Mehmet Salih SAYAR, Yavuz HAN, Mehmet BAŞBAĞ

Bazı Ümitvar Koca Fiğ (Vicia narbonensis L.) Hatlarında Tohum Verimi ve İlgili Özelliklerin Belirlenmesi ve GGE Biplot Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi

Bu çalışma, bazı ümitvar koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarının Güneydoğu Anadolu Bölgesi ekolojik koşullarında tohum verimi ile tohum verimi üzerinde etkili bazı önemli verim unsurlarının saptanması amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla; 2008-09, 2009-10 ve 2010-11 ekim sezonlarında 3 yıl süreyle Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde, tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak tarla denemeleri kışlık olarak yürütülmüştür. Araştırmada denemenin yürütüldüğü yıllar ve genotipler arasında incelenen özellikler aşağıdaki gibi değişim göstermiştir. Tohum verimi 131.3-346.6 kg da-1, biyolojik verim 369.8-971.6 kg da-1, hasat indeksi %24.3-40.4, saman (kes) verimi 238.4-625.1 kg da-1, bin dane ağırlığı 113.7-204.0 g, bitkide bakla sayısı 10.4-19.7 adet, baklada tane sayısı 4.40-6.20 adet ve fizyolojik olum gün sayısı 185.6-206.3 gün. Araştırmada tohum verimi, biyolojik verim, hasat indeksi, saman verimi ve bitkide bakla sayısı özellikleri bakımından genotip × yıl interaksiyonu önemli bulunurken (P<0.05), bin dane ağırlığı, baklada tohum sayısı ve fizyolojik olgunlaşma gün sayısı özellikleri bakımından ise önemsiz bulunmuştur (P>0.05). GGE biplot analiz yöntemi ile yapılan analiz sonucuna göre; tüm özellikler birlikte dikkate alındığında, deneme yıllarının istatistiki olarak birbirlerinden farklı olduğu, incelenen sekiz özelliğin ise 3 gruba ayrıldığı, tohum verimi, biyolojik verim, saman verimi, bitkide bakla sayısı ve hasat indeksi özelliklerinin aynı grupta olduğu ve bu özellikler bakımından IFVN 565-SEL 2380 (G2) ve IFVN 567-SEL 2382 (G4) hatlarının daha üstün oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Koca Fiğ (Vicia narbonensis L.), genotip × yıl interaksiyonu, tohum verimi, verim kompenentleri, GGE Biplot analizi

