Silah Tâciri Bir Sahâbî: Nevfel B. Hâris

Hz. Muhammed’in akrabaları, İslâm tarihinde ziyadesiyle yer almış ve pek çok olaya tanıklık etmişlerdir. Bunların çoğu ticaretle meşgul olmuş ve hayatlarını bu şekilde sürdürmüşlerdir. Bunlardan birisi olan Nevfel b. Hâris, Allah Resûlü’nün amcasının oğludur ve bu dönemde sayıları çok da fazla olmayan silah tüccarı arasında yerini almıştır. Mızrak satışı üzerine yoğunlaşan Nevfel, kendisi mızrak imal etmemesine rağmen çeşitli liman şehirlerinden satın aldığı mızrakları satarak geçimini sağlamaya çalışmıştır. Onun ticarî faaliyetleri dönemin silah ticareti konusunda bazı bilgiler edinmemizi sağlarken, aynı zamanda savaşlar ve sosyal hayata dair bazı malumatlar edinmemize imkân vermiştir. Onun mızrak ticareti hakkında sahip olduğumuz bilgi kırıntıları ise özellikle bazı savaşlarda yaşadığı olaylarda karşımıza çıkmaktadır. Elde ettiğimiz bilgiler bize, dönemin silah ticareti hakkında önemli detaylar sunmuştur. Makalemizde mızrak başta olmak üzere dönemin silah ticareti ile alakalı verilere ulaşılmaya gayret edilmiştir. Bu sonuçlarından hareket ederek de özelden genele doğru bir yol takip edilip Arap Yarımadası’ndaki silah ticareti hakkında bir kanaate sahip olmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İslâm Tarihi, Hicaz, Nevfel, Silah, Ticaret

A Sahabi (Companion) Who Was Weapon Merchant: Nawfal B. Khāris

The relatives of Prophet Muhammad took a great place in the history of Islam and witnessed many events. Most of them were engaged in trade and continued their lives in this way. One of them, Nawfal b. Harish, was the son of the uncle of the Messenger of Allah, and he took his place among the arms dealers, whose number was not much in this period. Nawfal, who focused on the sale of spears, tried to sell this weapon by buying it from port cities such as Jeddah, although he did not manufacture spears himself. While his commercial activities provided us with some information about the arms trade of the period, it also brought us some information about wars and social life. The bits of information we have about his spear trade, on the other hand, showed itself through the events he experienced in some wars. Between the lines of this information has provided us with some important clues about the arms trade of the period. Based on these scraps of information, the weapons of the period; In particular, it has been tried to reach some conclusions about this business by considering the spear trade. Based on these results, it was tried to have an opinion about the arms trade in the Hidjaz Peninsula by following a path from general to specific.

Keywords:

