XIII.YÜZYILDA BATI'DAKİ İLMİ CANLANMANIN TRABZON'DAKİ YANSIMALARI

XIII. yüzyıl İslam ve Hıristiyan dünya için önemli tarihi dönüşümlerin yaşandığı bir dönemdir. İslam dünyası yaklaşık beş asırlık muhteşem ilerlemeden sonra duraklamaya yüz tutmuştur. Bu devirde Hıristiyan âlemi ise ortaçağ karanlığından sıyrılmaya başlayıp, Rönesans'ın zeminini hazırlayan fikri ve ilmi uyanışa geçmiştir. Bu canlanmada Batı'nın beslendiği kaynakların başında İslam Medeniyeti gelmektedir. Trabzon şehrinin de bu yüzyılda Astronomi ve Matematik alanındaki eserlerin Batı'ya aktarımında önemli bir görev üstlendiğini görmekteyiz. Komnenoslar'ın desteğini alarak İlhanlılar döneminde Tebriz'de bilimsel araştırma yapmak üzere bulunan Chioniades Astronomi ve Matematik ilminin temel klasiklerinin Bizans'a naklinde ilk çalışmaları yapanlardan birisidir. İlerleyen yıllarda Chioniades'in yanı sıra Trabzon'da Batı medeniyetinin ilmi ve fikri gelişimine katkıda bulunan Georgios Amiroutzes, Kardinal Bessarion, Andreas Libadenos gibi önemli bilim insanları yetişmiştir.

XIII. CENTURY IN CHRISTIAN WORLD SCIENTIFIC RECOVERY'S EXTENSION IN TRABZON

XIII. century is a period of significant historical transformations in both theIslamic and the Christian worlds. After a five-century dominanance in scienceand art, the Islamic world entered an unproductive period. Coming out of thedarkness and bigoitsm of the middle age, the Chrsitan world took the stage witha new awakening that paved the way to Renaissance. However, what influencedand inspired the western civilization during this period was the Islamiccivilization. Studies report that Trabzon was a center for scientific studies in thefield of Astronomy and Mathematics, and played an important role in theintroduction of the works in these fields to the West. Chioniades is one of thefirst scientists to study the classical works of Astronomy and Mathematics inTebriz, Iran. There wrere other scientists in the Province of Trabzon, includingGeorge Amiroutzes, Cardinal Bessarione, Andreas Libadenosc, whocontributed to the scientific and intellectual development of Western civilization.

