İNTİBAH-I MİLLÎ

Samsun, Meşrutiyet’in (1908) tekrardan yürürlüğe konmasıyla edebî eser sayısı bakımından gelişmiştir. Tiyatro, şiir ve roman gibi pek çok tür Samsun’da neşredilmiştir. Remzi-i Ayntabî’nin yazdığı İntibah-ı Millî de Samsun’da basılan kitaplardandır. Basım yılı tam olarak bilinmemesine rağmen 1911 yahut 1912’de neşredildiği anlaşılan eser, Samsun’da basılan ilk tiyatro kitaplarındandır. Osmanlı Devleti’nin çöküşünü anlatması ve gençlere öğütler vermesi bakımından önemlidir. Yazara göre önemli olan halkın bilinçlenmesi sağlamaktır. Bu sayede sonraki nesiller de aydınlanacak ve Osmanlı Devleti’nin mevcut kötü durumu ortadan kalkacaktır. İntibah-ı Millî’de başlıca üç kahraman vardır: Necdet Efendi, Fikret Efendi ve İsmet Efendi. Her üç kahraman da farklı dünya görüşünü temsil etmektedir. Böylece yazar dönemindeki görüşleri metne yansıtmıştır. Sonuç olarak söylenebilir ki İntibah-ı Millî, Osmanlı Devleti’nin çöküşünü anlatması bakımından önemlidir. Çalışmaya konu eser, gerek şahıs kadrosu gerekse de devrin sosyal ve siyasî olaylarından hareketle incelenip metin Latin harflerine aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İntibah-ı Millî, Meşrutiyet, Remzi-i Ayntabî, Samsun, Tiyatro, Constitutional Monarchy, Theatre

Samsun grows into a big town after the constitutional monarchy comes into force. Theatres were opened; poetry volumes and novels were published in Samsun. İntibah-ı Milli, a play written by Remzi-i Ayntabî, was among these books. Although its publication date is unknown, it is thought that it appeared in 1911 or 1912. It was one of the first published plays. Even though its aesthetic quality can be questionable, it is an important work that represents the fall of the Ottoman Empire, and teaches some lessons to youth. The play considerably increased public awareness. The play conveys its message and tried to enlighten the youth to restore the country. Necdet Efendi, Fikret Efendi and İsmet Efendi, three central characters in İntibah-ı Millî, represent different perspectives and attitudes in a way that represents the opinions of the period. The study concludes that İntibah-ı Millî is an important literary achievement concerning its narrative and thematic quality and portrays the characters in the face of collapse of the Ottoman Empire. This study also reviews the social and economic events of the period and how it was first transcribed into Latin.

Keywords:

İntibah-ı Millî, Remzi-i Ayntabî, Constitutional Monarchy, Theatre, Samsun,

PDF

___

KAYNAKLAR
AND, Metin, Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 2015.
AND, Metin, Meşrutiyet Dönemi Türk Tiyatrosu, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1971.
AND, Metin, Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu, İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1972.
ÇALIŞLAR, Aziz, Tiyatronun ABC’si, Simavi Yayınları, İstanbul 1993.
ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi 1-2, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
JELAVİCH, Charles-Barbara, The Establishment of The Balkan National States 1804-1920, University of Washington Press, Washington 1977.
Lutfi Efendi, Vak’anüvîs Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1999.
MANOK, Yervant Baret, Doğu ile Batı Arasında San Lazzaro Sahnesi, BGST Yayınları, İstanbul 2013.
Namık Kemal, Celaleddin Harzemşah, Haz. Oğuz Öcal, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hil Yayınları, İstanbul 1991.
Remzi-i Ayntabî, İntibah-ı Millî, Şems Matbaası, Samsun ty.
ŞİMŞİR, Bilal, Rumeli’den Türk Göçleri 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
ÜNAL, Uğur, Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Eğitiminde Modernleşme, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul 2014.
YALÇIN, Alemdar, II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2002.