History of Islam, Hidjaz, Nawfal, Weapon, Trade,

PDF

___

Arık, Durmuş. “Buhara Yahudileri Üzerine Bir İnceleme”. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları Dergisi, 1/2 (2006), 92-109.
Azizova, Elnurae. Hz. Peygamber Döneminde Çalışma Hayatı ve Meslekler. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2011.
Barthold, V. Moğol İstilâsına Kadar Türkistan. nşr. Hakkı Dursun Yıldız. Ankara: TTK Yayınları, 1990.
Belâzurî, Ebü’l-Hasan Ahmed. Ensâbu’l-Eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr - Riyâd Ziriklî. 13 Cilt. Mısır: Dâru’l-Meârif, 1959.
Belâzurî, Ebü’l-Hasan Ahmed. Fütûhu’l-Büldân, Ülkelerin Fetihleri. çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
Bîrûnî, Ebü’r-Reyhân Muhammed. Kitâbü’l-Cemâhir fî Maʼrifeti’l-Cevâhir. Beyrut: Ȃlemü’l-Kütüb, 1984.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. et-Târîhu’l-kebîr. Haydarabad: el-Mektebetü'l-İslâmiyye, 1362.
Cahen, Claude. İslâmiyet. çev. Esat Mermi Erendor. İstanbul: Bilgi Yayınevi 2000.
Cevâd Ali. el-Mufassal fî Tarih-i Arab Kable’l-İslâm. Beyrut: y.y., 1993.
Çavuşoğlu, A. “İslamî Türk Edebiyatının İlk Ürünlerinde Hulefâ-yı Râşidîn”. İstem 3(6) (2005), 237-244.
Dîneverî, Ebû Hanîfe. Ahbâru’t-tıvâl. thk. Abdülmun’îm Âmir. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî, 1960.
Ebû Ubeyd Kâsım b. Sellâm. Kitâbu’l-Emvâl. nşr. Abdulemîr Ali Mühennâ. Beyrut: Dâru’l-Hadâse, 1988.
Ebü’l-Fidâ, el-Melikü’l-Müeyyed İmâdüddîn İsmâil b. Ali. el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer. Kahire: Matbaatu’l- Hüseyniyye el-Mısriyye, ts.
Fâkihî, Muhammed b. İshak. Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehr ve hadîsih. nşr. Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş. Beyrut: Dâru Hıdır, 1414/1994.
Gırnatî, Ebû Hâmid. Tuhfetü’l-elbâb ve nuhbetü’l-Acâb. çev. Sadık Yazar. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2015.
Goitein, S. D. Studies in Islamic History and Institutions. Leiden: E. J. Brill, 1968.
Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. nşr. Mustafa Abdülkādir Atâ. Beyrut: Dārü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1411/1990.
Haldon, J. F. Byzantium in the Seventh Century: The Transformation of a Culture. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
Halife b. Hayyât. Târîhu Halife b. Hayyât. thk. Ekrem Ziya el-Ömerî. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1397.
Hamîdullah, Muhammed. “Çin ile İlk Devir Müslüman Ülkelerin Temasları”. çev. Yusuf Ziya Kavakçı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, 4/1-2 (1975), 139-146.
Hamidullah, Muhammed. “Huneyn Gazvesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/376-378. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Hamîdullah, Muhammed. Hz. Peygamberin Savaşları ve Savaş Meydanları. çev. Salih Tuğ. İstanbul 1981.
Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2004.
Heyd, William. Yakın-Doğu Ticaret Tarihi. çev. E. Ziya Karal. Ankara: TTK Yayınları, 2000.
Heysemî, Nureddin Ali. Mecmâü’z-Zevâid. Beyrut: Dâru'l-Kitâb, 1967.
İbn Abdilber el-Kurtubî. el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1412/1992.
İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Ali b. el-Hasen b. Hibetillâh. Tarîhu Dımaşk. thk. Amr b. Ğarâme el-Amrî. 74 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
İbn Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. thk. Âdil Ahmed. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
İbn Haldun, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Kitâbü’l-İber ve Dîvânu Mübtede’ ve’l-Haber fî Tarîhi’l-Arab ve’l-Berber ve Âsirihim min Zevi’ş-Şe’ni’l-Ekber. thk. Halil Şahâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1408/1985.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed. es-Sîretu’n-Nebeviyye. thk. M. es-Sekkâ-İ. Ebyârî-A. Şelbî. Kahire: y.y. 1375/1955.
İbn Hurdâzbih, Ubeydullah b. Abdullah. el-Mesâlik ve’l-memâlik. nşr. M. J. de Goeje. Leiden: E. J. Brill, 1967.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl. el-Bidâye ve’n-Nihâye. thk. Abdullah et-Türkî. 21 Cilt. b.y., Dâru Hicr, 1418/1997.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Muhtasar-ı Târih-i Dımaşk. thk. Ruveyha en- Nahhâs vd. 29 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1402/1984.
İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
İbn Tağrîberdî, Ebü’l-Mehâsin Cemâlüddîn Yûsuf. en-Nücûmu’z-Zâhire fî Mülûk Mısr ve’l-Kahire. nşr. M.
Hüseyin Şemseddin. 16 Cilt. Beyrut: Vezâretü’s-Sekâfe ve’l-İrşâd, 1992.
İbnü’l-Adîm, Kemâlüddîn. Zübdetü’l-Haleb fî Târîhi Haleb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1417/1996.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân. el-Muntazam fî Tarihi’l-Mülûk ve’l-Ümem. thk.
