MALKOÇOĞLU BALİ BEY VE MEZARI HAKKINDA

Osmanlı Devleti’nin Balkan topraklarında gerçekleştirdiği fetih ve iskân sürecinin en kıymetli şahsiyetleri Mihaloğulları, Evrenosoğulları, Turahanoğulları, Malkoçoğulları gibi önemli akıncı aileleridir. Bu aileler bir akıncılık geleneği olarak babadan oğula geçen bir nizamla, Osmanlı Devleti için hayatları boyunca hizmet vermiş, devletin sınırlarını yaptıkları fetihlerle her zaman bir adım öteye taşımış ve ayrıca kurdukları vakıflarla da yeni fethedilmiş bölgeleri iskâna açan önemli Osmanlı aileleri olmuşlardır. Bu ailelerden biri de Bosna’nın Malkoviç ailesine mensup oldukları düşünülen Malkoçoğulları’dır. Ailenin bilinen ilk ferdi Sivas kale muhafızı olan Malkoçoğlu Mustafa Bey’dir. Bu ailenin en çok bilinen ismi Malkoçoğlu Bali Bey ise II. Mehmed ve II. Bayezid dönemlerinin en önemli akıncı beylerinden biridir. Bu makalenin amacı, hakkında çok fazla çalışma bulunmayan Malkoçoğlu Bali Bey’in Osmanlı kroniklerine yansıyan izini sürmek ve yine Osmanlı arşivine dayanarak Bali Bey’in mezarı hakkında yeni bir bilgiyi paylaşmaktır.

About Malkoçoğlu Bali Beğ and his Tomb

The most precious names of the Ottoman Empire's conquest and settlement process in the Balkan lands are important raider families such as Mihaloğulları, Evrenosoğulları, Turahanoğulları, Malkoçoğulları. These raiders with a paternal order as a tradition of raiding, were important Ottoman families who served the Ottoman Empire throughout their lives, always taking the borders of the state one step further with their conquests, and opened the newly conquered regions to settlement with the foundations they established. One of these families is Malkoçoğulları, who are thought to belong to the Malkoviç family of Bosnia. The first known member of the family was Malkoçoğlu Mustafa Bey who was the Sivas castle guard. Malkoçoğlu Bali Bey, the best known name of this family, was one of the most important raiders of the Mehmed II and Bayezid II periods. The purpose of this article is to trace Malkoçoğlu Bali Bey's -about whom there are not many studiesreflection on the Ottoman chronicles and to share new information about Bali Bey's tomb based on the Ottoman archive.

PDF

___

BOA, AE. SMST.III, No: 72–5318.

BOA, AE.SAMD. III, No: 183-17791.

BOA, AE.SAMD.III, No: 75–7531.

BOA, AE.SMST.III, No: 88–6619.

BOA, C. EV., No: 495-25031.

BOA, C. EV.. No: 523–26429

BOA, C. EV.., No: 398-20177.

BOA, C.EV., No: 124-6153.

BOA, C.EV., No: 162-8097.

BOA, C.EV., No: 165-8203.

BOA, C.EV., No: 354-17972.

BOA, C.EV., No: 495-25039.

BOA, TS.MA.e, No: 765–15.

370 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rûm-ili defteri (937/1530) II, Dizin ve Tıpkıbasım, Başbakanlık Devlet Arşivleri Gen. Müd. Yay., Ankara 2002.

İnalcık H. (1987). Hicri 835 tarihli sûret-i defter-i sancak-i Arvanid, T.T.K. Ankara

Anonim Osmanlı kroniği (1299-1512) (2000). Haz. Necdet Öztürk, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul.

Hoca Sadeddin Efendi (1979). Tâcü’t-tevârih, c. III, Yay. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yay., İstanbul.

İbn Kemâl (1997). Tevârîh-i Âl-i Osmân VIII. Defter, Haz. Ahmet Uğur, TTK Ankara.

İbn Kemal (1991). Tevârih-i Âl-i Osman, VII. Defter, Haz. Şerafettin Turan, TTK Ankara.

Künhü’l-ahbâr, c. II, Fâtih Sultân Mehmed devri, 1451-1481, (2003). Haz. M. Hüdai Şentürk, TTK.

Lütfi Paşa ve Tevârih-i Âl-i Osman (2001). Haz. Kayhan Atik, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.

Mehmed Hemdemî Çelebi (1298). Solakzâde tarihi, İstanbul.

Mehmed Neşrî (1995). Neşri tarihi (Kitâb-ı Cihan-nümâ), c. II, Haz. F. R. Unat-M. A. Köymen, TTK Ankara.

Mustafa Nuri Paşa (2008). Netâyicü’l-vukû’ât, kurumlarıyla Osmanlı tarihi, I-IV, Haz. Yılmaz Kurt, Birleşik Yay.,Ankara.

Müneccimbaşı Derviş Ahmed (1321). Sahâ’ifü’l-ahbâr, c. III, İstanbul. Oruç Beğ Tarihi, (Osmanlı Tarihi – 1288-1502) (2008). Haz. Necdet Öztürk, Çamlıca İstanbul.

Tursun Bey (1977). Târih-i Ebü’l-feth, haz. Mertol Tulum, Baha Matb., İstanbul. XV. Yüzyıl Tarihçilerinden Kemal, Selâtîn-nâme (1299-1490) (2001). Haz. Necdet Öztürk, TTK Ankara

Arslan, H. Ç. (2001). Türk Akıncı beyleri ve Balkanların imarına katkıları (1300- 1451). Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.

