, 109-132.
Cora, Yaşar Tolga, Dzovinar Derderian ve Ali Sipahi, 'Introduction: Ottoman Historiog- raphy's Black Hole', Yaşar Tolga Cora, Dzovinar Derderian ve Ali Sipahi (der.), The Ot- toman East in the Nineteenth Century: Societies, Identities and Politics içinde, Londra: I.B. Tauris, 2016, 1-15.
Çelik, Adnan ve Namık Kemal Dinç. Yüz Yıllık Ah : Toplumsal Hafızanın İzinde 1915 Diyarbekir. İstanbul: İsmail Beşikçi Vakfı, 2015.
Çetinsaya, Gökhan. Ottoman Administration of Iraq, 1890-1908. Londra; New York: Routledge, 2006.
Çiftçi, Erdal. "Ottoman Policy in the Ottoman-Iranian Borderland during the Late 19th Century: The Case of Ebeğe", Journal of History Studies 8, no. 1 (2016), 7-18.
Dağ, Rahman. "Ottoman Reforms and Kurdish Reactions in the 19th Century", Nûbihar Akademî 1, no. 2 (2015), 47-74.
Derderian, Dzovinar. "Crossing Cultural Boundaries: Ottoman and Armenian Marriage Petitions, 1840s-1870s", 49. Annual Meeting of Middle Eastern Studies Association'da sunulan tebliğ, 2005.
Deringil, Selim The Well-Protected Domains: Ideology and the Legitimation of Power in the Ottoman Empire, 1876-1909. Londra: I.B. Tauris, 2011 [1998].
----. '"They Live in a State of Nomadism and Savagery": The Late Ottoman Empire and the Post-Colonial Debate', Comparative Studies in Society and History 45, no. 2 (2003), 311- 342.
Doğan, Cabir. "Cizre ve Bohtan Emiri Bedirhan Bey (1802-1869)". Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, 2010.
----. "XVI. Yüzyıl Osmanlı İdari Yapısı Altnda Kürt Emirlikleri ve Statüleri", Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 23 (2011), 31-43.
----. "Tanzimat'ın Van'da Uygulanması ve Han Mahmud İsyanı", History Studies 3, no. 2 (2011), 147-162.
Engel, David. "Crisis and Lachrymosity: On Salo Baron, Neobaronianism, and the Study of Modern European Jewish History", Jewish History 20, no. 3 (2006), 243-264.
Ekmekçioğlu, Lerna. "A Climate for Abduction, A Climate for Redemption: The Politics of Inclusion during and after the Armenian Genocide", Comparative Studies in Society and His- tory 55, no. 3 (2013), 522-553.
Fırat, M. Şerif. Doğu İlleri ve Varto Tarihi, İstanbul: Şaka Matbaası, 1948.
Fuccaro, Nelida. The Other Kurds: Yazidis in Colonial Iraq. Londra; New York: I.B. Tauris, 1999.
----. "Kurds and Kurdish Nationalism in Mandatory Syria: Politics, Culture and Identity", Abbas Vali (der.), Essays on the Origins of Kurdish Nationalism içinde, Costa Mesa: Mazda Publishers, 2003), 191-217.
----. "The Ottoman Frontier in Kurdistan in the Sixteenth and Seventeenth Centuries", Christine Woodhead (der.) The Ottoman World içinde, Londra; New York: Routledge, 2011, 237-250.
Ghazaryan, Hayk. Arevmtahayeri Sotsial-Tntesakan yev Qaghaqakan Katsutyunı, 1800-1870, Yere- van: Gitutyunneri Akademiayi Hratarakchutyun, 1967.
Gölbaşı, Edip. "Hamidiye Alayları: Bir Değerlendirme", Fikret Adanır and Oktay Özel (der.) 1915: Siyaset, Tehcir, Soykırım içinde, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2015.
Göyünç, Nejat. "Yurtluk-Ocaklık Deyimleri Hakkında", Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu'na Armağan içinde, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1991, 269-277.