Muhammed Abdülkadir Atâ-Mustafa Abdülkadir Atâ. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1992.
İbnü’l-Esîr. el-Kâmil fi’t-Tarih. thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmûrî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1417/1997.
İbnü’l-Mücâvir. Târihü’l-Mustabsır. nşr. Oscar Löfgren. Leiden: E. J. Brill, 1954.
İstahrî, İbrâhim b. Muhammed. Mesâlikü’l-memâlik. nşr. M. Câbir Abdülâl. Kahire: y.y., 1381/1961.
Kalkaşendî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed. Subhu’l-a’şâ fî sınaâti’l-inşâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, ts.
Kettânî, Muhammed Abdülhay. et-Terâtîbü’l-İdâriyye, Hz. Peygamber’in Yönetimi. çev. Ahmed Özel. İstanbul: İz Yayınları, 2003.
Kister, M. J. “Taif ile İlgili Bazı Mülahazalar”. çev. Ali Aksu, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8/1, (2004), 229-247.
Konidares, J. “Die Novellen des Kaisers Herakleios”. Fontes Minores, 5 (1980), 33-106.
Kramers, Johannes Hendrih. “Geografhy and Commerce, Coğrafya ve Ticaret”. çev. Murat Ağarı, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 16/4 (2003), 678-687.
Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Tâif”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/443-447. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Makdisî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Ahsenü’t-tekâsîm fî ma'rifeti'l-ekâlîm. nşr. . M. J. De Goeje. Leiden: Brill, 1906.
Makrîzî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbâs) Takıyyüddîn Ahmed. el-Mevâiz ve’l-İ’tibâr bi Zikri’l-Hitât-ı ve’l-Asâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1418.
Makrîzî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbâs) Takıyyüddîn Ahmed. es-Sülûk li Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk. thk.
Muhammed Abdülkadir Ata. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1418/1997.
Marshak, B. Legends, Tales and Fables in the Art of Sogdiana. New York: Hardcover, 2002.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb. el-Muḍârebe. nşr. Abdülvehhâb Havvâs. Mansûre: y.y., 1409/1989.
Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin. Mürûcü’ẕ-ẕeheb ve me’âdinü’l-cevher. çev. Barbier de Meynard. Paris: Prairies d'or, 1861.
Müslim, Ebü'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccac. Sahih-i Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1955.
Nehlil. “Gât”. İslam Ansiklopedisi. 4/721. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
Nîsâbûrî, Hâkim. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. Haydarâbâd: Matbatü’l-Meclisi Dâireti’l-Maarifi’n-Nizamiyye, 1334-42.
Nüveyrî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Abdilvehhâb. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. 33 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Vesâik, 1423.
Oikonomides, N. “A Chronological Note on the First Persian Campaign of Heraclius (622)”. Byzantine and Modern Greek Studies, 1, (1975), 1-9.
Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Yayınları, 2019.
Özdal, Ahmet N. “Ortaçağ islâm Dünyasında Silah Ticaretine Dair Bazı Tespitler (Farklı Yaklaşımlar)”. Tarih Okulu Dergisi 10/32 (2017), 659-674.
Sıbt İbnü’l-Acemî. Kunûzü’z-Zeheb fî Târîh-i Haleb. 2 Cilt. Halep: Dâru’l-Kalem, 1417.
Sıbt İbnü’l-Cevzî. Mir’âtü’z-Zamân fî Tevârîhi’l-A’yân. thk. Muhammed Berekât vd. 23 Cilt. Dımaşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2013.
Süheylî, Abdurrahman b. Abdullah. er-Ravzü’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye. 2 Cilt. Kahire: 1332.
Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk (Târîhu’t-Taberî). 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs 1387.
Terzi, M. Zeki. “Mızrak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/4-5. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Câmi’u’ssahîh Sünenü’t-Timizî. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. el-Meğâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-A’lemî, 1409/1989.
Vasiliev, A. A. Bizans İmparatorluğu Tarihi. çev. Arif Müfit Mansel. Ankara: Maarif Matbaası, 1943.
Watt, W. Montgomery. Mahomet a Medine. Paris: Payot, 1959.
Yâ’kûbî, Ahmed b. İshak b. Ca‘fer. Târîḫu’l-Yaʿkūbî. nşr. M. Th. Houtsma. Leiden: E. J. Brill, 1883.
Yâkût el-Hamevî. Mu’cemü’l-Büldân. thk. Ferîd Abdülazîz el-Cündî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed. Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaûd. 25 Cilt. b.y., Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed. Târîhu’l-İslâm: es-Sîretü’n-nebeviyye. nşr. Ömer Abdüsselâm
Tedmürî-Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1407/1987.