Siyaset ve teoloji: Ortaçağ İsmaili teolojisinin oluşmasında siyasi gelişmelerin rolü

Bu çalışmanın amacı, teolojik kuralların oluşmasında siyasi geli şmelerin ne kadar belirleyici olduğuna, ortaçağ İsmaili teolojisinin oluşum örneği üzerinden dikkat çekmeye çalışmaktır. Bunu yaparken özellikle tarihsel yönteme ağırlık v erilecek, teolojik meselelere sadece siyasal gelişmelerle ilgisi dolayısıyla değinil ecektir. Bu çalışma hazırlanırken kullandığımız kaynaklar, başta Ümmü‟l-Kitab, İhvanu‟s-safâ risaleleri, Nasır-ı Hüsrev in Vech -i Din i.gibi bizzat İsmaili kaynaklarıolmak üzere, Taberi, Nizamülmülk, Cüveyni, Reşidüddin gibi önde gelen ortaçağ İslam yazarl arının eserlerinin yanı sıra, çoğunlukla W. Ivanow, Marshall Hodgson, Bernard Lewis, Wilfred Madelung, Farhad Daftary gibi modern İsmaili çalışmalarıuzmanlarının araştırma eserleri olacaktır.

Politics and theology: The role of the political developments on for- ming medieval Ismaili theology

The aim of this work is to call attention to the political movements which are how determining on being constituted of theological rules, at the sample of the forming medieval Ismali theology. To do this, we especially use methodology ofhistory and deal with the theological issues only for their relations of the politicaldevelopments. Our main sources in this work are some Ismaili sources such a sUmm el-Kitab, Resail-i Ihvanu‟s-safâ, Vech -i Din s of Nasır-ı Hüsrev, and the s o- urces of medieval muslim writers, such as Taberi, Nizam -ul -mulk, Cuveyni andRashiduddin. Our secondary sources are the researches of the masters of themodern Ismaili studies, such as W. Ivanow, Marshall Hodgson, Bernard Lewis, Wilfred Madelung and Farhad Daftary.

