Erzurum’da kesilen sığırlarda hidatidosis ve fasciolosis’in yaygınlığı ve ekonomik önemi

Bu çalışma, Erzurum ilinde hidatidosis ve fasciolosisin yaygınlığını belirlemek amacıyla 2008 Aralık - 2009 Nisan ayı arasında Erzurum Et ve Balık Kurumu Kombinası’nda ve özel bir mezbahada kesimi yapılan 2088 sığır üzerinde yürütüldü. Kesilen sığırların çoğunluğu dişi ve yerli ırktan olup yaşları 2 ile 10 arasında değişmekte ve hemen hepsi meraya çıkmış hayvanlardı. Kesimi takiben Fasciola spp için karaciğer safra kanalları, hidatik kistler için de başta karaciğer ve akciğerler olmak üzere bütün iç organlar muayene edildi. Çalışma süresince bakısı yapılan 2088 sığırın 717 (%34.3)’sinde hidatik kistlere rastlanmış, enfekte hayvanların 520’sinde (%72.5) sadece akciğerde, 83’ünde (%11.6) sadece karaciğerde, 109’unda (%15.2) hem akciğerde hem de karaciğerde, 4’ünde (%0.6) dalakta ve 1’inde (%0.1) de kalpte hidatik kistler gözlenmiştir. Karaciğer safra kanalları muayene edilen 2088 sığırın 439’unda (%21) Fasciola hepatica tespit edilmiştir. Fasciola hepatica ve hidatik kist tespit edilen karaciğerlerin tamamının imha edildiği varsayılırsa toplam 522 karaciğerin imhası gerekmekte ve fasciolosis nedeniyle 17.560 TL, hidatik kist sebebiyle de 3.320 TL olmak üzere toplam 20.880 TL ekonomik kaybın olacağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

hastalık tetkiki, hastalık yaygınlığı, kist(gelişme dönemleri), bağırsak şeridi enfeksiyonları, sığır, Fasciola, Echinococcus, trematod enfeksiyonları, dalak, akciğerler, kayıp, karaciğer, hidatid, kalp, Fascioliasis, epidemiyoloji, epidemiyolojik araştırmalar, ekonomik analizler, ekinokokozis

Prevalence and economic importance of hydatiosis and fasciolosis in slaughtered cattle in Erzurum province of Turkey

The aim of this study was to detection of hydatidosis and fasciolosis prevalance in Erzurum province. For this aim this study was carried out 2088 cattle slaughtered in offical and a local slaughterhouses of Erzurum province between December 2008 and April 2009. Majority of examined cattle were female and local breed, the ages between 2-10 and almost all of feeding pasture. After the slaughter liver bile ducts were examined for Fasciola spp and mainly liver and lungs and also other inner organs for hydatid cysts. Out of 2088 cattle, 717 (34.3%) were found to be hydatic cyst positive. In these infected cattle, 520 (72.5%) were had hydatid cysts in their lungs and 83 (11.6%) were had cysts only in their livers, 109 (15.2%) were had both lungs and liver cysts, 4 (0.6%) were had spleen and only one (0.1%) was had heart cyst. Besides, 439 (21%) out of 2088 cattle were found as infected with Fasciola hepatica. If it is assumed that all livers infected with F. hepatica and hydatid cyst were completely disposed, totally 522 livers should be destroyed. The economic losses due to the fasciolosis was calculated as 17.560 Turkish Liras (TL) and this rate was 3.320 TL for hydatid cysts. Finally, total economic losses was estimated as 20.880 TL.

