Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Erzurum Kuru Tarım Koşullarına Adaptasyonu

Erzurum yöresinde buğday tarımını daha verimli kılmak için son yıllarda sayıları artan çeşitlerden yöreye uyumlu yüksek verimli olanlarının belirlenmesi ve ekiminin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu çalışma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Araştırma ve Yayım Merkezi Müdürlüğü 4 numaralı deneme alanında 2011-12 ve 2012-13 ürün yıllarında yürütülmüş, 25 ekmeklik buğday çeşidinin Erzurum kuru tarım koşullarına adaptasyonu araştırılmıştır. Araştırmada çeşitlerin vejetatif periyot, tane dolum süresi, bitki boyu, m2’deki başak sayısı, başaktaki tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, tane verimi, hasat indeksi ve ham protein oranları incelenmiştir. Ürün yıllarının ortalamasına göre çeşitlerin vejetatif periyodu 12.5-19.0 gün, tane dolum süresi 27.0-36.6 gün, bitki boyu 72.9-110 cm, m2’deki başak sayısı 445.8-709.2, başaktaki tane sayısı 21.3-47.4, 1000 tane ağırlığı 37.3-46.4 g, tane verimi 339.7-519.2 kg/da, hasat indeksi % 30.6-40.4, ham protein oranı ise %11.80-14.68 arasında değişim göstermiştir.İncelenen karakterler yönünden çeşitler arasında önemli farklar bulunmuştur. En yüksek tane verimine Nacibey (519.2 kg/da) çeşidi sahip olmuş, bu çeşidi Atay 85 (501.1 kg/da) ve Aytın 98 (484.2 kg/da) çeşitleri takip etmiştir. En yüksek ham protein oranı Kırik (%14,68) çeşidinden elde edilmiş, bu çeşidi Aldane (%14.1) ve Tosunbey (%13.4) çeşitleri izlemiştir. Nispeten yüksek tane verimine ve protein oranına sahip Sönmez 2001, Tosunbey ve İzgi 2001 çeşitlerinin Erzurum yöresi için ümitvar çeşitler oldukları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

buğday, adaptasyon, tane verimi, çeşit

PDF

___

Akkaya A, Akten Ş 1988. Susuz Koşullarda Yetiştirilen Bazı Kışlık Buğdayların Toplam Verimi, Tane Verimi ve Hasat İndeksi Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Zraat Fak. Dergisi, 19: 133-144.
Anomin 2016. Türkiye İstatistik Kurumu İstatistikleri.
Aydoğan S, Soylu S 2017. Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri ile Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 26(1): 24-30.
Çağlar Ö, Akten Ş 1994. Bazı Kışlık Ekmeklik Buğday Çeşit ve Hatlarında Verim, Bitki ve Tane Protein İlişkilerinin İncelenmesi. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir.
Çağlar Ö, Öztürk A, Bulut S 2006. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Erzurum Ovası Koşullarına Adaptasyonu. Atatürk Üniv. Zraat Fak. Dergisi, 37(1): 1-7.
Doğan Y, Kendal E 2012. Diyarbakır Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. YYÜ. Tar. Bil. Derg. 23(3): 199-208.
Doğan Y, Kendal E 2013. Diyarbakır Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 199-208.
Naneli İ, Sakin MA, Kıral AS 2015.Tokat-Kazova Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) ÇeşitlerininVerim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 32(1): 91-103.
Özen S, Akman Z 2015. Yozgat Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 10(1):35-43.
Öztürk A, Akkaya A 1996. Kışlık Buğday Genotiplerinde Tane Verimi, Verim Unsurları ve Fenolojik Dönemler Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Zraat Fak. Dergisi, 27: 187-202.
Soylu S, Topal A, Sade B, Akgün N 1999. Konya Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. S.Ü. Ziraat Fakültesi Derg., 13: 60-73.
Tunca ZŞ 2012. Bazı Buğday Çeşitlerinin Adaptasyon Kabiliyeti, Agronomik ve Fizyolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
Wiegand CL, Gebermann AH, Cuellar JA 1981. Devolepment and Yield Of Hard Red Winter Wheats As Affected By Temperature. Crop Sci. 21: 95-101.