Grabolle-Çeliker, Anne. Kurdish Life in Contemporary Turkey: Migration, Gender and Ethnic Identi- ty. Londra ve New York: I.B. Tauris, 2013.
Gündoğdu, Cihangir ve Vural Genç. Dersim'de Osmanlı Siyaseti: İzâle-i Vahşet, Tashîh-i İtikâd, Tasfiye-yi Ezhân 1880-1913. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2013.
Hakan, Sinan. Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kürtler ve Kürt Direnişleri (1817-1867). İstanbul: Doz Yayıncılık, 2007.
Hambaryan, Azat S. Agrarayin Haraberutyunnerı Arevmtyan Hayastanum, 1856-1914, Yerevan: Gitutyunneri Akademiayi Hratarakchutyun, 1965.
Hartmann Elke. "The Central State in the Borderlands: Ottoman Eastern Anatolia in the Late Nineteenth Century", Eric Weitz ve Omer Bartov (der.) Shatterzone of Empires: Coex- istence and Violence in the German, Habsburg, Russian, and Ottoman Borderlands içinde, Bloom- ington: Indiana University Press, 2013, 172-190.
Hirschler, Konrad 'Defining the Nation: Kurdish Historiography in Turkey in the 1990s', Middle Eastern Studies 37, no. 3 (2001), 145-166.
Hofmann, Tessa ve Gerayer Koutcharian. "The History of Armenian-Kurdish Relations in the Ottoman Empire", The Armenian Review 39, no. 4 (1986): 1-45.
Houston, Christopher. "Set aside from the Pen and Cut off from the Foot": Imagining the Ottoman Empire and Kurdistan", Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 27, no 2 (2007), 397-411.
Hülagü, Metin, Süleyman Demirci, Şakir Batmaz ve Gülbadi Alan (der.). Hoşgörü Toplumunda Ermeniler: Osmanlı Toplumunda Birlikte Yaşama Sanatı: Türk Ermeni İlişkileri Örneği, Kayseri: Erciyes Üniversitesi, 2007.
Hülagü, Metin, Şakir Batmaz ve Gülbadi Alan (der.). Hoşgörüden Yol Ayrımına Ermeniler: Erciyes Üniversitesi-Nevşehir Üniversitesi II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Sempozyumu (EUSAS-II) 22-24 Mayıs 2008 (Cilt 1-4), Kayseri: Erciyes Üniversitesi, 2008.
İlter, Erdal. Ermeni Mes'elesi'nin Perspektifi ve Zeytûn İsyânları, 1780-1880, Ankara: Turk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1988.
İnalcık, Halil. Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1943.
----. "Autonomous Enclaves in Islamic States: Temlîks, Soyurghals, Yurdluk-Ocaklıks, Mâlikâne-Mukâta'a and Awqaf", Judith Pfeiffer & Sholeh. A. Quinn (der.), History and Historiography of Post-Mongol Central Asia and the Middle East içinde, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2006, 112-134.
Jongerden, Joost ve Jelle Verheij (der). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915. Lei- den ve Boston: Brill, 2012.
Karakaya-Stump, Ayfer. "The Emergence of the Kızılbaş in Western Thought: Missionary Accounts and Their Aftermath", David Shankland (der.), Archeology, Anthropology and Her- itage in the Balkans and Anatolia: The Life and Times of F.W. Hasluck, 1878-1920 içinde, İstanbul: ISIS Press, 2004, 329-353.
Kardam, Ahmet. Cizre-Bohtan Beyi Bedirhan: Direniş ve İsyan Yılları. Ankara: Dipnot, 2011.
----. Cizre-Bohtan Beyi Bedirhan: Sürgün Yılları. Ankara: Dipnot, 2013.
Kılıç, Orhan. "Yurtluk-Ocaklık ve hükûmet Sancaklar Üzerine Bazı Tespitler", Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, no. 10 (1999), 119-137.
