19924

Bir "Kırk Kere Söylersen Gerçek Olur" Vakası Olarak "Dini Islah Beyannamesi" ve "Gerçeğin" Kaynağı

Bu makale, ilgili literatürde genellikle İstanbul Darülfünunu İlahiyat Fakültesi hocaları- nın oluşturduğu bir komisyonca hazırlandığı öne sürülen ve "Dini Islah Beyannamesi" olarak adlandırılan metnin, aslında İstanbul Darülfünunu İlahiyat Fakültesi Müderrisin Meclisi'nde sunulmak üzere İsmail Hakkı Baltacıoğlu tarafından hazırlanan bir layiha olduğu gerçeğini hatırlatarak başlıyor. Daha sonra Baltacıoğlu'nun kişisel inisiyatifiyle hazırlamış olduğu bu layihanın, nasıl olup da "Dini Islah Beyannamesi"ne evirilmiş olduğu sorunsallaş- tırılıyor. Bu bağlamda yürüttüğümüz tartışma, literatürde söz konusu layiha ile ilgili çalışmalarda en fazla referans gösterilen yapıt olan Gotthard Jäschke'nin Yeni Türkiye'de İslamlık adlı kitabından hareketle, konuya ilişkin tarih yazımında yapılan hataların yeniden üretim dizgesini ortaya koymayı hedefliyor.

"If You Say Something Forty Times It Becomes Real": The Declaration of Reform in Religion (1928) and the Source of "Reality"

This article starts by reminding that the document entitled "The Declaration of Reform in Religion" is, in fact, not a declaration but a report and not written, as usually claimed, by a committee of experts from the Theological Faculty at the University of Istanbul but by İsmail Hakkı Baltacıoğlu to be presented to the Faculty Council of Theology. Then we problematize how Baltacıoğlu's report, which he had prepared on his own initiative, has been transformed into "The Declaration of Reform in Religion." In this context we aim to show the sources of those historiographical mistakes and their reproduction process by discussing the statements in Der Islam In Der Neuen Türkei written by Gotthard Jäschke, the main source of reference related with the subject in the literature

___

Aktay, Yasin, Türk Dininin Sosyolojik İmkanı / İslam Protestanlığı ve Alevilik, İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.

Ceylan, Hasan Hüseyin, Cumhuriyet Dönemi Din Devlet İlişkileri II, Ankara: Rehber Yayınları, 1991.

Cündioğlu, Dücane, Bir Siyasi Proje Olarak Türkçe İbadet I, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1999.

Edip, Halide, "Türkiye'de Diktatörlük ve Reformlar", Çev. Mehmet Özden, Türkiye Günlüğü 37 (Kasım-Aralık 1995): 118-126.

Ergin, Osman N., Türkiye Maarif Tarihi V, İstanbul: Osmanbey Matbaası, 1943.

Feroz, Muhammed R., "Laiklikte Aşırılık ve Ilımlılık", Türkiye'de İslam ve Laiklik, İstanbul: İnsan Yayınları, 1995: 23-40.

Gentızon, Paul, Mustapha Kemal Ou L'orient En Marche, Paris: Editions Bossard, 1929.

Heyd, Uriel, "Islam in Modern Turkey", Royal Central Asian Journal No: 34 (July-October 1947): 299-308.

Heyd, Uriel, Fondations of Turkish Nationalism / The Life And Teaching Of Ziya Gökalp, London: Luzac & Company and the Harvill Press, 1950.

Jaschke, Gotthard, "Die Türkei Seit Dem Weltkriege II", Die Welt Des Islams 12 (1930-31): 1- 50.

Jaschke, Gotthard, Der Islam In Der Neuen Türkei, Leiden: E. J. Brill, 1951.

Jaschke, Gotthard, Yeni Türkiye'de İslamlık, Çev: Hayrullah Örs, Ankara: Bilgi Yayınevi, 1972.

Kasaba, Reşat, "Eski ile Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm", Türkiye'de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998: 12-28.

Kuru, Ahmet T., Pasif ve Dışlayıcı Laiklik / ABD-Fransa-Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011.

Levonian, Lutfy, The Turkish Press / Selections From The Turkish Press Showing Events And Opinions, Athens: School of Religion, 1932.

Lewis, Bernard, The Emergence Of Modern Turkey, New York: Oxford University Press, 1968.

Mardin, Şerif, Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları, 1983.

Özbudun, Sibel, Ayinden Törene / Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecinde Törenlerin İşlevleri, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi, 1997.

Özen, Haldun, "Baltacıoğlu'nun 'Hayatım' Adlı Tefrikası Hakkında Ek Bilgiler", Kebikeç 9 (2000): 5-33.

Toynbee, Arnold J., "The Westernization Movement (1926-28)", Survey Of International Affairs 1928, London: Oxford University Press, 1929: 188-234.

Ural, Salih, "1928 'Dini Islah Beyannamesi' ve Kemalizmin Laiklik Anlayışı Üzerine Tartış- ma- Değerlendirme", Saçak 4 (1984): 17-38.