PDF

___

Abd-El Moneim AM, Khair MA, Cocks PS, 1990. Growth analysis, herbage and seed yield of certain forage legume species under rainfed Conditions, Jour. Agron. & Crop Science, 164, 34-41.
Abd-El Moneim AM 1992. Narbon vetch; a potential feed legume crop for dry areas in West Africa, Jour. Agron. & Crop Sci., 169, (5) 347-353.
Açıkgöz E 2001. Yem Bitkileri. Yenilenmiş 3. Baskı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Uludağ Üniversitesi Vakfı Yayın No: 182. 584 s., Bursa.
Acikgoz E, Ustun A, Gul I, Anlarsal AE, Tekeli AS, Nizam I, Avcıoglu R, Geren, H, Cakmakcı S, Aydinoglu B, Yucel C, Avci M, Acar Z, Ayan I, Uzun A, Bilgili U, Sincik M, Yavuz M 2009. Genotype x environment interaction and stability analysis for dry matter and seed yield in field pea (Pisum sativum L.). Spanish Journal of Agricultural Research, 7(1), 96-106.
Anonim 2001. Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri Teknik Talimatı (Baklagil Yem Bitkileri). T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Tohumluk Tescil ve Sertifika. Merkezi Müdürlüğü, Ankara, 36 sayfa.
Balabanlı, C 1998. Isparta ekolojik şartlarinda bazi koca fiğ hatlarinin (Vicia narbonensis L.) verim ve adaptasyonu. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7(2):51-56.
Başbağ M, Gül İ, 2004. Diyarbakır koşullarında koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarında bazı verim ve verim unsurlarının belirlenmesi, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(3/4), 45-50.
Başbağ M, Sayar MS, Aydın A, Hosgören H, Demirel R 2015. Some agronomical and quality traits in nine vetch (Vicia ssp.) species cultivated in Southeastern Anatolia, Turkey. Turkish Journal of Agricultural and Natural Sciences, 2(1): 69–77.
Bucak B, 2008. Harran Ovası koşullarında bazı koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarının tohum veriminin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(2):27-31.
Büyükburç U, İptaş S 2001. Tokat ekolojik koşullarında bazı koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarının verim ve verim öğeleri üzerinde bir araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 25: 79-88.
Çeçen S, Öten M, Erdurmuş C 2005. Batı Akdeniz sahil kuşağında bazı tek yıllık baklagil yem bitkilerinin ikinci ürün olarak değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(3): 331-336.
Fırıncıoğlu HK, Unal S, Pank Z, Beniwal SPS. 2012. Growth and development of narbon vetch (Vicia narbonensis L.) genotypes in the semi-arid central Turkey. Spanish Journal of Agricultural Research, 10(2), 430-442.
Gençkan MS 1983. Yem Bitkileri. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayın No: 467, Bornova. İzmir.
İlker E, Aykut Tonk F, Çaylak Ö, Tosun M, Özmen İ 2009. Assessment of genotype x environment interactions for grain yield in maize hybrids using AMMI and GGE biplot analyses. Turkish Journal of Field Crops 14(2): 123 – 135.
İptaş S, Büyükburç U, Yılmaz M, 1996. Tokat ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerine bir araştırma. Türkiye Çayır-Mera ve Yembitkileri Kongresi, 17-19 Haziran, Erzurum, 301-307.
İptaş S, Karadağ Y 2009. Determination of the yield and yield components of narbon vetch (Vicia narbonensis L.) lines grown in spring. 1st International Symposium on Sustainable Development, June 9-10 2009, Sarajevo, pp. 83-88.
Kalaycı M 1981. Eskişehir Zirai Araştırma Enstitüsü Tarafından Bugüne Kadar Yapılan Nadas Alanlarını Azaltmaya Yönelik Çalışmalar, Kuru Tarım Alanları Sempozyumu, 28-30 Eylül, 195-206, Ankara.
Kendal E, Doğan Y 2015. Stability of a candidate and cultivars (Hordeum vulgare L.) by GGE biplot analysis of multi-environment yield trial in spring barley. Agriculture & Forestry, 61(4): 307-318.
Kendal E, Sayar MS 2016. The stability of some spring triticale genotypes using biplot analysis. Journal of Animal and Plant Sciences, 26(3):754-765.
