XVIII. YÜZYILDA TUNA NEHRİ KIYISINDA BİR HUBUBAT MERKEZİ: İSAKÇI AMBARLARI

Osmanlı Devleti, Tuna Nehri’nin kıyısında bulunan verimli arazilerden, Eflâk ve Boğdan’dan satın aldığı hububatı ihtiyaç durumunda kullanılmak üzere İsakçı ambarlarında depoladı. Tuna’nın geçilmesi en kolay yerinde bulunan İsakçı’dan gemilere hububat kolaylıkla yüklenebilmekteydi. İsakçı’nın bu özelliği iskele yakınında pek çok ambarın yapılmasını sağladı. XVIII. yüzyıl boyunca İsakçı’da tahrip olan, yeniden inşası gereken ya da hububat depolamada yetersiz gelen ambarların inşa faaliyetleri süreklilik arz etti. Ambar inşası bölgede pek çok insan için ekonomik bir kaynak oldu ve bu inşa faaliyetleri yoğun bir organizasyonu beraberinde getirdi. Bu çalışma XVIII. yüzyılda İsakçı’daki ambar inşa faaliyetleri hakkında bilgi vermekte ve burada stoklanan hububatın sınırda özellikle Rus tehdidi altındaki Karadeniz kalelerine gönderilmesi üzerinde durmaktadır. Böylelikle devletin sınırları koruma altına alırken iaşe anlamında askerin sıkıntı çekmesinin önüne geçmek için yoğun bir çaba içinde olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Tuna Nehri, İsakçı, Hububat, Ambar, Kale

A GRAIN CENTRE ON THE COAST OF THE DANUBE RIVER IN THE 18TH CENTURY: ISACCEA WAREHOUSES

The grain bought by the Ottoman traders from the fertile lands on the banks of the Danube and Wallachia and Moldovia was stored in the warehouses of Isaccea in case of need. Grain could be loaded easily on ships from Isaccea, which was located in the easiest part of the Danube to cross. This feature of Isaccea enabled the construction of many warehouses near the pier. During the 18th century in Isaccea, construction activities continued for warehouses which were damaged, needed to be rebuilt, or were inadequate for grain storage. This construction activity was an economic resource for many people in the region and necessitated an intense organization. This study provides information on the warehouse construction activities in Isaccea in the 18th century and focuses on the shipping of the grain stocked here to the Black Sea castles on the border, especially those under Russian threat. Thus, the study emphasizes that the State was making intense efforts to ensure that the soldiers protecting the borders did not suffer in terms of subsistence.

Keywords:

Ottoman Empire, Danube River, Isaccea, Grain, Warehouse, Castle,

PDF

___

1. Arşiv Kaynakları TC. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA);
Ali Emiri Sultan Mahmud I (AE. SMHD.I.) 14/817.
Ali Emiri Sultan Mustafa III. (AE. SMST. III.) 272/21799; 186/14653; 255/20410.
Ali Emiri Sultan Osman III. (AE. SOSM. III.) 76/5769; 94/7201. Cevdet Askeriye (C.AS.) 1093/48269; 1119/49565; 1015/44496; 1032/45302; 1055/46380; 1118/49548; 1119/49565; 238/10056; 368/15246; 439/18271; 550/23074; 60/2827; 620/26170; 640/26935; 641/26971; 648/27270; 677/28440; 683/28675; 739/31032; 747/31415; 789/33444; 820/34874; 826/35172; 881/37852; 885/38028.
Cevdet Hariciye (C.HR.) 69/3441.
Bâb-ı Defterî Baş Muhâsebe Defterleri (D.BŞM.d.) 2008.
Bâb-ı Defterî Mevkufat Kalemi Defterleri (D.MKF.d.) 29677; 29724; 30026.
Kamil Kepeci Defterleri (KK.d.) 2909.
Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı (TS. MA.e.) 257/19; 899/66.
2. Kitap ve Makaleler
AGOSTON, Gabor, “Çevre ve Sınır Tarihi Çalışmalarının Buluştuğu Yer: Macaristan’daki Osmanlı-Habsburg Sınırı Boyunca Nehirler, Ormanlar, Bataklıklar ve Kaleler”, Çev. M. Fatih Çalışır, Osmanlı’da Strateji ve Askerî Güç, Timaş Yayınları, İstanbul 2012, ss. 97-130.
