Yavuz GÜNAŞDI, Murat ÇİFTÇİ

SAVAŞ VE PROPAGANDA İFADELERİ AÇISINDAN KARS VE ARDAHAN BÖLGESİ URARTU YAZITLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ

MÖ I. binyılda Doğu Anadolu merkezli olarak kurulan Urartu Devleti yayılım politikası doğrultusunda birbirinden farklı coğrafyalara seferler düzenlemiştir. Gerek iç gerekse dış politika unsurları gözetilerek yapılan bu seferlerin en önemlilerinden birini kuzey seferleri oluşturmaktadır. Urartu kralları sefer düzenledikleri bu bölgelere propaganda değeri yüksek olan yazıtlar bırakmışlardır. Kars Bölgesine ait olan Sarıkamış ve Süngütaş (Zivin) ile Ardahan Bölgesine ait olan Hanak (Ortakent) ve Taşköprü yazıtları propaganda değeri yüksek yazıtlardır. Tanrısal güç çatısı altında siyasi üstünlüklerini ön plana çıkaran Urartu kralları kendilerine ve egemenlik alanlarına has söylem gücü yüksek bir dil kullanarak hedef kitle olan halkı tesir altına almak istemişlerdir.

Kars and Ardahan Region Urartian Inscriptions and Their Evaluation in Terms of War and Propaganda Expressions

The Urartian State, which was founded in the 1st millennium BC as a center in Eastern Anatolia, organized expeditions to different geographies in line with its expansion policy. One of the most important of these expeditions, which were made by considering both domestic and foreign policy elements, was the northern expeditions. Urartian kings left inscriptions with high propaganda value to these regions where they organized expeditions. Sarıkamış and Süngütaş (Zivin) inscriptions belonging to Kars Region and Hanak (Ortakent) and Taşköprü inscriptions belonging to Ardahan Region are inscriptions with high propaganda value. Emphasizing their political superiority under the roof of divine power, the Urartian kings wanted to influence the target audience, the people, by using a language with high rhetoric unique to them and their domains.

