Klasik kaynaklarda islâm muhalifleri hakkındaki rivayetlerin değerlendirilmesi: Ebû Cehil (Ebû‟l-hakem amr b. Hişâm) örneği

Araştırmamızın amacı, islâm ın doğuş yıllarında muhalif cephede yer alan kiş ilerin faaliyetlerinin İslâm kaynaklarındaki rivayetlerinin değerlendirilmesi olaca ktır. İslâm ın doğuş yıllarında başlayıp Mekke nin fethine kadar şiddetli bir şekilde devam eden Kureyş eşrafının ısra rlı muhalefeti, tarih boyunca Müslüman toplum üzerinde bıraktığı psikolojik etki oldukça önemlidir. Özellikle de bu dönemde İslâm a ve Müslümanlar a karşı öne çıkan muhalefetin simgesel isimleri, yaptı kları uzlaşmasız ve düşmanca faaliyetleriyle klasik kay nak kitaplarda yer almı şlardır. Olayların kaynaklarımızdaki tasvirini ortaya koyabilmek için Ebû Cehil ö rneği üzerinden ilgili rivayetler analiz edilmeye çalışılarak Müslüman tarihçilerinbu rivayetleri aktarmada ne derece tarafsız kalabildikleri incelenec ektir.

Evaulation of the narrations about the opponents of Islam in the Clas- sical sources: The Samp le of Abu Jahl (Abu l -Hakam Amr b. hisham)

The aim of our study is to assess the narrations about people who took place at the opponent side in the years of emergence of Islam, in the classical sou rces. It is a really important issue to deal with severe opposition of the Qurayshnobles in terms of psychologica l effect on the Muslim society during the history.Particularly, some influential people on the opposition side have been taken pl ace in the classical sources due to their hostile activities. We prefered to use of Abu Jahl as an instance to analize and ass ess how much the Muslim authorscould be unbiased to transmit the narrations in their books.