Keywords:

disease surveys, disease prevalence, cysts (developmental stages), cestode infections, cattle, Fasciola, Echinococcus, trematode infections, spleen, lungs, losses, liver, hydatids, heart, fascioliasis, epidemiology, epidemiological surveys, economic analysis, echinococcosis,

PDF

___

1.Akman N, Özkütük K, Kumlu S, Yener MS: Türkiye’de Sığır Yetiştiriciliğinin Geleceği. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi. s. 741-764, Ankara, 17-21 Ocak 2000.
2.Köroğlu E, Şimşek S: Ekonomik Kayıplar. In, Tınar R, Korkmaz M (Ed): Fasciolosis. Türkiye Parazitol Dern Yay, No: 18, s. 249-263. META Basım, Bornova, İzmir, 2003.
3.Köroğlu E, Şimşek S: Hidatidosisin Neden Olduğu Ekonomik Kayıplar. In, Altıntaş N, Tnnar R, Çoker A (Eds): Echinococcosis. Hidatidoloji Derneği Yayınları, No: 1, s. 333353, Ege Univ Matbaası, Bornova, İzmir, 2004.
4.Dar FK, Alkarmi T: Public health aspects of cystic echinococcosis in the Arab countries. Acta Tropica, 67, 125132, 1997.
5.Stoyanov A, Dimanov D, Mitev J, Georgiev S: A study on echinococcosis/hydatidosis in animals. Bulgarian J Agric Sci, 5 (4): 659-662, 1999.
6.Toncheva V, Zhelyaskov P: Prevalance of the hydatid echinococcus in Plovdiv distrist, Bulgarian J Agric Sci, 5 (3): 525-528, 1999.
7.Njoroge EM, Mbithi PMF, Gathuma JM, Wachira TM, Gathura PB, Magambo JK, Zeyhle E: A study of cystic echinococcosis in slaughter animals in three selected areas of northern Turkana, Kenya. Vet Parasitol, 104 (1): 85-91, 2002.
8.Tashani OA, Zhang LH, Boufana B, Jegi A, McManus DP: Epidemiology and strain characteristics of Echinococcus granulosus in the Benghazi area of eastern Libya. Ann Trop Med Parasitol, 96 (4): 369-381, 2002.
9.He-Duo L, Wang H, He DL, Wang H: A report on the epidemiological evaluation of hydatid disease in Zeku Country, Quinghai Province. End Dis Bull, 16 (4): 36-38, 2001.
10.Sarma MD, Deka DK, Borkakoty MR: Occurence of hydatidosis and porcine cysticercosis in Guwahati city. J Vet Parasitol, 14 (2): 173-174, 2000.
11.Dalimi A, Motamedi G, Hosseini M, Mohammadian B, Malaki H, Ghamari Z, Far FG: Echinococcus/ hydatidosis in western Iran. Vet Parasitol, 105 (2): 161-171, 2002.
12.Musinov M: Epizootiology of animal echinococcosis in Uzbekistan. Med Parazitol (Mosk), 4, 40-41, 1999.
13.Arslan MÖ, Umur Ş: Erzurum mezbahalarında kesilen koyun ve sığırlarda hidatidozun yayılışı ve ekonomik önemi. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 3 (2): 167-171, 1997.
14.Şimşek S, Köroğlu E, Dumanlı N, Aktaş M, Şaki CE, Altay K, Ütük AE: Seroprevalance of cattle hydatidosis in some districts in the East Anatolian Region of Turkey. Turk J Vet Anim Sci, 29, 1305-1310, 2005.
15.Öge H, Gıcık Y, Kalınbacak F, Yıldız K: The prevalance of some metacestodes (Hydatid cyst, Cysticercus tenuicollis, Cysticercus bovis) in sheep, goat and cattle slaughtered in Ankara province. Ankara Univ Vet Fak Derg, 45 (1): 123-130, 1998.
16.Celep A, Açıcı M, Çetindağ M, Coşkun SZ, Gürsoy S: Helminthological studies on cattle from the Samsun region. Etlik Vet Mikrobiol Derg, 6 (6): 117-130, 1990.