PDF

___

Armağan, A. (1999). Siyasal bir iletişim türü olarak propaganda. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 9, 417-426.
Arutyunyan, N.V. (1985). Toponimika Urartu, churrity i Urarty 1 the toponymy of Urartu: Hurrian and Urartian 1. Yerevan.
Atalay, İ. (1992). Türkiye coğrafyası. İzmir.
Avcı, Ö. (2018). Propaganda çeşitleri. M. Karaca & C. Çakı (Ed.). İletişim ve Propaganda (ss. 75-114). Konya.
Bektaş, A. (2002). Siyasal propaganda tarihsel evrimi ve demokratik toplumdaki uygulamaları. İstanbul.
Belli, O. (1977). Urartular çağında Van bölgesi yol şebekesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Belli, O. (2007). Tarih boyunca Van. İstanbul.
Bingöl, A. (2003). En eski çağlardan Urartu’nun yıkılışına kadar Kars ve çevresi, (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
Bingöl, A. (2008). Kars ve çevresinde Demirçağı yerleşmeleri, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8, Kars, 2011, 20-40.
Bingöl, A. (2011). Urartu Devleti’nin kuruluş dönemi dış politikası, Prof. Dr. Mehmet ÖZSAİT ve Nesrin ÖZSAİT Armağanı, Ed. H. Şahin-E. Konyar-G. Ergin, İstanbul, 2011, 73-85.
Bingöl, A. & Karageçi, M. (2017a). 2015 Kars-Iğdır illeri yüzey araştırmaları. 34. AST-I, s. 265-280.
Bingöl, A. & Karageçi, M. (2017b). Kars-Iğdır illeri yüzey araştırmaları 2016. 35. AST-I, s. 27-40.
Bingöl, A. & Karageçi M. (2019). 2017 yılı Kars-Iğdır illeri yüzey araştırmaları. 36. AST-I, s. 101-114.
Ceylan, A. (2017a). Yeni bulgular ışığında Kuzeydoğu Anadolu’da Diauehi krallığı ve Urartular. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 517-568.
Ceylan, A. (2017b). Kuzeydoğu Anadolu araştırmalarının bir değerlendirmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (39), 103-117.
Ceylan, A. & Ceylan, N. (2015). Kavuştuk yazıtı ve değerlendirilmesi. Belgü, 1(1), 9-14.
Ceylan, A. & Günaşdı, Y. (2017). Erzurum ve çevresindeki Urartu yazıtlarının tarihi açıdan değerlendirilmesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, IV (XIII), 313-350.
Ceylan, A. & Günaşdı, Y. (2018). Erzurum’un Eskiçağ kaleleri. Erzurum.
Ceylan, A., Bingöl A.& Karageçi, M. (2018). Eskiçağ’da Kars kaleleri. Erzurum.
Ceylan, N. & Çiftçi, M. (2021). Kuzeybatı İran’daki Urartu yazıtlarındaki savaş ve propaganda ifadeleri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1369- 1388.
Çiftçi, M. (2014). Ardahan Posof’ta tarihi ve arkeolojik araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Kars.
Çiftçi, M. (2021). Urartu çivi yazılı belgelerinde savaş ve propaganda metinleri ve değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Çilingiroğlu, A. (1997). Urartu krallığı tarihi ve sanatı. İzmir.
Diakonoff, I. M. & Kashkai, S. M. (1981). Geographical names according to Urartian texts. Wiesbaden.
Dinçol, A. M. & Dinçol, B. (1992). Die Urartaische inschrift aus Hanak (Kars). Fsischrift Sedat Alp, Ankara, 109-117.
Dinçol, A. M. & Dinçol, B. (2003). Urartu krallığı’nda dil ve yazı. Filiz Özdem (Ed.). Urartu: Savaş ve Estetik (ss. 119-127). İstanbul.
Ellul, J. (1965). Propaganda: The formation of men’s attitudes, (translated by K. Kellen & J. Lerner, and introduced by K. Kellen). New York.
Erinç, S. (1953). Doğu Anadolu coğrafyası. İstanbul.
Işık, K. (2015). Urartu yazılı kaynaklarında geçen yer adları ve lokalizasyonları, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
Kağnıcı, A. (2017). Kral yazıtlarındaki propaganda biçimleri: Erhanedanlar döneminden Eski Babil’in sonuna kadar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 125-135.
Karageçi M. & Bingöl, A. (2019). 2018 Yılı Kars-Iğdır illeri yüzey araştırmaları. 37. AST-III, s. 63-82.
Karageçi, M. (2020). Erzincan’da önemli bir Urartu merkezi: Üçpınar Kalesi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, s. 237-262.
Kalmış, G. (2016). Ardahan ve çevresindeki Urartu yazıtları ışığında bölgenin MÖ I. bindeki siyasal durumu. Kafdağı, 1(1), 40-50.
König, F. W. (1953-1957). Handbuch Der Chaldischen inschriften, Archiv Für Orientforschung Heraussgegeben Von Ernst (HChI), Weidner, Beiheft 8. Graz.
Melikishvilii, G. A. (1960). Urartskie klinobraznye nadpisi (UKN). Moskova.
Morkoç, A. N. (2020). Urartu devleti’nde kralların propaganda araçlarından biri: Yazıtlar. İ. Kalaycı-G. Kalmış (Ed.). Türk Kültürüne Hizmet: Öğr. Gör. Sadiddin Öztürk’e Armağan (s.111-138). Ankara.
Oskay, Ü. (1980). Propaganda teorisi ve propagandanın gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(1), 255-307.
Özey, R. (2002). Türkiye coğrafyası ve jeopolitiği. İstanbul.
Özgül, O. & Ceylan, N. (2017). Eskiçağda Kafkasya geçitleri (Daryal ve Derbent). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, IV (XIII), 24-62.
Payne, M. (2006). Urartu çivi yazılı belgeler kataloğu. İstanbul.
Pehlivan, M. (1991). Daya(e)ni/Diau(e)hi (Uruatri-Nairi konfederasyonları döneminden Urartu’nun yıkılışına kadar. Erzurum.
Pınarcık, P. (2012). Urartu krallığının tarihi coğrafyası hakkında yeni öneriler. Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVII (2), 459-482.
Salvini, M. (2006). Urartu tarihi ve kültürü. (Çev. Belgin Aksoy), İstanbul.
Salvini, M. (2008a). Corpus dei testi Urartei (CTU) I. Roma.
Salvini, M. (2008b). Corpus dei testi Urartei (CTU) II. Roma.
Salvini, M. (2008c). Corpus dei testi Urartei (CTU) III. Roma.
Salvini, M. (2011). Urartu tarihine genel bir bakış. K. Köroğlu & E. Konyar (Ed.). Urartu Doğu’da Değişim (ss. 74-105). İstanbul.
Salvini, M. (2012). Corpus dei testi Urartei (CTU) IV. Roma.
Salvini, M. (2018). Corpus dei testi Urartei (CTU) V. Paris.
Sandalgian, J. (1900). Les inscriptions cuneiformes Urartiques: Transcrites avec une triple traduction interliruiaire en Armenien c1assique, en Latin et en Française, suivies d'un glossaire et d'une grammaire. Venedik.
Selen, S. (1943). Türkiye’nin yol sistemi. Türk Coğrafya Dergisi I-IV, Ankara, 352- 371.
Sharma, R. K. (2007). Social change and social control. Delhi.
Tarhan, M. T. (2003). Urartu başkenti Tuşpa-Van kalesi. F. Özdem (Ed.). Urartu: Savaş ve Estetik (ss. 85-102). İstanbul.
Tarhan, M. T. (2018). The capital city Tushpa. A. Çilingiroğlu & K. Köroğlu & Z. Çulha & G. Öncü (Eds.). Urartıans a Civilization in the Eastern Anatolıa (ss. 288-323). The Proceedings of the1st İnternational Symposium Held at İstanbul 13-14 October 2014. İstanbul.
Tseretheli, G. W. (1939). Giorgii v. Sakartvelos musunmis Urartuli dzeglebi / Urartskiye pamyatniki Muzeyi Gruziyi / The Urartian monuments in the Georgian Museum Tblissi. Tblissi.