Güngör YILMAZ, Şaziye DÖKÜLEN, Ahmet KINAY

Melez Patates Tohumlarıyla Fide Generasyonunun Oluşturulması ve Birinci Klonal Seleksiyon İçin Tohumluk Yumruların Üretilmesi

Patateste yeni çeşitlerin geliştirilmesi için, uygun ebeveynlerle melezlemelerin yapılması, oluşan melez tohumlar kullanılarak, fide generasyonuyla tohumluk yumruların geliştirilmesi ve bu yumrularla birinci klonal seleksiyon aşamasına geçilmesi gerekmektedir. Bu araştırmada, farklı patates kombinasyonlarından gelen melez tohumlar kullanılarak, fide generasyonu sonrası birinci klonal seleksiyon için gerekli olan tohumluk yumruların geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Tokat şartlarında polikarbon sera ortamında 2015 ve 2016 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada fide generasyonu için 12 farklı patates kombinasyonundan gelen 11.051 melez tohum kullanılmıştır. Her bir kombinasyona ait melez patates tohumları önce fide viyollerine ekilmişlerdir. Fideler, 10-12 cm büyüklüğe ulaştıklarında uygun boyutlu saksılara şaşırtılmışlardır. Denemede saksı başına yumru sayısı, ortalama yumru ağırlığı ve saksı başına yumru verimi incelenmiştir. Ayrıca kombinasyonlara göre melez tohumlarla oluşturulan fidelerden seçilen klonların yüzdesi de tespit edilmiştir. Elde edilen bulgularda, kombinasyonlara göre değişmekle birlikte, saksı başına yumru sayısının 1-22 adet, saksı başına yumru veriminin 3-230 g/saksı, saksılardaki yumruların ortalama ağırlığının ise 8.24-20.08 g arasında değiştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Patates, Solanum tuberosum, Melez patates tohumu, Fide generasyonu, Klonal seleksiyon

PDF

___

Anderson, J.A.D. ve Howard, H.W., 1981. Effectiveness of Selection in The Early Stages of Potato Breeding. Potato Research 24, 289-299.
Çalışkan,M.E., Arıoğlu,H., Kuşman,N., Çalışkan,S., 2006. Gerçek Patates Tohum Teknolojisinin Türkiye’de Verim Potansiyeli ve Uygulanabilirliği. IV. Ulusal Patates Kongresi Bildiriler Kitabı, s. 38-45.
Deb, S., Kumar S., ve Chowdhary, P., 2013. Productıon Technology Of Hybrıd True Potato Seed. CIBTech Journal of Biotechnology , pp.10-19.
Er, C., Uranbey S., 2009. Nişasta ve Şeker Bitkileri Ders Kitabı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi.Tarla Bitkileri Bölümü. 3. Baskı. Yayın no:1573. Ders kitabı:525. ISBN: 978-975-482-816-0. Ankara 2009.
Esendal, E. 1990. Nişasta-Şeker Bitkileri ve Islahı, Cilt. 1. Patates. 19 Mayıs Ün. Ziraat Fak Yayınları.
Fehr, W.R. ve Hadley H.H., 1980. Hybridization of Crop Plants. American Society of Agronomy and Crop Science of America. p. 420.USA.
Hermann, K., 1984. Bitki Islahının Temel İlkeleri ( Çev. ERESEN H.) Ege Böl. Zir.Araş. Enst. Yayınları. No: 47, S: 12–15. İzmir.
Mackay, G.R., 2005. Propagation By Traditional Breeding Methods. In: Genetic Improvement Of Solanaceous Crops. Volume 1: Potato (Ed. M.K. Razdan and A.K. Mattoo), Science Publishers, Inc., Enfield (Nh), Usa, S. 65-81.
Mendoza, H.A. 1987. Advances in Population Breeding and Its Potential Impact on The Efficiency of Breeding Potatoes for Developing Countries, In Production of New Potato Varieties (Eds G. J. Jellis And D. E. Richardson), Cambridge University Press, Cambridge, P. 235–245
Struik P.C. ve Wiersema S.G., 1999. Seed Potato Technology. Wageningen: Wageningen Pers, 383 pp.
Yıldırım, M. and Yıldırım Z. 2002. Patates Islahı ve Biyoteknoloji. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yardımcı Ders Kitapları, İzmir.
Yılmaz, G., 1993.Potansiyel Bir Seçenek: Tohumdan Patates Üretimi. Hasat dergisi.Sayı:100, Sayfa 33-36.
Yılmaz, G., Kandemir, N., Yanar, Y., 2010. Bazı Patates Melezlerinden Yeni Klonların Seçimi ve Başçiftlik Yerel Patates Çeşidinin Moleküler Karakterizasyonu. Sonuç Raporu, TÜBİTAK – TOVAG. Proje No: 106 O 626.
Yılmaz, G., Kandemir, N., Yanar, Y., Kınay, A., 2017. Üstün Özelliklere Sahip Patates Genotipleri Kullanılarak Melez Klonların Elde Edilmesi ve Bazı Yerel Patates Çeşitlerinin Islahı. Sonuç Raporu, TÜBİTAK – TOVAG. Proje No: 113 O 928.