17. Esatgil MU, Tüzer E: Prevalence of hydatidosis in slaughtered animals in Thrace, Turkey. Türkiye Parazitol Derg, 31 (1): 41-45, 2007.
18.Erkut MH, Kahyaoğlu T: İzmir, Buca ve Bornova mezbahalarında yapılan helmintolojik araştırma ve bölgemizde Fasciola gigantica’nın durumu. Bornova Vet Araş Enst Derg, 13, 19-23, 1996.
19.Umur Ş, Aslantaş Ö: Kars belediye mezbahasında kesilen ruminantlarda hidatidozun yayılışı ve ekonomik önemi. Türkiye Parazitol Derg, 17 (2): 27-34, 1993.
20.Dik B, Cantoray R, Handemir E: Konya Et ve Balık Kurumu kombinasında kesilen küçük ve büyük baş hayvanlarda hidatidozun yayılışı ve ekonomik önemi. Türkiye Parazitol Derg, 16 (3-4): 91-99, 1992.
21.Poyraz Ö, Özçelik S, Saygı G, Genç Ş: Sivas Et ve Balık Kurumu Kombinasında 1985-1988 yılları arasında kesilen koyun ve sığırlarda kist hidatik görülme oranı. Türkiye Parazitol Derg, 14 (1): 35-40, 1990.
22.Acıöz M, Çeliksöz A, Özçelik S, Değerli S: Sivas'ta Nisan-Mayıs 2005 tarihleri arasında kesilen sığırlarda Kist Hidatik yaygınlığı. Türkiye Parazitol Derg, 32 (3): 205-207, 2008.
23.Toparlak M, Gül Y: Van ili belediye mezbahasında kesilen hayvanlarda hidatidozun yayılışı. Ankara Univ Vet Fak Derg, 36 (1): 129-137, 1989.
24.Yıldız K, Tunçer Ç: Kırıkkale’de sığırlarda Kist Hidatik’in Yayılışı. Türkiye Parazitol Derg, 29 (4): 247-250, 2005.
25.Moriena RA, Racioppi O, Alvarez JD, Lombardero OJ: Fasciola hepatica and other trematode prevalance in cattle: Prevalance according to livers condemned in abattoirs in Corrientes (Argentina). Vet Argentina, 18 (177): 493-498, 2001.
26. Cringoli G, Rinaldi L, Veneziano V, Capelli G, Malone JB: A cross-sectional coprological survey of liver flukes in cattle and sheep from an area of the southern Italian Apennines. Vet Parasitol, 108 (2): 137-143, 2002.
27.Malczewski A, Jolley WR, Woodard LF: Prevalance and epidemiology of trichostrongylids in Wyoming cattle with consideration of the inhibited development of Ostertagia ostertagi. Vet Parasitol, 64 (4): 285-297, 1996.
28.Upadhyay AK, Pachauri SP: Prevalance of bovine and bubalian fasciolosis in Tarai region of Kumaon. Indian J Vet Med, 21 (2): 82-86, 2001.
29.Kim Y, Kim S, Hwang E, Kim YS, Kim SK, Hwang EK: Prevalance of fascioliasis in Korean native cattle in the Kangwon province of Kore. Korean J Vet Res, 41 (4): 557-563, 2001.
30.Arkam S, Najma R: Coprological examination of domestic livestock for intestinal parasites in village Bahlola district Charsaddah. Pakistan J Zoology, 33 (4): 344-346, 2001.
31.Holland WG, Luong TT, Nguyen LA, Do TT, Vercruysse J: The epidemiology of nematode and fluke infections in cattle in the Red River Delta in Vietnam. Vet Parasitol, 93, 141-147, 2000.
32.Assogba MN, Youssao AKI: Epidemiology of cattle fasciolosis (Fasciola gigantica Cobbold, 1885), paramphistomosis and dicrocoeliosis in Benin. Ann Med Vet, 145 (4): 260-268, 2001.
33.Okoli IC, Agoh EC, Okoli GC, Idemili GC, Umesiobi DO: Bovine and caprine fascioliasis in Enugu State, Nigeria, retrospective analysis of abattoir records (1993-1997) and six months prevalance study. Bull Anim Health Product Africa, 48 (1): 7-11, 2000.
