Bazı Patates Genotipleri Arasında Yapılan Melezlemelerde Farklı Rakım ve Ortamların Tohum Tutma Oranına Etkileri

Patateste uygun ebeveynler arasında melezlemeler yapılarak geniş bir varyasyon oluşturulması yeni çeşitlerin geliştirilmesinin temelinin oluşturmaktadır. Bu araştırmada, üstün özelliklere sahip ileri patates klonları ile bazı yerel ve ticari patates çeşitleri arasında yapılan melezlemelerden oluşan melez tohumlar kullanılarak varyasyon oluşturulması amaçlanmıştır. Araştırma, Tokat/Kazova (640 m) tül sera, Tokat/Artova (1200 m) tül sera ve açık alan koşullarında 2015 yılında yürütülmüştür. Araştırmada A3/15 x Bafana, Başçiflik Beyazı x Slaney, Başçiflik Beyazı x Lady Olympia, T5/4 x Marfona, T5/4 x Bafana, Slaney x T5/4, Aleddiyan Sarısı x Alegria olmak üzere yedi farklı kombinasyon kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; meyve tutma oranı ve alınan melez tohum sayısına kombinasyon uyumları başta olmak üzere, melezleme yapılan ortam ve farklı yükseltilerin etkili olduğu belirlenmiştir. Kombinasyonlar içinde melez tohum sayısı bakımından en iyi sonucu A3/15 x Bafana (10 845 adet) verirken, meyve tutma oranı %32,7 ile en yüksek kombinasyon Başçiflik Beyazı x Slaney olmuştur. Melezleme ortamları bakımından düşük rakımlı yerlerde tül sera şartlarının, yüksek rakımlı yerlerde ise açık alan veya arazi şartlarının daha iyi sonuç verdiği görülmüştür. Artova tül sera ve açık alanda yapılan melezlemelerde sırasıyla melezlenen çiçek sayısı 688-1053 adet; elde edilen meyve sayısı 178-228 adet ve melez tohum sayısı ise 10 139-12 166 adet olmuştur. Kazova koşullarında ise açık alanda melez tohum elde edilemezken, tül sera koşullarında 4113 adet tohum elde edilmiştir. Kombinasyonlar içinde en fazla melezleme 688 adet ile Başçiflik Beyazı x Slaney melez ailesinde yapılmış olup, bu kombinasyondan toplam 3 260 adet tohum elde edilmiştir. Yükseltiler ve ortamlar dikkate alındığında; meyve tutma oranı en yüksek (%25,7) tül sera şartları olsa da Artova açık alanda daha fazla çiçekte melezleme yapılabildiği için toplamda en fazla tohum sayısına ulaşılmıştır. Bu sebeple melezleme başarısı en yüksek ortamın Tokat-Artova (1200 m) açık alan olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Patates, Solanum tuberosum L., Melezleme, Melez patates tohumu, Melezleme ortamı, Rakım

PDF

___

Acquaah, G., 2007. Principles of Plant Genetics and Breeding. Balckwell Publishing. p. 537. Usa.
Almekinders C.J.M., Struik P.C., 1996. Shoot Development and Flowering in Potato (Solanum tuberosum L). Pot Res., 39 : 581-607.
Anonim, 2017a. http://www.tarim.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=85 (10.08.2017).
Anonim,2017b. http://bolge11.ormansu.gov.tr/ Doğa Turizmi Master Plan (10.08.2017).
Barone, A., 2004. Molecular Marker-Assisted Selection for Potato Breeding. American Journal of Potato Research, 81: 111-117.
Bradshaw, J.E., Mackay, G.R., 1994. Breeding strategies for clonally propagated potatoes. Wallingford, UK:CAB. International, 467-498.
Bradshaw, J.E., 2007. The Breeding of Potato. Industry Highlights Principles of Plant Genetics and Breeding (Editörü: Acquaah, G.), Blackwell Publishing, p: 539-542.
Gebhardt, C., Bellin, D., Henselewski, H., Lehmann, W., Schwarzfischer, J., Valkonen, J.P.T., 2006. Marker Assisted Combination of Major Genes for Pathogen Resistance in Potato. Theoretical and Applied Genetics, 112: 1458-1464.
Gopal, J., 1994. Flowering Behaviour, Male Sterility, and Berry Setting in Tetraploid Solanum tuberosum Germplasm. Euphytica. 72:133- 142.
Gopal J., 2006. Considerations for Successful Breeding. p. 77-108. (Editör: Khurana SMP) Hand book of Potato Production, Improvement, and Postharvest Management. Food Products Press, New York.
Mullins, E.,Milboune, D., Petti, C., Doyle-Prestwich, B., Meade, C., 2006. Potato in the Age of Biotechnology. Trends in Plant Science, 11: 254-260.
Sleper, D.A. ve Poehlman J.M., 2006. Breeding Field Crops, 5th ed. Blackwell Publishing Professional. 2121 State Avenue, Ames, Iowa.
Sliwka, J.,Jakuczun, H., Kaminski, P., ZimnochGuzowska, E., 2010. Marker Assisted Selection of Diploid and Tetraploid Potatoes Carrying Rpi-Phu1, A Major Gene for Resistance to Phytophtora infestans. Journal of Applied Genetics, 51: 133-140.
Yılmaz, G. Karan, Y.B., 2011. Farklı Alanlarda Üretilen Patates (Solanum tuberosum L.) Tohumluklarının Tokat-Artova Şartlarındaki Performansları. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi 27-30 Nisan 2011.