AKSAKAL, Emine Asuhan, “Değişen Askerî Güç Dengesi: Osmanlı Diplomasisinde Kaleler (1735-1774)”, Dr. Cezmi Karasu Armağanı Ustaya Saygı, Ed. Mikail Kolutek-Çağhan Sarı-Orhan Köksal, Gazi Kitapevi, Ankara 2021, ss. 17-37.
ALBAYRAK COŞKUN, Gökçen, “Tuna Ticaretini Yeniden Düşünmek: 19. Yüzyılda Osmanlı Tunası’nda Ticaret ve Devlet”, Osmanlı Devleti’nde Nehirler ve Göller I, Haz. Şakir Batmaz-Özen Tok, Not Yayınları, Kayseri 2015, ss. 301-310.
ALBAYRAK COŞKUN, Gökçen, Dersaadet’in Kileri Tuna Nehri’nde Ticaret ve Devlet, Dergâh Yayınları, İstanbul 2017.
ASLANTAŞ, Selim, “Belgrad-ı Dârü’l-Cihâd”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Yıl: 8, S: 15, 2011, ss. 13-37.
AUREL- MOTOTOLEA, Andreea- Andrei, “Urban Structures And Commercıal Lıfe in Ottoman Dobrudja (16th– 18th Centurıes)”, Osmanlı Dönemi Balkan Şehirleri 2, Ed. Zafer Gölen-Abidin Temizer, Gece Kitaplığı, Ankara 2017, ss. 519-568.
AYDIN, Mahir, “Faş Kalesi”, Osmanlı Araştırmaları VI, İstanbul 1986, ss. 67-138.
AYDIN, Mahir, Vidin Kalesi Tuna Boyu’ndaki İnci, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2015.
AYDIN, Mustafa, “Sohum”, TDVİA, Ek-2, Ankara 2019, ss. 519-522.
BABİNGER, Franz, “Die Donau Als Schicksalsstrom Des Osnanenreiches”, Südosteuropa-Jahrbuch, Berlin 1961, ss. 15-27.
BABİNGER, Franz, “Rusçuk”, İA, C: IX, MEB., İstanbul 2009, ss. 784-787.
BAKARDJIEVA, Theodora, “The Role Of The Osmanlı Danubian Fleet in The Military Operations in XV-XVII C. Organization And Fighting Potentialities”, XIV. Türk Tarih Kongresi II/I, 09-13 Eylül 2002, Ankara 2005, ss. 151-157.
BORANDĂ, Georgeta, “Porturi Dobrogene: Isaccea şi Măcin”, Analele Dobrogej, Serie Nouă Anul V, nr. 2, Constanta 1999, ss. 107-109.
CVETKOVA, Bistra, “İsakca”, Eİ2, C. IV, Leiden 1997, ss. 92.
ÇOLAK, Kamil, “Rusçuk ve Çevresinde Cerehorlar (1694-1698)”, Akademik İncelemeler Dergisi, C: 13, S: 1, 2018, ss. 369-389.
DECEİ, Aurel, “Dobruca”, İA, C: III, MEB, İstanbul 1993, ss. 629-643.
EBÜ’L-FİDÂ, Ebü’l-Fidâ Coğrafyası (Takvimü’l-Büldan), Çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2017.
EKİNCİ, İlhan, Tuna Nehri’nde Diplomasi Oyunları (1856-1883), Altınpost Yayınları, Ankara 2014.
EMECEN, Feridun M., “Osmanlıların Tuna’nın Kuzeyine Yönelik İlgileri ve Stratejiler XVI. Asrın Ortalarında Erdel Örneği”, Halil İnalcık Armağanı I, DOĞUBATI, İstanbul 2009, ss. 126-141.
EMECEN, Feridun M., “İsmâil”, TDVİA, C: 23, İstanbul 2001, ss. 82-84.
ENGİN, Nihat, Osmanlılar’da İlk Denizcilik Hareketleri ve Tuna Donanmasının Kurulması, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1984.
ENGİN, Hakan, Tuna Savunma Hattında Bir Osmanlı İstihkâmı: Askeri ve Mâli Yönleriyle İbrail Kalesi’nin Organizasyonu (1711-1829), Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Edirne 2022.
ERKAL, Mehmet, “Arşın”, TDVİA, C: 3, İstanbul 1991, ss. 411-413.
ERTAŞ, Mehmet Yaşar, “XVIII. Yüzyıl Başlarında Rumeli’deki Menzillerin Askerî Fonksiyonları”, Celal Bayar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 1, Yıl: 1997, ss. 91-98.
EVLİYÂ ÇELEBİ B. DERVİŞ MEHEMMED ZILLÎ, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, C: V, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001.
