Mücbir Sebeplerin Banka Teminat Mektuplarının Paraya Çevrilmesine Etkisi

Banka teminat mektupları, uygulamada garanti sözleşmesi niteliğinde çok sık bir şekilde karşımıza çıkmakta ve ihtilaflara konu olmaktadır. Buna rağmen özellikle mücbir sebeplerin teminat mektuplarının paraya çevrilmesine etkisinin ne olacağı konusunda bugüne kadar tespit edebildiğimiz kadarıyla çok az çalışma yapılmıştır. Mücbir sebeplerin banka teminat mektuplarına etkisinin genel olarak iki bakımdan olduğu görülmektedir. İlk olarak, mücbir sebepler, teminat altına alınan riske etki edebilir. İkinci olarak, söz konusu risk gerçekleşmekle birlikte mücbir sebeplerin etkisi ile lehtar tarafından paraya çevirme talebi zamanında yerine getirilememiş veya ibraz edilen belgeler banka tarafından incelenememiş olabilir. Bununla birlikte, mücbir sebeplerin garanti sözleşmelerine ve dolayısı ile banka teminat mektuplarına olan etkisinin hüküm ve sonuçlarını belirlemek zordur. Zira garanti sözleşmeleri, bir yandan bağımsız borç ilişkisi doğuran diğer yandan teminat sözleşmesi niteliğinde olan sözleşmelerdir. Genel olarak mücbir sebebin etkisi garanti sözleşmesinden doğan borçlar üzerinde değil, garanti sözleşmesinin teminat altına aldığı bir başka (asıl) borç ilişkisi üzerinde gerçekleşir. Bu bakımdan mücbir sebebin bir garanti sözleşmesi üzerindeki etkisini incelemek, asıl borç ilişkisinde yer alan edimin ifasının mücbir sebepten etkilenmesinin garanti sözleşmesi bakımından sonucunu incelemek anlamına da gelmektedir. Bu çalışmamızda, mücbir sebeplerin banka teminat mektuplarının paraya çevrilmesine etkisi hususu, farklı ihtimaller dikkate alınarak konuyla ilgili Yargıtay kararları çerçevesinde açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Banka Teminat Mektubu, Garanti Sözleşmesi, Mücbir Sebep, Beklenmeyen hal, URDG

Impact of Force Majeure on Liquidation of Letters of Guarantee

Letters of guarantee are frequently encountered in practice in the form of guarantee contracts and are subject to disputes. However, to the best of our knowledge, few studies have been conducted specifically on the impact of force majeure on the liquidation of letters of guarantee. In general, force majeure may affect letters of guarantee in two aspects. First, force majeure may affect secured risk. Second, the risk may have already been realized but the demand for liquidation may not have been fulfilled by the beneficiary in time because of force majeure, or the documents submitted by the beneficiary may not have been examined by the bank. However, determining the terms and consequences of the effect of force majeure on guarantee contracts and thus on letters of guarantee is difficult because guarantee contracts create an independent obligational relationship on the one hand and qualify as security agreements on the other. In general, force majeure does not influence the obligations arising from the guarantee contract but on another (principal) obligational relationship secured by the guarantee agreement instead. In this respect, to examine the effect of force majeure on a guarantee contract means to examine the consequence of the performance of the obligation that gained effect from force majeure included in the original debt relationship in terms of the guarantee contract. In this article, the impact of force majeure on the liquidation of letters of guarantee is explained is consideration with different possibilities within the framework of the decisions of the Turkish Court of Cassation.

Keywords:

Letter of Guarantee, Guarantee Contract, Force Majeure, Unexpected Circumstances, Uniform Rules for Demand Guarantees (“ URDG”),

