Alper YILMAZ, Selver PAPAKÇI, Mustafa ÖZCAN

Alman Siyah Başlı Etçi, Sakız ve Kıvırcık ırkları arasında yapılan ikili ve üçlü melezlemelerin kuzularda deri kalitesi üzerine etkileri

Bu çalışma, AlmanSiyah Başlı Etçi(ASB) x Kıvırcık ikili ve ASB x F (Sakız x Kıvırcık) üçlü kullanma melezi kesim kuzusu derilerinin mamul deri üretimi için uygunluğunun, hangi amaçla işlenebileceğinin ve deri sanayinin hammadde ihtiyacının karşılanmasında katkısının saf Kıvırcık ve Türk Merinosu kuzuların derileriyle karşılaştırmalı olarak araştırılması amacıyla yapılmıştır. Her genotip grubundan, yaklaşık 5 aylık yaştaki, tek doğmuş, erkek kuzuların kesimi ile elde edilen 5'er adet kuzu derisi araştırmanın materyalini oluşturmuştur. Derilerin işlenmesi TSE standartlarına uygun olarak ve deri sanayinde rutin olarak uveulanan metotlarla eerceklestirilmistir. Deri kalitesinin belirlenmesinde yağ oranı, krom oksitoranı, kül oranı gibi kimyasal özellikler ve kalınlık, kopma dayanımı, yırtılma dayanımı, uzama oranı, sırça çatlaması ve deri patlaması gibi fiziksel özellikler üzerinde durulmuştur. Genotip gruplarına ait derilerin, kimyasal ve fiziksel özelliklerinin tespiti amacıyla yapılan analizler sonucunda, ikili ve üçlü melez, Kıvırcık ve Türk Merinosu kuzu derilerinin kimyasal ve fiziksel özellikleri bakımından genel olarak birbirlerine yakın değerlere sahip oldukları görülmüştür. Bu çalışmada, melezleme sonucunda elde edilen ham derilerin mamul deri kalitesini bozmadığı, giysilik deri üretiminde kullanılabileceği ve deri sanayinin hammadde ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlayabileceği sonucuna varılmıştır.

Investigations on the lamb leather quality effects of two - way and three - way crossbreeding studies among German Black Headed Mutton, Sakız and Kıvırcık sheep breeds

In this study, German Black Headed Mutton (GBM) x Kıvırcık two-way and GBM x F (Sakız x Kıvırcık) three-way crossbred commercial slaughter lamb skins were investigated comparatively with the skins of Kıvırcık and Turkish Merino lambs in order to determine the possibilities of the appropriateness of these skins for leather production, in what way they could be appraised and if they could be a source of raw material for leather industry. For each genotype group the skins of 5 single born, male lambs which were approximately at the age of 5 months were investigated. The processing of the skins were operated in accordance with the standards issued by Turkish Standards Institute and the usual processing methods of the leather industry were done. In order to determine the quality of skins, chemical analysis like fat content, chromic oxide content, ash content and physical tests like thickness, tensile strength, tearing strength, percent elongation, grain cracking and ball burst tests were applied. As a result of the analyses indicating the chemical and the physical characteristics of genotype groups it was determined generally that the skins of two-way, three-way crossbred lambs, Kıvırcık and Turkish Merino lambs had similar results for chemical and physical characteristics. In this study, it was determined that two-way and three-way crossbred lamb skins did not destroy the quality of processed leather, that these skins could be used as dressing leather and could be a source of raw material for the need of the leather industry.

