MEHMED ATA BEY’İN ERZURUM VALİLİĞİ (1906)

Sultan II.Abdülhamid dönemi bürokratlarından olan Mehmed Ata Bey Beyrut Naibi Mehmed Galib Bey’in oğludur. 1850 yılında İstanbul’da doğan Mehmed Ata Bey Maliye Nezareti bünyesinde memuriyet hayatına başlamıştır. Maliye Nezareti’nin çeşitli kademelerinde görev yapan Mehmed Ata Bey, son olarak aynı nezaretin mektubçuluğu görevini yürütürken görülen lüzum üzerine 1906 yılının ocak ayında Diyarbakır valiliği görevine atanmıştır. Kısa bir süre sonra 1906 yılının mart ayında Erzurum’da başlayan vergi ayaklanması sonucu çıkan karışıklığı bastırmak amacıyla Erzurum Valisi Mustafa Nazım Paşa ile Diyarbekir Valisi Mehmed Ata Bey becayiş edilmiştir. Erzurum valiliği görevine 1906 yılının nisan ayında atanan Mehmed Ata Bey bu görevde yaklaşık yedi ay kalabilmiş, sansasyonel bir şekilde Erzurum valiliği görevinden ayrılmıştır. 1906 yılının aralık ayında Şurayı Devlet azalığı görevine atanan Mehmed Ata Bey, bu görevinin ardından Posta ve Telgraf Nazırlığı, Maliye azırlığı görevlerini de üstlenmiş, son olarak da Islah-ı Maliye Komisyonu üyeliğini yürütmüştür. Bu çalışmada 1906-1907 yıllarında Erzurum’da yaşanan ve yaklaşık iki yıl süren vergi ayaklanmaları esnasında valilik görevini üstlenen Mehmed Ata Bey’in yaklaşık yedi aylık valilik döneminde yaşanan olaylar incelenecektir.

Erzurum Governorship of Mehmed Ata Bey (1906)

Me Mehmed Ata Bey, one of the bureaucrats during the reign of Sultan Abdulhamid II, is the son of Mehmed Galib Bey, the Regent of Beirut. Born in Istanbul in 1850, Mehmed Ata Bey started his career as a civil servant within the Ministry of Finance. Mehmet Ata Bey, who served at various levels at the Ministry of Finance, was appointed as the governor of Diyarbakır in January 1906, when he was last working as the letter correspondent at the same ministry. After a short while, the governor of Erzurum, Mustafa Nazım Pasha and the governor of Diyarbekir Mehmed Ata Bey were deposed in order to suppress the confusion that broke out as a result of the tax revolt that started in Erzurum in March 1906. Mehmed Ata Bey, who was appointed as the governor of Erzurum in April 1906, remained in this position for about seven months and resigned from the governorship of Erzurum in a sensational way. Mehmed Ata Bey, who was appointed as a member of the Council of State in December 1906, also took on the duties of the Post and Telegraph Minister, the Minister of Finance, and lastly, he was a member of the Improvement Commission. In this study, the events that took place during the seven-month governorship period of Mehmed Ata Bey, who undertook the duty of governor during the tax riots that took place in Erzurum in 1906-1907 and lasted for about two years, will be examined.

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
BOA.A.MKT.MHM.676/9.3
BOA.BEO.2928/219569-4
BOA.DH.SAİD.d 4/908
BOA.DH.SAİD.d. 150/187
BOA.DH.ŞFR.365/82
BOA.DH.ŞFR.369/11
BOA.DH.ŞFR.369/125
BOA.DH.MKT.1095/40.1
BOA.DH.MKT.1095/40.2
BOA.DH.MKT.1152/11
BOA.DH.TMIK.M.229/78-2
BOA.DH.TMIK.M.223/14
BOA.DH.TMIK.M.229/78-4
BOA.İ.DH.1388/11
BOA.İ.DH.1441/4
BOA.İ.DH.1444/24
BOA.İ.DH.1448.53-5
BOA.İ.DH.1449/43
BOA.İ.DH.1451/22
BOA.İ.DUİT.7/54
BOA.İ.DUİT.9/54
BOA.İ.HUS.147/30-4
BOA.İ.HUS.147/30-5
BOA.İ.HUS.147/30-11
BOA.MV.215/24
BOA.Y.A.HUS.507/12-3
BOA.Y.PRK.UM.78/110
Arslan Mehmed, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-ata (Erişim tarihi: 10.09.2021)
Bayur, Y.H. ( 1963). Türk inkılap tarihi, C.I K.I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara
Demirel, M. (1990) İkinci Meşrutiyet öncesi Erzurum’da halk hareketleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara
Kansu, A. (2015). 1908 Devrimi, İletişim Yayınları, İstanbul
Kars,H. Z. (1997). 1908 Devrimi’nin halk dinamiği, Kaynak Yayınları, İstanbul
Mehmet Nusret. (1338). Tarihçe-i Erzurum yahut hemşehrilerime armağan, Ali Şükrü Matbaası, İstanbul
Özcan, A. (1991). Atâ Bey Mehmed. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, c.4 s.34
Petrosyan, Y.A. (1974). Sovyet Gözüyle Jöntürkler, Bilgi Yayınevi, İstanbul. Şemseddin Sami,(2019). Kâmûs-ı Türkî, Yeditepe Yayınları, İstanbul.
Türkdoğan, O. (1984). 1906-1907 Erzurum ayaklanması ı, Türk Kültürü, y.XXII, sy.255, Temmuz 1984, syf.453-466
Türkdoğan, O. (1984). 1906-1907 Erzurum ayaklanması ı, Türk Kültürü, y.XXII, sy.256, Ağustos 1984, syf.497-509
Türkdoğan, O. (1984). 1906-1907 Erzurum ayaklanması ııı, Türk Kültürü, y.XXII, sy.257, Eylül 1984, syf.575-596
Ulusalkul, N. (1937). İstibdad aleyhinde Türk Ulusunun ilk hareketi “Erzurum ihtilali”, Ankara Basımevi, Ankara.