PDF

___

Affaki G. and Sir Goode R., Guide to ICC Uniform Rules for Demand Guarantees URDG 758 (2011).
Akıncı Ş, ‘Covid 19’un Borç İlişkilerine ve Bazı Borçlar Hukuku Sözleşmelerine Etkisi’ (2020)19(38) İTÜSBD (Covid-19, Hukuk Özel Sayısı).
Akyazan S, ‘Banka Teminat Mektupları’ (1969) 5(1) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
Antalya OG, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 2 (Legal Yayınevi 2015).
Aral F, ‘Teminat Mektuplarında Lehdar ile Muhatap ve Lehdar İle Banka Arasındaki Hukuki İlişki’ (2007) 24(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi.
Aral F, Türk Borçlar Hukukunda Kötü İfa (Yetkin Yayınları 2011).
Arat A, Sözleşmenin Değişen Şartlara Uyarlanması (Seçkin Yayınları 2006).
Barlas N, Makalelerim, Cilt 1 (Vedat Kitapçılık 2008).
Barlas N, ‘Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Alman Medeni Kanunundaki Düzenleme Tarzı ve Eleştirisi’ (1997) LV(3) İHFM.
Barlas N, Türk Hukuk Sisteminde Banka Teminat Mektupları (1986).
Baysal B, Sözleşmenin Uyarlanması BK m. 138 Aşırı İfa Güçlüğü (3. Bası, Oniki Levha Yayınları 2019).
Bingöl FI, Uluslararası Ticari Satım Sözleşmelerinde Mücbir Sebep (Yetkin Yayınları 2011)
Canbolat F, Banka Garantisinde Savunma İmkanları ve İhtiyati Tedbirler (Yetkin Yayınları 2019).
Coşkun H, ‘Banka Teminat Mektuplarında İlgililerin Hak ve Borçları’ (Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi 2012)
Çetin A ve Dinç Y, ‘Türkiye’de Teminat Mektupları: Uygulamalar ve Hukuki Sorunlar’ (2013) Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi.
Develioğlu HM, Kefalet Sözleşmesini Düzenleyen Hükümler Işığında Bağımsız Garanti Sözleşmeleri (Vedat Kitapçılık 2009).
Develioğlu HM, ‘TBK m. 128’ Rona Serozan/ Turgut Öz/ Faruk Acar/ Emre Gökyayla/ H. Murat Develioğlu (ed), İstanbul Şerhi, (Vedat Kitapçılık 2017).
Doğan V, Teminat Mektupları (Savaş Yayınevi 2015).
Doğan V, ‘Mücbir Sebeplerin Teminat Mektuplarına Etkisi’ Nuray Ekşi (ed), Banka Teminat Mektuplarına İlişkin ICC Kuralları, Makaleler (Beta Yayınları, 2011).
Durukanoğlu N, ‘ICC’nin Garantilere İlişkin Biörnek Kuralları ve Bu Kuralların Kamu Sektöründe Uygulanması’ Nuray Ekşi (ed), Banka Teminat Mektuplarına İlişkin ICC Kuralları, Makaleler (Beta Yayınları, 2011)
Ekici A ve Durukanoğlu N, Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Teminat Mektupları (Legal Yayıncılık 2016).
Ekşi N, ‘ICC’nin Banka Teminat Mektuplarına İlişkin Biörnek Kuralları’ Nuray Ekşi (ed), Banka Teminat Mektuplarına İlişkin ICC Kuralları, Makaleler (Beta Yayınları, 2011).
Ekşi N, Milletlerarası Ticaret Hukuku, İstanbul (2010)
Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (22. Baskı, Yetkin Yayınları 2017).
Eren F, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi (AÜHFY 1975).
Erişir E, Geçici Hukuki Korumanın Temelleri ve İhtiyati Tedbir Türleri (XII Levha Yayınları 2013).
Gözübüyük AP, Mücbir Sebepler ve Beklenmeyen Haller (3. Baskı, Kazancı Yayınları 1977).
Gümüş MA, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt 2 (3. Bası 2014).
Günal V, ‘Teminat Mektupları’ (1968) 25(6) ABD.
Gürses D, Banka Genel Kredi Sözleşmesi (Onikilevha Yayınları 2016).
Malbeleği N, İdarenin Taraf Olduğu Sözleşmelerde Sözleşmede Değişiklik, (Onikilevha Yayınları 2020).
Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1 (Vedat Kitapçılık 2016).
Omağ S, ‘Banka Teminat Mektuplarının Mahiyeti ve Hükümleri’ (1971) 6(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi.
Özalp A, ‘ICC’nin Yeni Uluslararası Garanti Kuralları- URDG 758’ Nuray Ekşi (ed), Banka Teminat Mektuplarına İlişkin ICC Kuralları, Makaleler (Beta Yayınları, 2011).
Özçelik ŞB, ‘Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki İmkansızlık ve Mücbir Sebep Kayıtları’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE 2009).
Özçelik ŞB, ‘Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na Göre Mücbir Sebepler Ve Sonuçları’ (2016) 123 TBB Dergisi.
Özen B, Kredi Açma Sözleşmeleri (Vedat Kitapçılık 2017).
Karahasan MR, İnşaat İmar İhale Hukuku, Üçüncü Cilt (Sevinç Matbaası 1979).
Kahyaoğlu EC, Banka Garantileri (Beta Yayınları, 1996).
Kocaman AB, ‘Banka Teminat Mektuplarının Hukuki Niteliği Üzerine’ (1990) 15 Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi.
Reisoğlu S, Garanti Mukavelesi (Ajans Türk Matbaası 1963).
Reisoğlu S, Banka Teminat Mektupları ve Kontrgarantiler (4. Baskı, 2013).
Reisoğlu S, ‘Banka Teminat Mektupları Uygulamalarında Ortaya Çıkan Başlıca Sorunlar’, (2011) (77) Bankacılar Dergisi.
Serozan R, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme (7. Baskı, Filiz Kitabevi 2016).
Serozan R, Sözleşmeden Dönme (2. Bası, Vedat Kitapçılık 2007).
Somuncuoğlu Ü, ‘Banka Teminat Mektuplarına İlişkin Bazı Sorunlar’ (2014) 4(2) Hukuk Köprüsü.
Şahin H, Mücbir Sebep Nedeniyle Borcun İfa Edilememesi (Yetkin Yayınları 2020).
Tandoğan H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt 2 (Dördüncü basımdan Tıpkı Basım, Vedat Kitapçılık 2010).
Tandoğan H, Garanti Mukavelesi (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1959).
Tandoğan H, Türk Mesuliyet Hukuku (1961 Yılından Tıpkı Bası, Vedat Kitapçılık 2010).
Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (Filiz Kitabevi 1993).
Tekinalp Ü, Banka Hukukunun Esasları (Vedat Kitapçılık 2009).
Tuğsavul MT, ‘Banka Teminat Mektupları’ (2009) 83(1) İstanbul Barosu Dergisi
Tütüncü AN, ‘Güvenlik Konseyi Kararlarının İç Hukukta İcrası’ (2013) 13(Özel Sayı) Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
Uyar T, ‘Yargıtay Kararlarında “Dürüstlük Kuralı” ve “Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı’ (2000), DEÜHF Yayınları (Seyfullah Edis’e Armağan).
Von Tuhr A, Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Cilt 1-2 (Çeviren: Cevat Edege, Olgaç Matbaası 1983).
Yavuz C./Acar F./ Özen B., Borçlar Hukuku Özel Hükümler (10. Baskı, Beta Yayınları 2014).
Yücel MT, ‘Banka Teminat Mektuplarının İhtiyati Tedbire Konu Olması Üzerine Medeni Usul Hukuku Bakış Açısından Bir İnceleme’ (2013) 8(107-108) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.