EVLİYÂ ÇELEBİ B. DERVİŞ MEHEMMED ZILLÎ, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, C: VI, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002.
FEDAKAR, Cengiz, Kafkasya’da İmparatorluklar Savaşı- Kırım’a Giden Yolda Anapa Kalesi (1781-1801), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2014.
FEDAKAR, Cengiz, “1787-1792 Osmanlı-Rus Harplerinde Kılburun, Özi ve Hocabey Muharebeleri”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S: 46, 2015, ss. 119-136.
FEDAKAR, Cengiz, “Kafkasya’da Osmanlı Tahkimatı: Sohum Kalesi (1723-1729)”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Kafkasya Özel Sayısı, Yıl: 2, Kasım 2017, ss. 163-194.
FEDAKAR, Cengiz, “Hotin Kalesi’nin Sükûtu (1768-1774 Osmanlı-Rus Harpleri’nde)”, Bozkırın Oğlu Ahmet Taşağıl’a Armağan, Ed. Tuğba Eray Biber, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2019, ss. 451-478.
FEDAKAR, Cengiz, “Anapa”, TDVİA, C: EK-1, Ankara 2020, ss. 92-94.
FEDAKAR, Cengiz, “Soğucak Kalesi’nin İnşâsı (1728)”, XVIII. Türk Tarih Kongresi (1-5 Ekim 2018/Ankara) Bildirileri, Haz. Semiha Nurdan- Muhammed Ozler, C: VI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2022, ss. 97-113.
FİDAN, Fadimana, “Doğu Seferlerinin İaşe Temininde İki Durak: İsakçı ve Trabzon (1742-1746 Osmanlı-İran Harpleri Örneğinde), İlkçağlardan Günümüze Jeostratejik ve Jeopolitik Açıdan Karadeniz, Ed. Mehmet Okur-Volkan Aksoy-Yüksel Küçüker-Ahmet Nafiz Ünalmış, Akçağ Yayınları, Ankara 2018, ss. 189-201.
GEMİL, Tahsin, “X-XIV. Yüzyıllarda Orta ve Doğu Avrupa’da İslâm Varlığı”, Balkanlarda İslâm Miadı Dolmayan Umut, C: 2, Ed. Muhammet Savaş Kafkasyalı, Tika Yayınları, Ankara 2016, ss. 41-49.
GENÇ, Serdar, Lale Devrinde Savaş-İran Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik, Kitap Yayınevi, İstanbul 2013.
GEZER, Ömer, “Karlofça Antlaşması’ndan Sonra Habsburg Sınırında Osmanlı Askerî Stratejisi”, Archivium Ottomanicum, Ed. György Hazai, S: 33, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2016, ss. 145-156.
GEZER, Ömer, Kale ve Nefer-Habsburg Serhaddinde Osmanlı Askeri Gücü (1699-1715), Kitap Yayınevi, İstanbul 2020.
GÖKBİLGİN, Tayyip, “XVI Asır Ortalarında Osmanlı Devletinin Tuna Havzası Ve Akdeniz Siyasetleri, Bunlar Arasındaki Alâka ve İrtibat, Muhtelif Veçheleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C: XIII, S: 4, 1955, ss. 63-77.
GÖKPINAR, Bekir, “Osmanlı-Avusturya Savaşlarında Tuna Nehri’nden Yapılan Sevkiyatta Yaşanan Problemler (1716-1718)”, Balkan Tarihi, Ed. Zafer Gölen-Abidin Temizer, C: II, Osmanlı Mirası ve Türk Kültürünü Araştırma Derneği: Gece Kitaplığı, Ankara 2016, ss. 297- 312.
GÖKPINAR, Bekir, Tuna Ötesine Son Sefer Varadin 1716, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul 2019.
GÖKPINAR, Bekir, “Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya Karşı Karadeniz’de Savunma Hattı Oluşturma Mücadelesi: Açu Kalesi (1696-1711), Karadeniz Araştırmaları Dergisi, C: XVII, S: 67, 2020, ss. 605-629.
GÜÇER, Lütfi, “ XVIII. Yüzyıl Ortalarında İstanbul’un İaşesi İçin Lüzumlu Hububatın Temini Meselesi”, İÜİFM., İstanbul 1949-1950, C: XI, S: 1-4, ss. 397-416.
GÜLER, Mustafa, “1737 Osmanlı-Rus Savaşında Özi’nin Elden Çıkması”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C: XXIII, S: 1, Temmuz 2008, ss. 137-156.