34.Onu JE: Fascioliasis and bovine liver condemnation in a Sokoto metropolitan abattoir. J App Anim Res, 20 (2): 251254, 2001.
35.Magona JW, Mayende JSP: Occurrence of concurrent trypanosomosis, theiloriosis, anaplasmosis and helminthosis in Friesian, Zebu and Sahiwal cattle in Uganda. Onderstepoort J Vet Res, 69 (2): 133-140, 2002.
36.Celep A, Açıcı M, Çetindağ M, Gürbüz İ: Samsun yöresi sığırlarında paraziter epidemiyolojik çalışmalar. Etlik Vet Mikrob Derg, 7(5):153-162, 1994.
37.Gargılı A, Tüzer E, Gülanber A, Toparlak M, Efil İ, Keleş V, Ulutaş M: Trakya’da kesilen koyun ve sığırlarda karaciğer trematod enfeksiyonlarının yaygınlığı. Turk J Vet Anim Sci, 23 (2): 115-116, 1999.
38.Şimsek S, Risvanli A, Utuk AE, Yuksel M, Saat N, Koroglu E: Evaluation of relationship between repeat breeding and Fasciola hepatica and hydatid cyst infections in cows in Elazig district of eastern Turkey. Res Vet Sci, 83, 102-104, 2007.
39.Şimşek S, Köroğlu E, Ütük AE, Altay K: Use of indirect Excretory/Secretory Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (ES-ELISA) for the diagnosis of natural Fasciola hepatica infection in eosinophilic and non-eosinophilic cattle from eastern Turkey. Turk J Vet Anim Sci, 30, 411-415, 2006.
40.Toparlak M, Taşçı S, Gül Y: Van İli belediye mezbahasnnda kesilen sığırlarda karaciğer trematod enfeksiyonları. Ankara Univ Vet Fak Derg, 36 (2): 419-423, 1989.
41.Yıldırım A, Kozan E, Kara M, Öge H: Kayseri bölgesinde kapalı sistemde yetiştirilen snğırlarda helmint enfeksiyonlarının durumu. Ankara Univ Vet Fak Derg, 47 (3): 333-337, 2000.
42.Kurtpınar H: Erzurum, Kars ve Ağrı vilayetleri sığır, koyun ve keçilerin yaz aylarnna mahsus parazitleri ve bunların doğurdukları hastalıklar. Türk Vet Hek Der Derg, 27, 33203325, 1957.
43.Kebede N, Mitiku A, Tilahun G: Hydatidosis of slaughtered animals in Bahir Dar Abattoir, Northwestern Ethiopia. Trop Anim Health Prod, 41(1): 43-50, 2009.
44.Doğanay A: Paraziter hastalıklardan ileri gelen ekonomik kayıplar. Türk Vet Hek Der Derg, 64: 52-59, 1993.
45.Coşkuner R: Paraziter hastalıklardan kaybımız. Türk Vet Hek Der Derg, 41(7): 51-56, 1971.
46.Tınar R: Cestod larvalarının insan ve hayvan sağlığı açısından önemi ve neden oldukları ekonomik kayıplar. Türk Vet Hek Der Derg, 49 (2): 32-40, 1979.
47.Sevimli FK, Köse M, Kozan E, Doğan N: Afyon ili sığırlarında Paramphistomosis ve Distomatosisin genel durumu. Türkiye Parazitol Derg, 29 (1): 43-46, 2005.
48.Taşçı S: Van Et ve Balık Kurumunda (EBK) 1981-1990 yılları arasında kesilen kasaplık hayvanlarda görülen paraziter hastalıkların sebep olduğu ekonomik kayıplar. Doğu Anadolu’da Tarımın Verimlilik Sorunları Sempozyumu, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Van, s. 431, 9-10 Ekim 1990.
49.Özyer İ: Adana Et ve Balık Kurumunda imha edilen ruminant karaciğerlerinde görülen helmint türleri ve ekonomik önemleri. Etlik Vet Mikrob Derg, 6(6): 67-78, 1990.
50.Kaplan M, Kuk S: Elazığ ELET AŞ kesimhanesinde 19982000 yılları arasında kesilen hayvanlarda Fasyoliyaz görülme sıklığı. 12. Ulusal Parazitol Kongresi Özet Kitabı, Elazığ, s. 149, 24-28 Eylül 2001.