Belgesay Kürsüsünün 1937-1938 Ders Yılı Medenî Usul Hukuku Dersleri: Özellikle İkrar ve Kesin Hüküm Takrirleri

1960’lı ve 1970’li yıllarda daha kapsamlı eserlerle gelişmiş olan Türk hukuk literatürü, bilhassa Cumhuriyetin ilk yirmi yılında yazılan Türkçe şerhlere ve sistematik eserlere olan ilgiyi deyim yerindeyse yok etmiştir. Oysa 1930’lu yılların ilmi içtihatlarını oluşturan, yer yer eski hukukun izlerini taşıyan kitaplar Cumhuriyeti kuran kuşağın mirası içinde yer alan ve bugün de yararlanılabilecek nitelikte olan eserlerdir. İktibas edilmiş kanunlarımızı Türk ruhuna göre uygulamanın, yorumlamanın ve zamana uygun değişiklerle geliştirmenin yolu o kanunları ilk ödünç aldığımız günde yazılanlardan başlayarak eski hukuk literatürümüzü okuyup hatırlamaktan başlamalıdır. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde 1937-1938 ders yılında Ord. Prof. Mustafa Reşit Belgesay’ın kürsüsü tarafından verilen Medenî Usul Hukuku derslerinde bir öğrenci tarafından tutulan not defteri bu konuda güzel bir örnek oluşturmaktadır. Ders notlarının Belgesay’ın aynı dönemde -1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden hemen önce ve sonra- yazdığı eserlerle karşılaştırılması ilgi çekici tartışma noktaları ortaya çıkarmaktadır. Örnek olarak ikrar ve kesin hüküm takrirleri bu eserle karşılaştırarak incelendiğinde her iki konuda da bugün ilmî ve kazaî içtihatlara hâkim olan görüşlerimizin bazılarını gözden geçirmemizi düşündürebilecek ayrıntılar göze çarpmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Belgesay, medenî usul hukuku, hukuk tarihi, ikrar, kesin hüküm

The Courses of Belgesay Chair on the Law of Civil Procedure in the Academic Year of 1937-1938 with special reference to the lectures regarding admission and res judicata

The 1920s and 1930s represent a historical period in Turkey in which a rapid transformation in legal concepts and terminology occurred due to the reception of continental European laws. Turkish legal literature, which developed with more comprehensive treatises in the 1960s and 1970s, interrupted the interest on Turkish commentaries, manuals and treatises published in the first twenty years of the Republic. The jurisprudence of the 1930s, partly bearing the traces of Ottoman law belongs to the legacy of the generation which established the Republic, and remains by and large applicable even today. Mustafa Reşit Belgesay is a leading Turkish jurist of late 19th and early 20th century. A student notebook recording Belgesay’s courses on the Law of Civil Procedure in the academic year of 1937-1938 sets an excellent example on this matter. The comparison of Belgesay’s notes and books published in the same period -that is immediately before and after the Code of Civil Procedure numbered 1086 entered into force- reveals interesting discussion issues. For example, while the lectures regarding admission and res judicata are examined by comparing them with the books, there are fascinating details that may make some of the dominant legal opinions in today’s doctrine and judicial precedents in both subjects reconsidered.

Keywords:

Belgesay, the law of civil procedure, legal history, admission, res judicata,

PDF

___

Ahmed Ziya, Yeni ve Mufassal Usul-i Muhakeme-i Hukukîye Kanunu Şerhi (3. Bası, Cihan Matbaası 1339 - 1341 (1925).
Alangoya Y, Yıldırım MK ve Deren Yıldırım N, Medenî Usul Hukuku Esasları (7. Baskı, Beta 2009).
Ali Haydar, Dürerü’l-Hükkâm Fi Şerhi Mecellet’il-Ahkâm Cilt 4 (Hukuk Matbaası 1330 (1914)).
Ali Haydar, Kitabü’l-mübâhisü’l-mühimmete fi’t-tatbikati’ş-şer’iyyeti ve l’hukukiyyeti (Şirket-i Mürettebiyye Matbaası 1340 (1924)).
Ansay SŞ, Hukuk Yargılama Usulleri (2. Bası, Milli Eğitim 1947).
Ansay SŞ, Hukuk Yargılama Usulleri (7. Baskı, AÜHF 1960).
Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S ve Hanağası E, Medenî Usul Hukuku (4. Baskı, Yetkin 2018).
Atalı M, Ermenek İ ve Erdoğan E, Medenî Usûl Hukuku (Yetkin 2018).
Belgesay MR, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Şerhi Cilt 2 (İstanbul Üniversitesi Yayınları Hukuk Fakültesi: 97, Tan Basımevi 1939).
Belgesay, MR, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Şerhi (Yeni Matbaa 1928).
(Belgesay) MR, Mufassal Amelî ve Nazarî Usul-i Muhakeme-i Hukukiyye (Kader Matbaası 1338 (1922)).
Berkin NM, Medenî Usul Hukuku Esasları (Hamle 1969).
Bilge N ve Önen E, Medenî Yargılama Hukuku (3. Baskı, Sevinç 1978).
Budak AC ve Karaaslan V, Medenî Usul Hukuku (4. Bası, Adalet 2020).
Budak AC, Karşılaştırmalı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (13. Baskı, Adalet 2020).
Domaniç H, Hukukta Kaziyyei Muhkeme ve Nisbî Kuvveti (İÜHF 1964).
Görgün Ş, Börü L, Toraman B ve Kodakoğlu M, Medenî Usûl Hukuku (8. Baskı, Yetkin 2019).
Gözler K, ‘Res Iudicata’nın Türkçesi Üzerine’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Sayı 2, 2007, s.45-61.
Gürdoğan B, Medeni Usul Hukukunda Kesin Hüküm İtirazı (Ayyıldız 1960).
Kiraz TÖ, Medenî Yargılama Hukukunda İkrar (2. Bası, Bilge 2013).
Kuru B ve Budak AC, Tespit Davaları (2. Bası, On İki Levha 2010).
Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü C. 2 (6. Baskı, Demir 2001).
Kuru B, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku (Legal 2016).
Kuru B, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı (2. Baskı, Yetkin 2018).
Kuru B, Medeni Usul Hukuku El Kitabı C. 1-2 (Yetkin 2020).
Muşul T, Medenî Usul Hukuku (3. Baskı, Adalet 2012).
Pekcanıtez H, Özekes M, Akkan M ve Taş Korkmaz H (edr), Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku C. II (15. Bası, On İki Levha 2017).
Postacıoğlu İ ve Altay S, Medenî Usûl Hukuku Dersleri (7. Bası, Vedat 2015).
Schwarz AB, (çeviren: Bülend Davran), ‘Andreas von Tuhr ve Zamanının Medeni Hukuk İlmi’ (1939) 5 İÜHFM 63-106.
Tanrıver S, ‘Türk Medenî Yargılama Hukukunda İkrarın Bölünüp Bölünemeyeceği Sorunu’ (1993/2) TBBD 212-243.
Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku Cilt I (2. Bası, Yetkin 2018).
Ulukapı Ö, Medenî Usul Hukuku (Mimoza 2014).
Umar B, ‘Muhtevası ve Hukukî Mahiyeti Bakımından İkrar Kavramı’ (1964) 30(1-2) İÜHFM 244-263.
Üstündağ S, Medeni Yargılama Hukuku Cilt I-II (7. Baskı, Filiz 2000).
Yorgaki, Usul-i Muhakemat-ı Hukukiye Kanunu Şerhi, (Matbaa-i Hukukiyye 1329 (1923)).
--- Adlî Kanunlar (Adliye Vekâleti İhsaiyat ve Müdevvenat-ı Kanuniye Müdüriyeti Yayını, Vatan Matbaası 1340 (1924)).