----. "Ocaklık Sancakların Osmanlı Hukukunda ve İdari Tatbikattaki Yeri", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11, no. 1 (2001), 257-274.
----. "Van Eyaleti'ne Bağlı Sancaklar ve İdarî Statüleri (1558-1740)", The Journal of Ottoman Studies, no. 21 (2001), 189-210.
----. "Klasik Dönem Osmanlı İdari Sisteminde hükûmet Sancaklar: Hakkâri hükûmeti Örneği", XIV. Türk Tarih Kongresi Kongreye Sunulan Bildiriler: Cilt 2 içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2005, 703-720.
Kieser, Hans-Lukas. 'Muslim Heterodoxy and Protestant Utopia: The Interactions between Alevis and Missionaries in Ottoman Anatolia', Die Welt des Islams 41, no 1. (2001), 89- 111.
Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı'dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları, 2012.
Klein, Janet. "Minorities, Statelessness, and Kurdish Studies Today: Prospects and Dilem- mas for Scholars", Osmanlı Araştırmaları Dergisi, no. 36 (2010), 225-37.
----. Hamidiye Alayları: İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
Kocabaş, Süleyman. Tarihte Türkler ve Kürtler arasında Kader Birliği, 1058-2014. İstanbul: yayıncı yok, 2014.
Kocabaşoğlu, Uygar. Kendi Belgeleriyle Anadolu'daki Amerika: 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Amerikan Misyoner Okulları. İstanbul: ARBA, 1989.
Kodaman, Bayram. Osmanlı Devrinde Doğu Anadolu'nun İdârî Durumu. Ankara: Anadolu Basın Birliği, 1986.
----. "The Hamidiye Light Cavalry Regiments: Abdülhamid II and the Eastern Anatolian Tribes", M. Hakan Yavuz ve Peter Sluglett (der.), War and Diplomacy: The Russo-Turkish War of 1877-1878 and the Treaty of Berlin içinde, Salt Lake City: University of Utah Press, 2011, 382-426.
Kostandyan, Emma. Mkrtich Khrimyan: Hasarakakan-qaghaqakan gortzuneutyunı. Yerevan: Zangak-97, 2000.
Kuehn, Thomas. Empire, Islam, and Politics of Difference: Ottoman Rule in Yemen, 1849-1919. Leiden; Boston: Brill, 2011.
Kücük, Cevdet. Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkısı, 1878-1897. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1984.
Kürdoloji Çalışma Grubu. Osmanlı Kürdistanı Kürdistana Osmanî. İstanbul: BGST Yayınları, 2011.
Libaridian, Gerard J. "The Ideology of Armenian Liberation: The Development of Armeni- an Political Thought before the Revolutionary Movement (1639-1885)". Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of California Los Angeles, 1987.
----. Modern Armenia: People, Nation, State, New Brunswick: Transaction Publishers, 2004.
Makdisi, Ussama. "Ottoman Orientalism," The American Historical Review 107, no. 3 (2002), 768-796.
Maksudyan, Nazan. "'Being Saved to Serve': Armenian Orphans of 1894-96 and Interested Relief in Missionary Orphanages", Turcica, no. 42 (2010), 47-88.
Malmîsanij. Cizira Botanlı Bedirhaniler: Bedirhani Ailesi Derneği'nin Tutanakları. İstanbul: Avesta, 2000.
Malmîsanij, M. Antikürdolojiden Kürdolojiye Giden Yol ve İsmail Beşikçi, İstanbul: Vate Yayınevi,
Marufoğlu, Sinan. Osmanlı Döneminde Kuzey Irak, İstanbul: Eren Yayıncılık, 1998.
McGowan, Bruce. "The Age of the Ayans, 1699-1812", Halil İnalcık ve Donald Quataert (der.), An Economic and Social History of the Ottoman Empire: Cilt 2 içinde, Cambridge Cam- bridge University Press, 1994, 637-758.