PDF

___

1. Afsar, A. (1983): Kürk-Süet Deri Özelliklerinin Kimi Yerli Koyun Irklarında Arastırılması. (Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Deri Teknolojisi Bölümü, İzmir. 2. Akın, H. (1998): Akkaraman Irkında, Yas ve Cinsiyetin Deri Kalitesi ve Randımanına Etkileri Üzerinde Arastırmalar. İstanbul Üniversitesi Saglık Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul. 3. Andersen, M.K., Field, K.A., Riley, M.L., McCormick, R.Y., Snowder, G.D., Bailey, D.G. (1991): Effects of age, castration and season on difficulty of pelt removal in lambs. J.Anim.Sci., 69 (8), 3284-3291. 4. Anonim (1965a): Official Methods of Analysis, Leather Trader's Chemist. Herts, England. 5. Anonim (1965b): T.S. 230: Giysilik Deri Standartları. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
6. Anonim (1984a): T.S. 4114: Mamul Deriler - Laboratuar Analizleri İçin Numune Alma. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 7. Anonim (1984b): T.S. 4115: Mamul Deriler - Deney Numunelerinin Fiziksel Deneyler İçin Kondisyonlanması. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 8. Anonim (1984c): T.S. 4117: Mamul Deriler - Kalınlık Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 9. Anonim (1984d): T.S. 4118: Mamul Deriler - Yırtılma Dayanımı, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 10. Anonim (1984e): T.S. 4119: Mamul Deriler - Kopma Dayanımı ve Uzama Oranı. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 11. Anonim (1985a): T.S. 4125: Mamul Deriler - Toplam Sülfat Külü ve Suda Çözünmeyen Sülfat Külü Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 12. Anonim (1985b): T.S. 4126: Mamul Deriler - Krom Oksit Tayini. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 13. Anonim (1985c): T.S. 4131: Mamul Deriler - Sırça Dayanımı ve Gerilebilirlik Tayini - Bilye Patlama Deneyi. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 14. Anonim (1986a): T.S. 4874: Kuzu Ham Derileri. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 15. Anonim (1986b): T.S. 4878: Ham Derilerin Konservasyonu (Tuzlama). Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. 16. Anonim (1993): Pocket Book for Leather Technologist. Third Edition, BASF Aktiengesellschaft, 67056, Ludwingsshafen, Germany. 17. Anonim (1998a): 1. Hayvancılık Kongresi Sonuç Raporu, 4-5 Kasım 1998, Ankara. 18. Anonim (1998b): Tarım İstatistikleri Özeti 1997. Devlet İstatistik Enstitüsü, Yayın No: 2137, Ankara. 19. Astı, R.N., Kurtdede, N., Saglam, M., Kadak, R., Eren, Ü. (1999): Lincoln Longwool, Hampshire Down ve Alman Siyah Baslı Koyun Irkları ile Akkaraman, İvesi ve Konya Merinosu arasındaki melezlemelerden elde edilen F1 ve G1 melezlerinin deri yapısı üzerinde arastırmalar. Koyun ve Keçi Yetistirmeciligi Program Degerlendirme ve Planlama Toplantısı, 1-3 Haziran 1999, Alata. 20. Böler, S. ve Alaçlı, Ü. (1990): Koyun Derilerinin Karısık ve Irklara Göre Ayrı Ayrı İşlenerek Kalite Farklarının Tespit Edilmesi. Dericilik Arastırma Enstitüsü C Serisi Yayınları, İstanbul. 21. Daglıoglu, S., Armutak, A., Böler, S., Akın, H., Isık, A.E. (1997): Bandırma Koyunculuk ve Arastırma Enstitüsü’nde Yetistirilen Farklı Genotipteki Koyunlara Ait Ham ve Mamul Deri Özelliklerinin Karsılastırmalı Olarak İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Arastırma Fonu, Proje No: 787-131295, Kesin Rapor, İstanbul. 22. Hakimoglu, İ. (1990): Deri Sanayinde İslenti Kontrol Metotları. Dericilik Arastırma Enstitüsü Yayını, No: 6, İstanbul.
23. Hynd, P.I., Ponzoni, R.W., Grimson, R., Jaensch, K.S., Smith, D., Kenyon, R. (1996): Wool follicle and skin characters – their potential to improve wool production and quality in Merino Sheep. Wool Technology & Sheep Breeding, 44 (3), 167-177. 24. Jullien, I. and Gavend, G. (1977): Leather, Its Orijin of Fabrication. Centre Tecnique Du Cuir, 181, Avenue Jean-Jaure's-69007, Lyon, France. 25. Kılıçoglu, S. (1995): Ham Deri. Dericilik Arastırma Enstitüsü Yayını No: 6, İstanbul. 26. Kutsal, A., Alpan, O., Arpacık, R. (1990): İstatistik Uygulamalar. Bizim Büro Basımevi, Ankara. 27. O'Flaherty, F., Roody, W.T., Lollar, R.M. (1978): The Chemistry and Technology of Leather. Krieger Publishing Company, Malabar, Florida. 28. Sarkar, K.T. (1974): Theory and Pratice of Leather Manufacture. Madras. 29. Sharphouse, J.H. (1971): Leather Technician's Handbook. Leather Producer's Associaton, London. 30. Sipahi, N., Böler, S., Berkay, K., Hakimoglu, İ. (1980): Morkaraman, Daglıç ve Kıvırcık Koyun Derilerinin Giysilik Deri Üretimine Uygunluk Dereceleri Üzerine Arastırmalar. VHAG-266 No’lu Proje Kesin Raporu, TÜBİTAK. 31. Senses, İ.U. (1991): Deri Teknolojisi. Dericilik Arastırma Enstitüsü Yayınları, İstanbul. 32. Tancous, J.J., Roddy, W.T., O'Flaherty, F. (1969): Skin-Hide and Leather Defects. Tanners' Council Laboratory, Univercity of Cincinnati, 21, Ohio. 33. Tekin, M.E., Kadak, R., Böler, S., Akmaz, A., Akçapınar, N. (1994): Merinos, Etçi Irklar x Merinos, Akkaraman ve İvesi melezi (F1 ve G1) kuzuların derilerinin sanayi için önemli özelliklerinin arastırılması. Hayvancılık Arastırma Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 63-67, Konya. 34. Yakalı, T. (1975): Degisik Kesim Evrelerine Ait Ege Orijinli Kuzu ve Toklu Derileri Üzerine Arastırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Deri Teknolojisi Bölümü, İzmir.