HALAÇOĞLU, Yusuf, Osmanlılarda Ulaşım ve Haberleşme (Menziller), İl Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2014.
HALİL, Filiz, İsakça’da Türk İzleri, Editura Elvan, Romania 2004.
HAMMER-PURGSTALL, Baron Joseph Von, Büyük Osmanlı Tarihi, C: I, Üçdal Neşriyat, Ankara 1998.
İNALCIK, Halil, “Rumeli”, TDVİA, C: 35, İstanbul 2008, ss. 232-235.
İNBAŞI, Mehmet, “Osmanlı-Lehistan Harplerinde Sefer Yolu ve Tuna Nehrinin Stratejik Önemi (XVII. Yüzyıl)”, Balkanlar’da İslâm Medeniyeti, Uluslararası Üçüncü Sempozyum Tebliğleri, Bükreş, Romanya/1-5 Kasım 2006, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA), İstanbul 2011, ss. 479-505.
İNBAŞI, Mehmet, Ukrayna’da Osmanlılar-Kamaniçe Seferi ve Organizasyonu (1672), Yeditepe Yayınları, İstanbul 2004.
İNCİCİYAN-ANDREASYAN, P.L. -H.D., “Osmanlı Rumelisi’nin Tarih ve Coğrafyası”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 4-5, 1975- 1976, Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1976, ss. 101-152.
İŞBİLİR, Ömer, XVII. Yüzyıl Başlarında Şark Seferlerinin İâşe, İkmâl ve Lojistik Meseleleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1996.
JORGA, Nıcolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1300-1451), Çev. Nilüfer Epçeli, C: I, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.
JORGA, Nıcolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1451-1538), Çev. Nilüfer Epçeli, C. II, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.
KALLEK, Cengiz, “Kile”, TDVİA, C: 25, Ankara 2002, ss. 567-570.
KANTEMİR, Dimitri, Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, Çev. Özdemir Çobanoğlu, C: III, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1980.
KARAHAN, Ali, “Tuna Nehri ve Kıyılarındaki Yerleşim Yerleri Hakkında XVIII. Yüzyılın Sonlarında Kaleme Alınan Bir Risale (Değerlendirme ve Çeviri Metin)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S: 45, Yıl: 22, 2021, ss. 1-34.
KATİP ÇELEBİ, Cihannüma (İklim-i Rum) Transkripsiyonlu Metin I, İstanbul 1971.
KAYAPINAR, Ayşe, “Osmanlı Hâkimiyetinde Tuna Nehri ve Tuna Adaları”, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Prof. Dr. Yılmaz Kurt Armağanı 1, Ed. Hatice Oruç-Muhammed Ceyhan, Akçağ Yayınları, Ankara 2016, ss. 472-520.
KIEL, Machiel, “Niğbolu”, TDVİA, C: 33, İstanbul 2007, ss. 87-89.
KİEL, Machiel, “Silistre”, TDVİA, C: 37, İstanbul 2009, ss. 202-205.
KİEL, Machiel, “Ziştova”, TDVİA, C: 44, İstanbul 2013, ss. 465-467.
KURAT, Akdes Nimet, Prut Seferi ve Barışı 1123 (1711), C: I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1951.
KUSHHABİEV, Anzor, “Osmanlı Belgelerine Göre 18. Yüzyılın Sonlarında Kuzey ve Batı Kafkasya’da Osmanlı Politikasının Bazı Yönleri”, Çev. Murat Topçu (Papşu), Journal of Caucasian Studies (JOCAS)/Kafkasya Çalışmaları-Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 1, Eylül 2015, ss. 93-102.
MADEN, Fahri, “Babaeski’de Sarı Saltık (Saltuk) Baba Türbe ve Tekkesi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S: 95, Güz 2020, ss. 25-69.
MAJER, Hans Georg, “17. Yüzyılın Sonlarında Avusturya ve Osmanlı Ordularının Seferlerdeki Lojistik Sorunları”, Osmanlı Araştırmaları II, İstanbul 1981, ss. 185-194.
MATEESCU, Tudor, “Din Legăturile Oraşului Isaccea cu Teritoriile Româneşti de la Stânga Dunării Până la 1877”, Analele Dobrogej, Serie Nouă Anul V, nr. 2, Constanta 1999, ss. 67-79.
MAXİM, Mihai, “Tuna”, TDVİA, C: 41, İstanbul 2012, ss. 372-374.
MAXİM, Mihai, “Osmanlı Döneminde Bir Liman Kenti: İbrayil (Braila)”, Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S:12, Yıl: 1998, ss. 173- 187.
