Liderin Karanlık Yüzü: Toksik Liderlik Davranışlarının Çalışanların İş Tatminine Etkisi

Amaç – Literatürde liderlerin iş tatminine yönelik pozitif yaklaşımlar araştırılmakla beraber, liderliğin olumsuz taraflarıyla alakalı çalışmalar yeterliği ve tatmin edici değildir. Bu bakımdan, araştırmada yöneticilerin toksik liderlik özelliklerinin çalışanların iş tatminine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında yöneticilerin toksik liderlik düzeylerini belirlemek ve belirlenen yönetici davranışlarının çalışanlarının iş tatmini düzeyleri ile ne kadar ilişkili olduğunu ve bu davranışları ne kadar etkilediğini araştırılmıştır. Yöntem – Araştırmanın evrenini, Marmara Bölgesi’nde bulunan kamu bankalarında çalışan personel oluştururken örneklemini evrenden kolayda örnekleme yolu ile belirlenmiş olan 302 banka çalışanı oluşturmaktadır 302 banka çalışanından gelen veriler, betimsel istatistiki yöntemler ve çıkarımsal istatistiki yöntemlerden t-testi, tek yönlü varyans analizi, korelasyon, basit doğrusal regresyon analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular – Genel olarak banka çalışanlarının algıladıkları toksik liderlik düzeyi, iş tatmini düzeylerini azaltmaktadır. Araştırmada Toksik Liderlik ve İş Tatmini arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Çalışanların iş tatmini düzeylerinin belirleyicisi olarak toksik liderlik ile ilişkilerinin zayıf olduğu görülmüştür. Tartışma – Banka çalışanları toksik liderliğe ilişkin algıları arasında “kurumda görev alınan pozisyon” değişkenine göre istatistikî açıdan anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Banka çalışanlarının iş tatminine ilişkin algıları arasında “eğitim durumu”, “mesleki tecrübe”, “kurumda çalışma süresi” ve “kurumdaki pozisyon” değişkenlerine göre tüm boyutlarda istatistikî açıdan anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir.

The Dark Side of The Leader: The Effect of The Toxic Leadership Behavior on The Job Satisfaction of Employees

Purpose – The aim of the study was to determine the effect of toxic leadership characteristics on job satisfaction of employees. In this context, it has been investigated to determine the toxic leadership levels of managers and to determine the relationship between the level of job satisfaction of the employees and the effects of the determined managerial behaviors. Design/methodology/approach – The universe of the research consists of 302 bank employees whose sampling was determined by sampling easily from the universe while creating personnel working in public banks in the Marmara Region. Data from 302 bank employees t-test, one-way variance from descriptive statistical methods and inferential statistical methods through the SPSS 25. program. analysis, correlation was analyzed using simple linear regression analysis. Findings – There was a significant negative relationship between Toxic Leadership and Job Satisfaction. As a determinant of the level of job satisfaction, the relationship between employees and toxic leadership is low. In the study, it was determined that there was a statistically significant difference between the perceptions of the bank employees about toxic leadership according to the "position of the institution."There were statistically significant differences in all dimensions in terms of educational status, professional experience, working time in institution and position variables in the institution. Discussion – It was determined that there is a statistically significant difference between perceptions of the bank employees about toxic leadership according to the variable "position in the institution." It has been determined that there is a statistically significant difference between perceptions of bank employees regarding job satisfaction in terms of “educational status," “professional experience," “working duration in the institution” and “position in the institution."