PDF

___

ALİYAZICIOĞLU, Zeynep İnan, "Trabzonlu Kardinal Bessarion (1403/8-1472) ve Rönesans Kültürüne Katkıları", I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon'da Dini Hayat Sempozyumu, 8-10 Ekim 2015, Trabzon 2015. (Basılmamış Bildiri).
BAKKAL, Ali, "Osmanlı Devleti'nin İlk Gözlemevlerinden Trabzon Rasathanesi", I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon'da Dini Hayat Sempozyumu, 8-10 Ekim, Trabzon 2015. (Basılmamış bildiri) BİLGİN, Mehm t, Doğu Karadeniz Tarih, Kültür, İnsan, Trabzon 2002, s. 101-102.
BROWNİNG, Robert, "Byzantine Scholarship", The Past and Present Society, No. 28, Oxford University Press, July 1964, s. 3-20.
http://www.jstor.org/stable/649875.
DEMİRKOL, Murat, "Nasireddin Tusi'nin Bilim ve Felsefedeki Yeri", E- Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, S: IV, Kasım 2010, s. 38-55.
FALLMERAYER, Jakop Philipp, Trabzon İmparatorluğu Tarihi, Ter. Ahmet Cevat Eren, TTK, Ankara 2011.
HAYKIRAN, Kemal Ramazan, Moğollar Zamanında Yakın Doğu, İstanbul 2016.
HEVSEN, Robert H. The Geograpy of Ananias of Şirak, The Long and Short Recensions, -Introduction and Translatıon and Commentary, Wiesbaden 1992.
HEYD, W. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, Çev. Enver Ziya Karal, Ankara 2001.
HODGSON, Marshall G.S, İslam'ın Serüveni, C: II, İstanbul 1993.
İPEK, Ali, "Trabzon'un Ortaçağ Ticaretindeki Yeri", Uluslararası Trabzon ve Çevresi Kültür ve Tarih Sempozyumu, Trabzon 2006, s. 32-38.
KARLIĞA, Bekir, "Doğu-Batı Düşüncelerinde On Üçüncü Yüzyıl Dönüşümü", Doğu Batı Dergisi, 8/33, Ankara 2005, s. 163-174.
KARLIĞA, Bekir, "İslam Düşüncesinin Doğuşunu Etkileyen Faktörler", MÜİFD, S: 3, İstanbul 1985, s. 194-199.
KARPOV, Sergey Pavloviç, Trabzon İmparatorluğu Tarihi, Çev. Enver Uzun, Kültür Bilimleri Akademisi Yayınları, İstanbul 2016.
KAYA, Mahmut, "Beytül Hikme", DİA, C: VI, İstanbul 1992.
MANANDİAN, H.A, The Trade and Cities of Armenia in Relation to Ancient World Trade, Ed: N. Garsoian, Lizbon 1965.
MANCHA, Jose Luis, "An Almanac for Trebizond for the Year 1336, Review by Raymond Mercier",Isis, Vol. 87, No.3, September 1996, s. 540-541.
http://www.jstor.org/stable/236007.
MERCİER, Raymond, An almanac for Trebizond for the year 1336, Corpus des Astronomes Byzantins, 7, Academia-Erasme, Belgium 1994.
ÖZTÜRK, Özhan, Pontus, Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Yapısı, Genesis Yayınları, Ankara 2011.
PİNGREE, David, "Gregory Chioniades and Palaeologan Astronomy", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 18 (1964), s. 135-160.
http://www.jstor.org/stable/1291210.
PROCOPİUS, Buldings, (Translated by. H.B. Dewing), Harvard University Press, London 2002.
SARIALİOĞLU, Kenan, "Ortaçağ'dan Yeiçağ'a: Trabzonlu Georgius", Bir Tutkudur Trabzon, Haz. İ. Gündağ Kayaoğlu, Öner Ciravoğlu, Cüneyt Akalın, İstanbul 1997, s. 106-107.
KARPOV, Sergey Pavloviç, Trabzon İmparatorluğu Tarihi, Çev. Enver Uzun, Kültür Bilimleri Akademisi Yayınları, İstanbul 2016.
KAYA, Mahmut, "Beytül Hikme", DİA, C: VI, İstanbul 1992.
MANANDİAN, H.A, The Trade and Cities of Armenia in Relation to Ancient World Trade, Ed: N. Garsoian, Lizbon 1965.
MANCHA, Jose Luis, "An Almanac for Trebizond for the Year 1336, Review by Raymond Mercier",Isis, Vol. 87, No.3, September 1996, s. 540-541. http://www.jstor.org/stable/236007.
MERCİER, Raymond, An almanac for Trebizond for the year 1336, Corpus des Astronomes Byzantins, 7, Academia-Erasme, Belgium 1994.
ÖZTÜRK, Özhan, Pontus, Antikçağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Yapısı, Genesis Yayınları, Ankara 2011. PİNGREE, David, "Gregory Chioniades and Palaeologan Astronomy", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 18 (1964), s. 135-160.
http://www.jstor.org/stable/1291210.
PROCOPİUS, Buldings, (Translated by. H.B. Dewing), Harvard University Press, London 2002.
SARIALİOĞLU, Kenan, "Ortaçağ'dan Yeiçağ'a: Trabzonlu Georgius", Bir Tutkudur Trabzon, Haz. İ. Gündağ Kayaoğlu, Öner Ciravoğlu, Cüneyt Akalın, İstanbul 1997, s. 106-107.