Kendal E, Aktaş H 2016. Investigation of genotypes by environment interaction using GGE Biplot analysis in barley. Oxidation Communications, 39, 3-I: 2433-2446. Kendal, E., Sayar, M.S., Tekdal, S. Aktaş, H. and Karaman, M. 2016. Assessment of the impact of ecological factors on yield and quality parameters in triticale using GGE biplot and AMMI analysis. Pakistan Journal of Botany, 48(5): 1903-1913. Kılıç H, Tekdal S, Kendal E, Aktaş H 2012. Augmented Deneme Desenine Dayalı İleri Kademe Makarnalık Buğday (Triticum turgidum ssp durum) Hatlarının Biplot Analiz Yöntemi İle Değerlendirilmesi. KSÜ Doğa Bil. Derg., 15(4): 18-25.
Küçük Ç, Cevheri C, Polat T 2014. Effect of Rhizobium sp. inoculation and phosphorus fertilization on seed and green fodder yield of common vetch (Vicia sativa L.). Sylwan, 158(5): 406-417.
Manga İ, Acar Z, Ayan İ 1995. Baklagil Yembitkileri, O.M.Ü.Z.F. Yayınları, Yayın No; 7, 342, Samsun.
Nizam I, Orak A, Kamburoglu I, Cubuk MG, Moralar E. 2011. Yield potentials of narbonne vetch (Vicia narbonensis L.) genotypes in different environmental conditions. Journal of food Agriculture & Environment, 9(1): 314-318.
Orak A, Nizam İ 2009. Genotype× environment interaction and stability analysis of some Narbonne vetch (Vicia narbonensis L.) genotypes. Agricultural science and technology, 1(4), 108-112.
Sabancı CO, Eğinlioğlu G, Özpınar H 1996. Menemen koşullarında koca fiğ (Vicia narnonensis L.) ve mürdümük (Lathyrus sativus L.) adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem-Bitkileri Kongresi, 17-19 Haziran, Erzu¬rum, 287-292.
Sabancı CO, Özpınar H, Eğinlioğlu G. 1998. Bazı yem bitkilerinin Menemen ko¬şullarına adaptasyonları üzerine araştırma¬lar. I. koca fiğ (Vicia narbonensis L.). Anadolu, J. of AARI, 8 (2):42 – 50.
Sağlamtimur T, Tansı V, Baytekin H 1988. Yembitkileri Yetiştirme. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No: 74, Adana, 94 sayfa. SAS Institute 2002. JMP Statistics. Cary, NC, USA: SAS Institute, Inc. pp.70
Sayar MS, Anlarsal AE, Basbag M 2013. Genotype–environment interactions and stability analysis for dry-matter yield and seed yield in Hungarian vetch (Vicia pannonica CRANTZ.). Turkish Journal of Field Crops, 18(2): 238-246.
Sayar MS, Han Y 2015. Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının Tohum Verimi ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi ve GGE Biplot Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi- Journal Agric. Sci. 21(1): 78-92.
Sayar, MS, Han Y, Başbağ M, Gül İ, Polat T 2015. Rangeland improvement and management studies in Southeastern Anatolia Region of Turkey. Pakistan Journal of Agricultural Sciences, 52(1): 9-18.
Sayar MS, Han Y 2016. Forage yield performance of forage pea (Pisum sativum spp. arvense L.) genotypes and assessments using GGE biplot analysis. Journal of Agricultural Science and Technology, 18 (6):1621-1634.
Steel GD, Torrie JH 1980). Principles and Procedures of Statistics: A Biometrical Approach. 2. ed. New York: McGraw-Hill Publ. Company.
Türk M, Bayram G, Budaklı E, Çelik, N 2004. Bursa ekolojik koşullarında yetiştirilen koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 21-25.
Türk M, Çelik N, Bayram G, Budaklı E 2008. Relationships between seed yield and yield components in narbon bean (Vicia narbonensis L.) by path analysis. Bangladesh J. Bot., 37(1): 27-32.
Uzunmehmetoğlu B, Kendir H, 2006. Yazlık ve kışlık ekimin koca fiğ (Vicia narbonensis L.) hatlarında tane verimine etkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 12 (3), 294-300.
VSN International 2011. GenStat for Windows 14th Edition. VSN International, Hemel Hempstead, UK. Web page: GenStat.co.uk
Yan W, Hunt LA, Sheng Q, Szlavnics Z 2000. Cultivar evaluation and mega-environment investigation based on the GGE biplot. Crop Science 40: 597-605.
Yan W, Kang MS. 2003. GGE Biplot Analysis: A Graphical Tool for Breeders, Geneticists, and Agronomists. CRC Press, Boca Raton, FL, pp.288.
Yan W, Tinker NA 2006. Biplot analysis of multi-environment trial data: Principles and applications. Canadian Journal of Plant Science, 86: 623–645.
Yan W, Kang MS, Manjit B, Woodsc S, Corneliusd PL 2007. GGE Biplot vs. AMMI Analysis of Genotype-by-Environment Data. Crop Science47( 2): 643-653.