PDF

___

» Avcu, Ali, ―Fatimi imamet Anlayışında Değişim Süreci‖, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, cilt XV, sayı 1, ss. 151 -171.
» Ay, Zahide, Ortaçağ İranı‟nda ve Anadolusu‟nda Ş iilik İzlerinin Arkaplanı: Alamut Sonrası Nizari İsmaililiği, Önsöz Yayıncılık, İstanbul, 2012.
» ___, ― Orta Asyada Şiilik: Horasan, Maveraünnehir ve Bedahşana İsmaililiğin Girişi ve Gel işimi‖, Türk kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, sayı 62, 2 012 , ss. 271 -286.
» ___, Moğol İstilası Öncesi ve Sonrasında Orta Asyada Ezoterist Bir İslam Toplumu: 10 -15. Yüzyılarda Bedahşan İsmailileri, (Basılmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2013.
» Bausani, Alessandro. Religion in Iran , Bibliotheca Persica Pres, New York, 2000.
» Buckley, Jorunn J., ―The Nizari İsmaiilites Abolishment of Sharia During the ―Great Resu r- rection‖ of 1164 A.D./559 A. H.‖, Studia Islamica, No. 60, 1984, ss. 137 -165.
» Cahen, Claude, İslamiyet I, çev: Esat Nermi Erendur, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1990.
» Corbin, Henry, Cyclical Time and Ismaili Gnosis, Kegan Paul International, London, 1983.
» ___, İslam Felsefesi Tarihi I, çev. Ahmet Arslan, İletişim yayınları, İstanbul, 2001.
» Cüveyni, Alaaddin Ata Mel ik. Tarih -i Cihanguşa , çev: M. Öztürk, Ankara, 1988.
» Daftary, Farhad. Muhalif İslam‟ın 1400 Yılı-İsmaililer: Tarih ve Kuram , Rastlantı Yayınları, Ankara, 2001.
» ___, ―Shah Tahir and the Nizari Ismaili Disguises‖, Reason and Inspiration in İslam: Theo- logy, P hilosophy and Mysticism in Muslim Thought, ed. Todd Lawson, I.B. Tairus, London, 2005, ss. 395 -406.
» Halm, Heinz, The Fatımi ds and Their Traditions of Learning, I.B.Tairus, London, 1997.
» Hodgson, M.G.S., The Order of Assasins, Mouton -Co, 1955.
» ___, ―How Did the Early Shia become Sectarian ?‖. Journal of the American Oriental Soc iety, Vol. 75, No. 1, 1955, ss. 1 -13 .
» ___, The Ismaili State‖, The Cambridge History of Iran , cilt 5, 1968, ss. 422 -482.
» ___, İslamın Serüveni I, İz yayıncılık, İstanbul, 1993.
» ___, İslamın Serüveni 2 , İz yayıncılık, İstanbul, 1993.
» Ivanow, W (ed.), Umm al-Kitab, German Periodical (1936), ayrıbasım.
» ___, Survey of the Evolution of Ismailism, Brill, Leiden, 1952.
» ___, Studies in early Persian Ismailism, Bombay, 1955.
» ___, Ismaili Trad ition concerning the Rise of the Fatımi ds, Oxford University Press, 1942.
» Jamal, Nadia Eboo, Surviving the Mongols: Nizari Quhistani and the Continuity of Ismaili Tradition in Persia, I.B.Tairus, London, 2002
» Kahraman, Abdullah, İhvan -ı Safa Risaleleri, ci lt 1, Ayrıntı yayınları, İstanbul, 2012.
» ___, İhvan-ı Safa Risaleleri, cilt 2, Ayrıntı yayınları, İstanbul, 2013.
» Lewis, Bernard, The Islamic Guilds‖, The Economic History Review, vol. 8, no. 1, November 1937, ss. 20 -37.
» ___, The Origins of Isma‟ilism , W. Heffer and Sons Ltd., Cambridge, 1940.
» ___, ―Some Observations on the Significance of Heresy in the History of Islam ‖, Studia I slamica, No. 1, 1953, ss. 43 -63.
» ___, Tarihte Araplar, İ.Ü.Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1979.
» ___, Haşhaşiler, çev. Ke mal Sarısözen, Kapı Yayınları, İstanbul, 2005.
» Madelung, Wilferd, Religious Trends in Early Islamic Iran , Persian Heritage Found ation,1988.
» ___, ―The Fatimîds and the Qarmatis of Bahreyn‖. Medieval Ismaili History and Thought, ed. Farhad Daftary, Cambridge University Press, 1996.
» Narshakhi, The History of Bukhara . çev: Richard N. Frye. Cambridge, Massachussets: 1954, The Mediaval Academy of America.
» Nasır-ı Hüsrev, Vech -i din , İntişarat-ı Esatir, Tehran, 1384.
» Nasr, Seyyid Hüseyin. İdealler ve Gerçekler, çev: Ahmet Özer, İz Yayıncılık, İstanbul, 2003.
» Nizamül -Mülk, Siyasetname , haz. Mehmet Altay Köymen, TTK, Ankara, 1999.
» Rahman, Fazlur. İslam , çev: Mehmet Dağ -Mehmet Aydın, Selçuk Yayınları, Ankara, 1981.
» Reşidüddin, Fazlullah , Câm itü‟t-tevârih: Kısmet-i İsmâiliyâ n ve Fâtimiyân ve Nizâriyân ve Da‟iyân ve Refikân , ed. Muhammed Taki Danişpezhuh -Muhammed Müderrisi Zencani, Tehran, 1338.
» Ronconı , Pio Filippani (ed.). Ummu‟l-Kitab, Istituto Universitario Orientale di Napoli 1966.
» ___, ―The Soteriological Cosmo logy of Central -Asiatic Ismailism‖. Ismaili Contributions to Islamic Culture, (edt. Seyyed Hossein Nasr). Tehran: Imperial Iranian Academy of Phil o- sophy, 1977.
» Saleh, Shakib, ―The use of Batıni, Fidai and Hashishi ‖, Studia Islamica, No. 82, 1995, ss. 35 -43.
» Stern, S.M., ―Heterodox Ismailism at the Time of al -Muiz‖. Bulletin of the School of Orie n- tal and African Studies, Vol. 17, No. 1, 1955, ss. 10 -33 .
» et-Taberi, Ebu Cafer Muhammed bin Cerir, Tarih -i Taberi, çev: M. Faruk Gürtunca, Sağlam Yayınevi, (bas ım yılı belirtilmemiş).
» Tijdens, E.F., ―Der Mythologisch -Gnostische Hintergrund des Umm al -Kitab‖, Acta Iranica, v. 16, 1977.
» Virani, Shafique N., The Ismailis in the Middle Ages: A Hitory of Survival, A Search of Salv ation, Oxford University Press, 2007.
» Walker, E. Paul. ―Eternal Cosmos and The Womb of History: Time in Early Ismaili Thought‖, Journal of Middle Eastern Studies, 9, Great Britain, 1978.
» ___, Early Philosophical Shiism , Cambridge University Press, Ca mbridge, 1993.