MAXİM, Mihai, “Kili”, TDVİA, C: 26, Ankara 2002, ss. 1-3
MAXİM, Mihai, “Tulça”, TDVİA, C: 41, İstanbul 2012, ss. 360-361.
MAXİM, Mihai, “Yergöğü”, TDVİA, C: 43, İstanbul 2013, ss. 483-484.
MCGOWAN, Bruce, “Âyanlar Çağı”, Çev. Ayşe Berktay, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1600-1914), C: 2, Ed. Halil İnalcık-Donald Quataert, Eren Yayınları, İstanbul 2006, ss. 761-884.
MURGESCU, Bogdan, “İsakça”, TDVİA, C: 22, İstanbul 2000, ss. 489-490.
MURPHEY, Rhoads, Osmanlı’da Ordu ve Savaş 1500-1700, Çev. Tanju Akad, Homer Kitapevi, İstanbul 2007.
NAÎMÂ MUSTAFA EFENDİ, Naîmâ Târihi, Cild-i Sânî, Kütüphâne-i Meclis-i Âyan, 1328.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Cerehor”, TDVİA, C: 7, İstanbul 1993, ss. 393.
ÖZTÜRK, Temel, “Özü”, TDVİA, C: 34, İstanbul 2007, ss. 133-134.
SEVİNÇ, Tahir, “18. Yüzyılda Tuna Nehri’nde Ulaşım ve Nakliye Faaliyetleri”, Türk Tarihinde Balkanlar, C: I, Sakarya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Sakarya 2013, ss. 589-617.
SEVİNÇ, Tahir, “Belgrad Kalesi’nde Tamir ve İmar Faaliyetleri (1740-1743)”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 32, 2014, ss. 111-130.
SOLAK-ZÂDE MEHMED HEMDEMÎ ÇELEBİ, Solak-zâde Tarihi, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul 1297.
STANİCA, Aurel-Daniel, “Cartography of The Missing Fortresses in Dobrogea: A Case Study of The Turkish Fortifications”, 15th İnternational Congress of Turkish Art, Naples Universita di Napoli “L’Orientale” 16-18 September 2015, Ed. Michele Bernardini- Alessandro Taddei-Michael Douglas Sheridan, Önka Matbaa, Ankara 2018, ss. 569-751.
SÜLEYMAN NUTKÎ, Kamûs-i Bahri, Haz. Mustafa Pultar, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011.
SÜT, Hadis, 19. Yüzyılda Kalas (Galati) İskelesi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa 2015.
ŞEMSEDDİN SAMİ, Kamus-ı Türkî, Haz. Paşa Yavuzarslan, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2019.
TOPAL, MEHMET, “Rusçuk Şehrinin Adı ve Yeri Üzerine Düşünceler”, History Studies, Volume 2/2, 2010, ss. 243-254.
TOPÇULAR KÂTİBİ ‘ABDÜLKADİR (KADRÎ) EFENDİ, Topçular Kâtibi ‘Abdülkadir (Kadrî) Efendi Tarihi (Metin ve Tahlîl), Haz. Ziya Yılmazer, C: II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2003.
TUĞLUCA, Murat, “1711 Prut Sefer Organizasyonundan Bir Kesit: Tombaz Tedariki”, Osmanlı Devleti’nde Nehirler ve Göller 1, Haz. Şakir Batmaz-Özen Tok, Not Yayınları, Kayseri 2015, ss. 103-134.
YAĞCI GÜNEŞ, Zübeyde, “Osmanlı Devleti’nin Kafkasya’daki Askerî Yatırımları”, Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2, S: 3, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Başkanlığı Yayınları, Şubat 2004, ss. 15-27.
YAĞCI GÜNEŞ, Zübeyde, Ferah Ali Paşa’nın Soğucak Muhafızlığı (1781-1785), On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Samsun 1998.
YENİÇERİ KATİBİ HASAN, Prut Seferi’ni Beyanımdır, Haz. Hakan Yıldız, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
YILDIRIM, Filiz, Nazlı Tuna’nın İnce Donanması (18. Yüzyıl), Hiper Yayınları, İstanbul 2019.
YILDIRIM, Filiz, “Tuna Nehri Kıyısında Bir Kasaba: İsakçı’da Sultan Osman Han Vakfı”, VAKANÜVİS Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Prof Dr. Süleyman Büyükkarcı Özel Sayısı, Yıl: 6, Aralık 2021, ss. 286-325.
YILDIZ, Hakan, Haydi Osmanlı Sefere! Prut Seferinde Organizasyon ve Lojistik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006