Erişirgil'in hayat serüveninin zenginliği, onun vasıflandırılmasında da çeşitliliğe ve çok cepheliliğe neden olmaktadır: Yazar, felsefeci, düşünce adamı, eğitimci, akademisyen, bürokrat, siyaset adamı… Türk tarihi ve düşüncesinin son derece canlı, zengin, çalkantılı ve kritik dönemeçlerinde kesişen yaşam öyküsü, eserlerinde okuyucuyla paylaştığı gözlemlerinin, tespitlerinin, tanıklıklarının ve yorumlarının değerini, önemini daha da artırmaktadır. Kendi içinde üç ayrı döneme ayıracak olursak: II. Meşrutiyet sonrasının ana fikir akımları ve liderlerini yakından tanıma imkanına sahip oluşu, Darülfünun hocalığı, son Osmanlı meclisinde milletvekili sıfatıyla yer alışı; Cumhuriyet'in kuruluşu sonrası kurucu kadronun yakınında, bazen inkılapların hazırlanması ve uygulamasında icracı olarak üst düzey bürokrat, akademisyen, yönetici olarak güçlü konumda olduğu dönem ve nihayet cumhuriyet devrimleri ve felsefesinin yerleşme-kurumsallaşma dönemi diyeceğimiz bir dönemde milletvekili, bakanlık ve sonrasında yazarlık yaptığı dönem. Bu son dönem aynı zamanda II. Dünya Savaşı sonrasının iç ve dış genel değişim dinamiklerini, Amerika hegemonyası, NATO'ya üyelik, Soğuk Savaş ve Türk-Amerikan yakınlaşması, çok partili hayata geçiş vb. gelişmeleri içine alan bir kırılmaya işaret etmesinin yanında; özel koşulların tazyiki altında “bugün”ün uygun bir konuma yerleştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Nitekim çalışmamızın temasını, bu ihtiyacı karşılamaya dönük entelektüel bir çaba olarak 1950'lerin perspektifinden M. Emin Erişirgil'in bu değişimi anlamlandırma, siyasi ve düşünsel dinamiklerini karşılıklı etkileşim içinde ortaya koyma, “geçmiş-yakın geçmiş-şimdiki zaman” bağlantısı ve çizgiselliğine karşılık gelecek “üçlü tasnif”e dayalı formülasyonunun izahı ve yorumlanması oluşturmaktadır.

In this study, Erişirgil's evaluations as a politician, academics, intellectual and who had an active part in and witnessed the Republic Period and II. Constitutional Monarchy which are important changing times in Turkish history is discussed. From the view of 1950's, recent period's political, ideological and intellectual change and transformation is studied. The writer's attempt of classification in the framework of triple categorization which is Turkist, Nationalist, Humanity Era is brought up by taken into consideration the writer's works and ideas.