Ayverdi, E. H. (2000). Avrupa’da Osmanlı mimârî eserleri, BulgaristanYunanistan-Arnavutluk, c. IV. İstanbul Fetih Cemiyeti Yay., İstanbul.

Ayverdi, E. H. (1989). İstanbul mi’mârî çağının menşe’i Osmanlı mi’mârîsinin ilk devri, Ertuğrul, Osman, Orhan Gaazîler, Hüdavendigâr ve Yıldırım Bâyezid 680-805 (1230-1402), c. I, İstanbul.

Barkan, Ö. L. (1942). Osmanlı İmparatorluğunda bir iskân ve kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve temlikler I, istilâ devrinin kolonizatör Türk dervişleri ve zâviyeler. Vakıflar Dergisi, c. 2, Ankara, s. 279-365

Başar, F.(2003). Malkoçoğulları. DİA, s. 537-538.

Başar, F. (2011). Osmanlı Akıncı ailelerinin Balkan tarihindeki yeri. Balkanlar’da İslâm Medeniyeti, Uluslararası Üçüncü Sempozyum Tebliğleri, Bükreş, Romanya/ 1-5 Kasım 2006, İstanbul, s. 215-231.

Bostan, M. H. (2019). Yavuz Sultan Selim’in şehzâdelik dönemi (1487-1512). Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Yavuz Sultan Selim Özel Sayısı, S. 40, İstanbul, s. 1-86.

Değerli, A., Temel, E. & Şahin, B. (2015). Vesâik-i Bektaşiyan. Çizgi Kitabevi, Konya.

Emecen, F. (1989). Alacahisar. DİA, c. 2, s. 314-315.

Engin, R. (2014). Balkanlardaki yatır, türbe, tekke ve zaviyelerimiz, İstanbul.

Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. (2003). VIII. Kitap, Haz. Seyit Ali Kahraman- Yücel Dağlı- Robert Dankoff, Y.K.Y., İstanbul.

Eyice, S. (1992). Bâlî Bey camii. DİA, s. 19.

Eyice, S. (2003). Malkoçoğlu türbesi. DİA, s. 537.

Fodor, P. (2019). Wolf on the border: Yahyapaşaoğlu Bali Bey (?-1527), expansion and provincial elite in the European confines of the Ottoman empire in the early sixteenth century. Şerefe Studies in Honour of Prof. Géza Dávid on His Seventieth Birthday, Edt. Pál Fodor-Nándor E. Kovács-Benédek Peri, Research Centre for the Humanities, Hungarian Academy of Sciences, Budapest, s. 57-87.

Gökbilgin, M. T. (2007). XV. ve XVI. asırlarda Edirne ve Paşa livası, vakıflarmülkler-mukataalar. İşaret Yay., İstanbul.

İnbaşı, M. (2019). The Sancak of Semendire and its governers in the second half of the eighteenth century. Şerefe Studies in Honour of Prof. Géza Dávid on His Seventieth Birthday, Edt. Pál Fodor-Nándor E. Kovács-Benédek Peri, Research Centre for the Humanities, Hungarian Academy of Sciences, Budapest, s. 523-539.

İnbaşı, M. (2020). Yahya Paşa’nın Üsküp’teki vakıfları. Vakıflar Dergisi, S. 53, Haziran, Ankara, s. 9-27.

İzeti, M. (2013). Balkanlarda tasavvuf, İnsan Yay., İstanbul.

Jorga, N. (2005). Osmanlı İmparatorluğu tarihi (1451-1538), c. 2. çev. Nilüfer Epçeli, çev. Kont. Kemal Beydilli, Yeditepe Yay., İstanbul. Karadeniz, H. B. (2015). Osmanlılar ve Rumeli uç beyleri, -merkez ve uç-. Yeditepe Yay., İstanbul.

Kayapınar, L. (2009). Malkoçoğlu Bali Bey vakfı ve Bayezid Baba âsıtânesi. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, S. 1, Yaz 2009, s. 105-115.

Levend, A. S. (2000). Gazavât-nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey’in gazavât-nâmesi. TTK Ankara 2000.

Maden, F. (2017). Selanik vilayetinde Bektaşilik. Alevilik Araştırmaları Dergisi”, Yıl 7, Sayı 13, s. 137-183.

Moacanın, N. (2009). Srem. DİA, s. 423-424.

Ocak, A. Y. (1981). Bazı menâkıbnâmelere göre XIII-XV. yüzyıllardaki ihtidâlarda heteredoks şeyh ve dervişlerin rolü. Osmanlı Araştırmaları, c. II, İstanbul, s. 31-42.

Seçkin, S. (2013). Gebze Malkoçoğlu Türbesi’nin yapım özellikleri ve üst örtü problemine dair öneriler. JASSS (The Journal of Academic Social Science Studies), V. 6, Issue 6, June, s. 979-991.

Sönmez, E. (2017). 571 Numaralı evkaf defterine göre Aydın vakıfları. Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu.

Turgut, V. (2015). Vakıf belgelerinde Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemi aileleri: Malkoçoğulları ve Mihallüler. Yeni Türkiye 66, s. 566-589.

Uluçay, Ç. (1954). Yavuz Sultan Selim nasıl padişah oldu?. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, c. VI, Sayı: 9, İstanbul, s. 53-90.

Uzunçarşılı, İ. H. (1982). Osmanlı tarihi, c. II, TTK Ankara.

Varol, M. (2011). Bektaşiliğin ilgası sonrasında Osmanlı Devleti’nin tarikat politikaları (1826-1866), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Tarihi Anabilim Dalı, Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul