XIX.YÜZYILDA GÜMÜŞHANE SANCAĞINDA YAŞANAN GAYRİMÜSLİM GÖÇLERİ

Nüfus hareketleri, toplumların dönüşümünde daima etkin rol oynayan önemli olaylardır. Nüfus hareketlerini iki grupta toplamak mümkündür. Birincisi; serbest irade ile gerçekleşen göçler, ikincisi siyasi otorite baskısıyla gerçekleşen göçlerdir. Osmanlı idari yapılanmasında Trabzon Vilayeti'ne bağlı bir sancak olan Gümüşhane'de de 19. yüzyıl boyunca göçler yaşanmıştır. Bu dönemde meydana gelen ekonomik, siyasi ve doğal afetler gibi gelişmeler sancak nüfusunda bazı hareketliliklerin yaşanmasını beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, Gümüşhane Sancağı'ndan sancak dahiline, çevre vilayetlere, ülke dahilindeki farklı bölgelere ve yurt dışına 19. yüzyılda yapılan gayrimüslim göçlerini kapsamaktadır.

NONMUSLIM MIGRATIONS OCCURED IN GUMUSHANE SANJAK IN 19TH CENTURY

Population movements are important events that always play effective rule in societies' evolution. It's possible to classify migrations in two groups. The first is the migration which occurs with free will. The second is the migration which occurs by the pressure of the political authority. During 19th century migrations occurred in Gumushane which was a sanjak of the Trabizond wilayet under Ottoman rule. Some development took place at that time like economics, political and natural disasters, brought together the movements in sanjaks' population. This study, covers the nonmuslim migrations from Gumushane Sanjak to within sanjak regions, different regions within the country and to abroad.

PDF

___

BOA, A. MKT. MHM, No: 385/83, 410/43, 428/9.
BOA, A. MKT. NZD, No: 361/89.
BOA, A. MKT. UM, No: 6/94.
BOA, BEO, No: 3/171.
BOA, DH. MKT, No: 1683/72.
BOA, DH. ŞFR, No: 96/99.
BOA, HR. SYS, No: 2418/49.
BOA, HR. TO, No: 92/109, 255/46.
BOA, İ. DH, No: 601/41878.
BOA, MV, No: 179/20.
BOA, Y. PRK, No: 9/21.
BOA, Y. PRK. DH, No: 1/44.
BOA, NFS. D, No: 01123.
BOA, BEO. AYN. TZ. D, No: 933.
Diplomatic and Consular Reports Turkey, Report on the Trade of the Vilayets of Trebizond and Sivas (DCRT) No: 1346.
AKKAYAN, Taylan, Göç ve Değişme, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1979.
BEYDİLLİ, Kemal, "1828-29 Osmanlı Rus Savaşı'nda Doğu Anadolu'dan Rusya'ya Göçürülen Ermeniler", Belgeler, C. XIII, S. 17, Ankara 1988, s. 365-469.
BİCE, Hayati, Kafkasya'dan Anadolu'ya Göçler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1991.
BRYER, Anthony, "The Crypto-Christians of the Pontos and Consul William Gifford Palgrave of Trebizond", Peoples and Settlement in Anatolia and the Caucasus: 800-1900, Variorum Reprints, London 1988, s. 26-27.
CUINET, Vital, La Turquie d'Asie: Géographie Administrative, Statistique, Descriptive Et Raisonnée de Chaque Province De L'asieMineure, Vol. I, Paris 1893.
EKİNCİ, İlhan, "19. Yüzyılda Ordu Kazasında Ermeni Nüfusu ve Göçler", Yeni Türkiye, S. 60, Eylül-Aralık 2014, s. 1-22.
ERKAN, Süleyman, Kırım ve Kafkasya Göçleri (1878-1908), Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, Trabzon 1996.
İPEK, Nedim, İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler, Serander Yayınları, Trabzon 2006.
_____, Rumeli'den Anadolu'ya Türk Göçleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Demografik ve Sosyal Özellikleri, Çev. Bahar Tırnakçı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2003.
_____, Osmanlı'dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler, Çev. Bahar Tırnakçı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
MCCHARTY, Justin, Ölüm ve Sürgün, Çev. Bilge Umar, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1998.
NAKRACAS, Georgios, Anadolu ve Rum Göçmenlerin Kökeni, Çev. İbram Onsunoğlu, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005.
ÖZTÜRK, Özhan, Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi Pontus, Qenesis Kitap Yayınları, Ankara 2011.
SAYLAN, Kemal, Gümüşhane-İdari, Sosyal ve Ekonomik Tarih (1850-1918),Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
ŞEMSETTİN SAMİ, Kamûs-ül A'lâm, Tıpkıbasım, C: V, Kaşgar Yayınları, Ankara 1996. Trabzon Vilayet Salnameleri (TVS) Tarih: 1903.
YILMAZ, Özgür, Tanzimat Döneminde Trabzon, Libra Yayınları, İstanbul 2014.