Minorsky, Vladimir. 'Kurds' Encyclopaedia of Islam, First Edition (1913-1936), M. Th. Houtsma, T.W. Arnold, R. Basset, R. Hartmann (der).. _____http://dx.doi.org/10.1163/2214- 871X_ei1_COM_0146>. (Erişim tarihi 10 Kasım 2016).
Nikitine, Basile. Les Kurdes: Ètude sociologique et historique. Paris: Impr. Nationale, 1956.
Öğün, Tuncay. Doğu'nun Mirlerine Son Veda: Cizreli İzzeddin Şîr Bey ve İsyanı. İstanbul: Yeditepe, 2010.
Öz, Mehmet. "Ottoman Provincial Administration in Eastern and Southeastern Anatolia: The Case of Bidlis in the Sixteenth Century", International Journal of Turkish Studies 9, no. 1-2 (2003), 145-156.
Özoğlu, Hakan. Osmanlı Devleti ve Kürt Milliyetçiliği, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2009.
Özok-Gündoğan, Nilay. "The Making of the Modern Ottoman State in the Kurdish Periph- ery: The Politics of Land and Taxation, 1840-1870". Yayınlanmamış Doktora Tezi, Binghamton: State University of New York, 2011.
----. "Ruling the Periphery, Governing the Land: The Making of the Modern Ottoman State in Kurdistan, 1840-70", Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 34, no. 1 (2014), 160-175.
Özşavlı, Halil. Urfa Ermenileri: (Sosyal-Siyasi ve Kültürel Hayat). Ankara: Gazi Kitabevi, 2013.
Öztürk, Mustafa 'Doğu Anadolu Meselesi'nin Tarihî Boyutları Üzerine Bazı Görüşler', Türk Yurdu, no. 55 (1992), 8-13.
Panossian, Razmik. The Armenians: From Kings and Priests to Merchants and Commissars. New York: Columbia University Press, 2006.
Pehlivan, Zozan. "Abandoned Villages in Diyarbekir Province at the End of the 'Little Ice Age', 1800-50", Yaşar Tolga Cora, Dzovinar Derderian ve Ali Sipahi (der.), The Ottoman East in the Nineteenth Century: Societies, Identities and Politics içinde, Londra: I.B. Tauris, 2016, 223-246.
Scalbert-Yücel, Clémence ve Marie Le Ray "Knowledge, ideology and power: Deconstruct- ing Kurdish Studies", European Journal of Turkish Studies [Online], no. 5 (2010).
Şahin Emrah. "Responding to American Missionary Expansion: An Examination of Otto- man Imperial Statecraft, 1880 - 1910." Yayınlanmamış Doktora Tezi, McGill University, 2011.
Salzmann, Ariel. Tocqueville in the Ottoman Empire: Rival Paths to the Modern State. Leiden; Bos- ton: Brill, 2004.
Sami, Şemseddin Kamusu'l-A`lâm: Tarih ve Coğrafya Lûgati ve Tabir-i Esahhiyle Kâffe-yi Esma-yi Hassa-yi Camidir, 5 cilt. İstanbul: Mihran Matbaası, 1889-1898.
Saral, Ahmet Hulki. Ermeni Meselesi. Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1970.
Sarkissian Arshah Ohan. "History of the Armenian Question to 1885", University of Illinois Bulletin, no. 35 (1938), 1-151.
Seferoğlu, Şükrü Kaya. Anadolunun İlk Türk Sakinleri Kürtler. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1982.
Sevgen, Nazmi. Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Türk Beylikleri Osmanlı Belgeleri ile Kürt Türkleri Tarihi. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 1982.
Şeref Han. Şerefname, M. Emin Bozarslan (çev.), İstanbul: Yöntem Yayınları, 1975.
Şimşir, Bilal N. The Genesis of the Armenian Question. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1983.
Sinclair, Thomas. 'The Ottoman Arrangements for the Tribal Principalities of the Lake Van Region of the Sixteenth Century', International Journal of Turkish Studies 9, no. 1-2 (2003), 119-144.