PDF

___

» el -Âlûsî, Mahmud Şükrü el -Bağdâdî (1270/1853 ), Bülûğu‟l-Ereb fî Ma‟rifeti Ahvâli‟l-Arab, tsh., Muhammed Beh cet el -Eserî, I -III, Beyrut trz.
» el -Avâcî, Muhammed b. Muhammed, Merviyyâtu‟z-Zührî fi‟l-Meğâzî, I -II, el -Medinetul - Münevvere, 2004 .
» el -Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Cabir (279/896), Ensâbu‟l-Eşrâf, tah. Süheyl Zekkâr ve ark. I -XIII, Beyrut 1996.
» Buhl, F., Ebû Cehil, İA, Eskişehir 1997 , IV, 15 .
» el -Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr (255/869), Kitâbu‟l-Osmâniyye, tah. Abdüsselam M u- hammed Harun, Beyrut 1991.
» el -Câhız, Ebû Osman Amr b. Bahr (255/869), Resâilü‟l-Câhız, tah. Abdüsselam Muhammed Harun, I -IV, Beyrut 1991.
» Cevad Ali, el-Mufassal fî Târîhi‟l-Arab Kable‟l-İslâm , I -X, Bağdat 1993.
» Ebul -Fidâ, İmâdüddîn İsmâil (732/1331), Kitâbu‟l-Muhtasar fî Ahbâri‟l-Beşer, I -IV, Mısır trz.
» el -Ezrâkî, Ebul -Velîd Muhammed b. Abdillah b. Muhammed b. Ahmed (222/837), Ahbâru Mekke, tah. Abdülm elik b. Abdullah b. Dehîş, I -II, Beyrut 2003.
» Fayda, Mustafa , Batn -ı Nahle Seriyyesi, DİA, İstanbul 1992 , V, 202 -203.
» Fığlalı, Ethem Ruhi, Dârünnedve , DİA, İstanbul 1993 , VIII, 555 -556 .
» Hamidullah, Muhammed , İslâm Peygamberi, ter. Salih Tuğ, I -II, İstanbul 1993.
» Hamidullah, Muhammed, Hilfü‟l-Fudûl, DİA, İstanbul 1998 , XVIII, 31 -32 .
» İbn Abdilber, Yusuf b. Abdull ah b. Muhammed (423/1071), el-İsthîâb fî Ma‟rifeti‟l-Ashâb, tah. Ali Muhammed Muavviz, Adil Hamid Abdilmevcud, I -IV, Beyrut 1995
» İbn Abdirabbih, Ahmed b. Muhammed el -Endelûsî (327/939), el-Ikdu‟l-Ferîd, tah. Ahmed Emin ve ark. I -VII, Ka hire 1956
» İbn Düreyd , Ebû Bekir Muhammed b. Hasen (321/933), el-İştikâk, tah., Muhammed A b- düsselam Harun, Beyrut 1991
» İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed (235/849), el-Musannef, tah. Muha m- med Avvâme, I -XXVI, Beyrut 2006
» İbn Habîb, Muhammed (245/859), Kitâbü‟l-Muhabb er, tah. Eliza Lichten -Stadter, Beyrut trz.
» İbn Habîb, Muhammed (245/859), el-Munammak, tas. Hurşid Ahmed Faruk, Beyrut 1985
» İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Said (456/1064), Cemheretu Ensabi‟l-Arab , tah. E. Levi Provençal, Kahire 1948
» İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik (218/833), es-Sîretü -Nebeviyye, tah. Mustafa es - Sakkâ ve ark., I -II, Be yrut trz.
» İbn İshak, Muhammed b. İshak b. Yesar (151/768), Siretu İbn -i İshak, tah. Muhammed Hamidullah, 1981
» İbn Kesîr, Ebul -Fidâ (774/1372), Tefsîru‟l-Kur‟âni‟l-Azîm, I -I V, Beyrut 1987
» İbn Kesîr, Ebul -Fidâ (774/1372), el-Bidâye ve‟n -Nihâye, tah. Abdullah b. Abdulmuhsin et- Türkî, I -XXI, 1997
» İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed (620/1223), et-Tebyîn fî Ensâbi‟l-Kureşiyyîn, tah., Muhammed Nâyif ed -Delîmî, Beyrut 1988
» İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (276/889), el-Meârif, tah. Servet Ukkaşe, 1992
» ________, Uyûnu‟l-Ahbâr, tah. Muhammed el -İskenderânî, I -IV, Beyrut 2002
» İbn Manzûr, Ebul -Fazl Cemâleddin Muhammed (771/1369), Lisânu‟l-Arab, I -XV, Bey rut trz.
» İ bn Sad , Muhammed b. Sad b. Muni (230/844), et-Tabakâ tu‟l-Kübra, (Riyad Abdullah Abdulhadi), I -VIII, Beyrut 1996.
» İbnül -Esîr, İzzüddin Ebul -Hasen Ali b. Muhammed (630/1232), Üsdü‟l-Gâbe fî Ma‟rifeti‟s- Sahâbe, I -VI, Beyrut 1995.
» İbnül -Kelbî, Ebûl -Munzir Hişâm b. Muhammed b. es -Saib (204/820), Nesebu Maad ve‟l- Yemeni‟l-Kebir, tah. Naci Hasan, I -II, Beyrut 1988.
» el -Kalkaşendî, Ebul -Abbas Ahmed b. Ali (821/1418), Subhu‟l-A‟şâ, tah., Muhammed Hüs eyin Şemseddin, I -XV, Kahire, trz.
» Kapar, Mehmet Ali, ―Ebû Cehil‖, DİA , İstanbul 1994 , X, 117 -118 .
» ________, Ebû Leheb, DİA, İstanbul 1994, X, 178 -179.
» ________, Mahzûm (Benî Mahzûm) , DİA, Ankara 2003, XXVII, 402 -403.
» el -Makdisî, Mutahhar b. Tâhir (355/966dan sonra), Kitâbu‟l-Bed‟ ve‟t-Târîh, I -VI, trz.
» el -Mesûdî, Ebul -Hasen Ali b. Hüseyin b. Ali (346/957), et-Tenbîh ve‟l-İşrâf, tas. Abdullah İsmail es -Sâvî, Bağdat 1938.
» el -Müberred, Ebul -Abbâs Muhammed b. Yezid (285/898), el-Kâmil, tah. Muhammed A h- med ed -Dâlî, I -IV, Beyrut 2008.
» el -Müslim, Ebul -Hüseyn Müslim b. Haccâc (261/875), Sahih -i Müslim, tah. Muhammed Fuad Abdulbaki, I -V, Kahire trz.
» en -Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb (303/915), es -Sünenü‟l-Kübrâ, tah. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, I -XII, Beyrut 2001
» Özsoy, Ömer Güler, İlhami, Konularına Göre Kur‟an, Ankara 2004
» es -S emânî, Ebû Said Abdulkerim b. Muhammed b. Mansur (562/1166), el-Ensâb , tak. A bdullah Ömer el -Barudi, I -V, Beyrut 1988
» es -Suyûtî, Celâleddin b. Ebî Bekr (911/1505), Esbâbu‟n -Nüzûl, Kahire 1959.
» Taberî, Ebû Cafer Muha mmed b. Cerir (310/922), Târîhu‟t-Taberî, tah. Muhammed Ebûl - Fadl İbrahim, I -XII, Ka hire trz.
» Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (301/922), Tefsîru‟t-Taberî, tah. Abdullah Abdu l- muhsin et-Turkî, I -XXVI, Kahire 2001.
» el -Vâkıdî, Muhammed b. Ömer (207/822), Kitâbu‟l-Meğâzî, tah., Marsden Jones, I -III, Beyrut 1989.
» el -Yakûbî, Ahmed b. İshak b. Cafer (292/897), Tarihu‟l-Ya ‟kûbî, I -II, Beyrut 1999.
» ez-Zebidî, Zeynüddin Ahmed b. Ahmed, Sahih -i Buhari Muhtasarı Tecrid -i Sarih Tercemesi ve Şerhi, I -XIII, Anka ra 19 76.
» Zehebî, Muhammed b. Ahmed b. Osmân (748/1374), Târîhu‟l-İslâm ve Vefayâti‟l-Meşâhiri ve‟l-A‟lâm, es-Sîretu‟n -Nebeviyye, tah., Ömer Abdüsselam Tedmûrî, Beyrut 1990
» ez-Zübeyrî, Zübeyr b. Bekkâr (236/850), Cemheretu Nesebi Kureyş, tah. Abbas Hani el - Cirah , I -III, Beyrut 1971