Artvin Hatila Vadisi Milli Parkı’nda Ips typographus (L.) (Coleoptera: Curculionidae)’a Duyarlı Meşcerelerin Frekans Oranı Yöntemi ile Araştırılması

Artvin ladin ormanlarında ilk defa 1984 yılında tespit edilen Ips typographus, ladin ormanlarının en yıkıcı kabukböceklerinden biridir. Yayılış gösterdiği Avrupa ve Türkiye’deki ladin ormanlarında milyonlarca ağacın kurumasına neden olmuştur. Günümüzde, sınırlı bir alan dışında, Artvin doğu ladini ormanlarında endemik populasyona sahiptir. Bu çalışmada, Hatila Vadisi Milli Parkı içinde ve böceğin daha önce salgın yapmış olduğu toplam 835,5 ha’lık alanda çalışılmıştır. Toplam 105 feromon tuzağı kullanılarak, böceğin 2014 yılındaki populasyonu izlenmiştir. Feromon preparatları Nisan ayının sonunda tuzaklara asılmıştır ve tuzaklar 15 gün aralıklarla Eylül ayının sonuna kadar kontrol edilmiştir. Feromon tuzakları, saf ladin meşcerelerine veya ladinin baskın tür olduğu karışık meşcerelere, 1265 – 2100 m arasında, farklı bakılara ve orman yollarına olan mesafelerine göre farklı uzaklıklara asılmıştır. Çalışma alanının I. typographus duyarlılık haritasını üretmek için yükseklik, eğim, bakı, yola yakınlık, meşcere tipi ve I. typographus yoğunluk parametreleri kullanılmıştır. Sonuç olarak, çalışılan alan ölçeğinde, güney bakıda, 1800-2000 m arasındaki yükseltide bulunan, 30o-45o eğim grubunda yer alan, meşcere kenarına ilk 150 m mesafede olan saf ladin meşcelerinin I. typographus salgınlarına en duyarlı alanları oluşturduğu tespit edilmiş ve duyarlılık haritası oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Ips typographus, Hatila Vadisi Milli Parkı, meşcere duyarlılığı

Investigating Stands That Are Susceptible Against Ips typographus (L.) (Coleoptera: Curculionidae) by Frequency Ratio Method in Hatila Valley National Park, Artvin

Ips typographus that was first discovered in 1984 in Artvin spruce forests is one of the most destructive bark beetles of spruce forests. The beetle in its distribution in Europe and Turkey has killed millions of trees. Today, it has an endemic population in Artvin spruce forest except for a limited area. In this study, 835.5 ha forest area have been examined where the beetle had an outbreak formerly in Hatila Valley National Park. Population of the beetle was monitored during the flight period in 2014 by 105 pheromone traps. Traps were baited with pheromone dispensers at the end of April and checked every 15 days until the end of September. Pheromone traps were installed in pure spruce stands or spruce dominated mixed stands between the altitudes 1265-2100 m a.s.l., in different aspects and different distances to forest roads. Altitude, slope, aspect, distance to forest roads, stand type and beetle density parameters were used to produce susceptibility map of the surveyed area. As a result, in this study scale, it’s found that pure spruce stands that are in south aspect, between 1800-2000 m, 30o-45o slope and that are in the first 150 m to stand edge are the most susceptible areas, and a susceptibility map is produced.

Keywords:

Ips typographus, Hatila Valley National Park, stand susceptibility,

PDF

___

Abbott, I., 1993. Review of the ecology and control of the introduced bark beetle Ips grandicollis (Eichhoff) (Coleoptera: Scolytidae) in Western Australia, 1952–1990. CALMScience 1, 35–46.
Akıncı, H., Doğan, S., Kılıçoğlu, C., Keçeci, S.B., 2010. Samsun İl Merkezinin Heyelan Duyarlılık Haritasının Üretilmesi, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi 2(3), 13-27.
Akıncı, H., Kılıçoğlu, C., 2015. Atakum (Samsun) İlçesinin Heyelan Duyarlılık Haritasının Üretilmesi, Ulusal Mühendislik Jeolojisi Sempozyumu (MÜHJEO’2015), 3-5 Eylül 2015, KTÜ, Trabzon.
Akkuzu, E., Sarıyıldız, T., 2010. İklimin Ips typographus (L.)’un tuzaklanması, yoğunluğu ve zararı üzerine etkisi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Cilt IV, 20 – 22 Mayıs 2010, Artvin, 1360-1367.
Akkuzu, E., Sarıyıldız, T., 2011. Artvin-Hatila Vadisi Milli Parkı ormanlarında Ips typographus (L.)’un etkileri, zararı etkileyen faktörler ve çözüm önerileri. Türkiye I. Orman Entomolojisi ve Patalojisi Sempozyumu, 23 – 25 Kasım 2011, Antalya, s. 20.
Alkan-Akıncı, H., Eroğlu, M., Özcan, G.E., 2014. Attack strategy and development of Dendroctonus micans (Kug.) (Coleoptera: Curculionidae) on oriental spruce in Turkey. Turkish Journal of Entomology 38 (1): 31-41.
Anonim, 2017. Hatila Vadisi Milli Parkı, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. (http://bolge12.ormansu.gov.tr/12bolge/hatilavadisimilliparki.aspx?sflang=tr) Erişim tarihi: 31.01.2017.
Bakke, A., Frøyen, P., Skattebøl, L., 1977. Field response to a new pheromonal compound isolated from Ips typographus. Naturwissenschaften, 64, 98.
Erener, A., Düzgün, H.S.B., 2010. Improvement of statistical landslide susceptibility mapping by using spatial and global regression methods in the case of More and Romsdal (Norway). Landslides 7(1), 55-68.
Erener, A., Lacasse, S., 2007. Heyelan Duyarlılık Haritalamasında CBS Kullanımı, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 30 Ekim –02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon.
Eroğlu, M., Alkan-Akıncı, H., Özcan, G.E., 2003. Artvin Hatila Vadisi Milli Parkı’nda Meydana Gelen Kurumalarla İlgili İnceleme Raporu. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 31.07.2003 tarih ve B.18.0.DKMPG.0.02.01.24 sayılı rapor, Ankara.
Faccoli, M., Stergulc, F., 2006. A practical method for predicting the short-time trend of bivoltine populations of Ips typographus (L.) (Col., Scolytidae). Journal of Applied Entomology 130 (1): 61-66.
Grégoire, J.C., Evans, H.F., 2004. Damage and control of BAWBILT organisms, an overview. In: Bark and Wood Boring Insects in Living trees in Europe, a Synthesis. Ed. By Lieutier, F., Day, K.R., Battisti, A., Grégoire, J.C., Evans, H.F. London. Kluwer Academic Publishers, pp 19-37.
Göthlin, E., Schroeder, L.M., Lindelöw, Ǻ., 2000. Attacks by Ips typographus and Pityogenes chalcographus on Windthrown Spruces (Picea abies) During the Two Years Following a Storm Felling. Scand. J. For. Res. 15, 542–549.
Lausch, A., Heurich, M., Fahse, L., 2013. Spatio-temporal infestation patterns of Ips typographus (L.) in the Bavarian Forest National Park, Germany. Ecological Indicators 31, 73-81.
Lexer M.J., 1995. Beziehungen zwischen Standorts- und Bestandesmerkmalen von Fichtenbeständen (Picea abies (L.) Karst.) und der Anfälligkeit für Borkenkäferschäden unter besonderer Berücksichtigung der Wasserversorgung. Dissertation, Universität für Bodenkultur, Wien.
Lexer M.J., 1997. Risikoanalyse und Ableitung waldbaulicher Maßnahmen zur Beeinflussung des Borkenkäferrisikos in Fichtenbeständen. In: Müller, F. (Hrsg.): Waldbau an der unteren Waldgrenze. FBVA-Berichte, Heft Nr. 95, 79-89, Forstliche Bundesversuchsanstalt, Wien.
Mattson, W.J., Haack, R.A., 1987. The role of drought in outbreaks of plant-eating insects. Bioscience 37, 110–118.
Mulock, P., Christiansen, E., 1986. The threshold of successful attack by Ips typographus on Picea abies: a field experiment. Forest Ecology and Management 14, 125–132.
Netherer, S., Schopf, A., 2009. Potential effects of climate change on insect herbivors in European forests – general aspects and the pine processionary moth as specific example. Forest Ecology and Management 259, 831-838.
Økland, B., Berryman, A., 2004. Resource dynamic plays a key role in regional fluctuations of the spruce bark beetles Ips typographus. Agricultural and Forest Entomology 6, 141–146.
Özcan, G.E., Çiçek, O., Enez, K., Yıldız, M., 2016. Evaluation of the counting success of pheromone-baited trap with electronic control unit. Current Science 111 (1), 192–197.
Sallé, A., Baylac, M., Lieutier, F., 2005. Size and shape changes of Ips typographus L. (Coleoptera: Scolytinae) in relation to population level. Agricultural and Forest Entomology 7, 297-306.
Wainhouse, D., 2005. Ecological methods in forest pest management, Oxford University Press, New York, 228 pp.
Wichmann, L., Ravn, H.P., 2001. The spread of Ips typographus (L.) (Coleoptera, Scolytidae) attacks following heavy windthrow in Denmark, analysed using GIS. Forest Ecology and Management 148, 31–39.