Stone, Frank A. Academies for Anatolia: A Study of the Rationale, Program, and Impact of the Educa- tional Institutions Sponsored by the American Board in Turkey, 1830 - 1980, Lanham: Universi- ty Press of America, 1984.
Tarihte Türkler ve Kürtler Sempozyumu: Bildiriler 09-10 Ocak 2014/Ankara 4 cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
Tejel Gorgas, Jordi. "Le mouvement kurde de Turquie en exil : Continuités et discontinui- tées du nationalism kurde sous le mandat français en Syrie et au Liban (1925-1946). Yayınlanmamış Doktora Tezi, EHESS ve Université de Fribourg, 2004.
Tejel, Jordi. Suriye Kürtleri: Tarih, Siyaset ve Toplum. İstanbul: İntifada Yayınları, 2009.Tezcan, Baki. "The Development of the Use of 'Kurdistan' as a Geographical Description and the Incorporation of this Region into the Ottoman Empire in the 16th Century", Kemal Çiçek (der.), The Great Ottoman-Turkish Civilisation: Cilt 3 içinde, Ankara: Yeni Türkiye, 2000, 540-553.
Toraman, Ömer. "Tanzimat'ın Yurtluk-Ocaklık ve hükûmet Sancaklarda Uygulanması (1839-1864)". Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, 2010.
----. "Trabzon Eyaletinde Yurtluk-Ocaklık Suretiyle Arazi Tasarrufuna Son Verilmesi (1847-1864)", Uluslararası Karadeniz İncelemeleri, no. 8 (2010), 55-66.
Torî, Nergıza. Kürt Kültür Tarihi, İstanbul: Berfin, 1999.
Totovents, Vahan. Yitik Evin Varisleri, Najda Demircioğlu (çev.). İstanbul: Aras Yayıncılık, 2002.
Turan Ömer ve Güven Gürkan Öztan. "Türkiye'de Devlet Aklı ve 1915", Toplum ve Bilim, no. 132 (2015), 78-131.
Türkyılmaz, Zeynep. "Anxieties of Conversion: Missionaries, State and Heterodox Commu- nities in the Late Ottoman Empire." Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Cali- fornia, Los Angeles, 2009.
Ueno, Masayuki. "For the Fatherland and the State: Armenians Negotiate the Tanzimat Reforms", International Journal of Middle East Studies 45, no. 1 (2013), 93-109.
Uras, Esat. Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi. İstanbul: Belge Yayınları, 1987.
Üngor, Uğur Ümit ve Mehmet Polatel. Confiscation and Destruction: the Young Turk Seizure of Armenian Property. New York: Continuum, 2011.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi Cilt: 5 Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789- 1856). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2007 [1947].
Vali, Abass. "Nationalism and Kurdish Historical Writing", New Perspectives on Turkey, no. 14 (1996), 23-51.
Van Bruinessen, Martin. Ağa, Şeyh, Devlet. İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
Yarman, Arsen (der.). Palu-Harput 1878: Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler 2 cilt. İstanbul: Derlem Yayınları, 2010.
Yaycıoğlu, Ali. Partners of the Empire: The Crisis of the Ottoman Order in the Age of Revolutions. Stanford: Stanford University Press, 2016.
Yıldırım, Tuğba (der.). Kürt Sorunu ve Devlet: Tedip ve Tenkil Politikaları (1925-1947), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2011.
Yılmazçelik, İbrahim. XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1995
----. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Dersim Sancağı (İdarî, İktisadî ve Sosyal Hayat), Elazığ: Şark Pazarlama, 1999.
Yüksel, Metin. 'A "Revolutionary" Kurdish Mullah from Turkey: Mehmed Emin Bozarslan and His Intellectual Evolution', The Muslim World 99, no. 2 (2009), 356-80.
Zenzirci, Gizem. "From Property To Civil Society: The Historical Transformation Of Vakifs In Modern Turkey (1923-2013)", International Journal Of Middle East Studies 47, no. 3 (2015), 533-554.