PDF

___

Allen, J., and E. De Weert. 2007.“What Do Educational Mismatches Tell Us About Skill Mismatches? A Cross-Country Analysis.”European Journal of Education42 (1): 59–73. doi:10.1111/j.1465-3435.2007.00283.x.
Ashforth, B. (1994). Petty Tyranny in Organizations. Human Relations, 47(7), 755-778.
Baycan, F.A. (1985). An Analysis of Several Aspects of Job Satisfaction Between Diffrent Occupational Groups, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Blenegen, M.A. (1993). Nurses’ Job Satisfaction: A Meta-Analysis Of Related Variables, Nursing Research, 42(1), 36-41.
Borzaga, C., and E. Tortia. 2006.“Worker Motivations, Job Satisfaction, and Loyalty in Public and Nonprofit SocialServices.”Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly35 (2): 225–248. doi:10.1177/0899764006287207.
Brown, M.E., Trevino L.K. ve Harrison D.A. (2005) Ethical leadership: a social learning perspective for construct development and testing, Organizational behavior and Human Decision Processes, 97 (2005), pp. 117-134
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2018). Sosyal Bilimler İçin İstatistik (6.Baskı), Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
Can, A. (2016). SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi (4.Baskı), Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
Can, H., Aşan Azizoğlu, Ö. ve Miski Aydın, E. (2015). Örgütsel Davranış, Siyasal Kitabevi, Ankara.
Çelebi, N., Güner, H. ve Yıldız, V. (2015). Toksik Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 249-268.
Çetinkaya, H. (2017). Okul yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Demirel, N. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (Gaziantep Şehitkâmil ilçesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Gaziantep.
Dobbs, J. M. & Do, J.J. (2018). The Impact of Perceived Toxic Leadership on Cynicism in Officer Candidates. Armed Forces & Society, 45(1), 3-26.
Efraty, D. & Sirgy, M.J. (1990). The Effects of Quality of Working Life (QWL) on Employee Behavioral Responses, Social Indicators Research, 22(1), 31-47.
Einarsen, S., Aasland, M. S., & Skogstad, A. (2007). Destructive leadership behaviour: A definition and conceptual model. The Leadership Quarterly, 18(3), 207-216.
Eriş, Y., Arun, K. (2020). Toksik Liderliğin Bir Çıktısı Olarak Örgütsel Bağlılık. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi , 15 (24) , 2764-2804 . DOI: 10.26466/opus.599311
Faragher, E. B., Cass, M., & Cooper, C. L. (2005). The relationship between job satisfaction and health: A meta-analysis. Occupational and Environmental Medicine, 62(2), 105. doi:http://dx.doi.org/10.1136/oem.2002.006734
Furnham, A., & Taylor, J. (2004). The Dark Side of Behaviour at Work. https://doi.org/10.1057/9780230510104
Griffin, R. W., & O’Leary-Kelly, A. (Eds.). (2004). The dark side of organizational behavior (1.ed). In (1. ed). San Francisco, Calif: Jossey-Bass.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Heller, D., Judge, T. A., & Watson, D. (2002). The confounding role of personality and trait affectivity in the relationship between job and life satisfaction. Journal of Organization
Hirschfeld, R.R. (2000). Does Revising The Instrinsic And Extrinsic Subscales Of The Minnesota Satisfaction Questionnaire Short Form Make A Difference?, Educational & Psychological Measurement, 60(2), 255- 270.
Hoffman, E. P., & Sergio, R. P. (2020). Undastanding the effects of toxic leadership on expatriates' readiness for innovation: An uzbekistan case the effects of toxic leadership on expatriates' readiness for innovation: An uzbekistan case IEECA. doi:10.15549/jeecar.v7i1.360
İncir, G. (1990) Çalışanların İş Doyumu Üzerine Bir İnceleme, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Ankara.
İzgüden, D., Eroymak, S. ve Erdem, R. (2016). Sağlık Kurumlarında Görülen Toksik Liderlik Davranışları: Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 262-276.
Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E., & Patton, G. K. (2001). The job satisfaction-job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127(3), 376-407.
Jung, K., M. J. Moon, and S. D. Hahm. 2007.“Do Age, Gender, and Sector Affect Job Satisfaction? Resultsfrom the Korean Labor and Income Panel Data.”Review of Public Personnel Administration27 (2): 125– 146.doi:10.1177/0734371X06289229
Kalaycı, Ş. (2017). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (9.Baskı), Asil Yayıncılık, Ankara.
Kaynak, T. (1990). Organizasyonel Davranış, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İ.İ.E Yayın No:117, İstanbul.
Kellerman, B. (2004). Bad leadership: What it is, how it happens, why it matters. Boston, MA: Harvard Business School Press
Krishnan, V. R. (2003). Power and moral leadership: Role of self–other agreement.Leadership & Organization Development Journal,24(6),345–351
Lipman-Blumen, J. (2010). Toxic Leadership, (in Political and Civic Leadership: A Reference Handbook), Ed. Richard A. Couto Sage Publication California, ABD.
Liu, B., and T. Tang. 2011.“Does the Love of Money Moderate the Relationship between Public ServiceMotivation and Job Satisfaction? The Case of Chinese Professionals in the Public Sector.”PublicAdministration Review71 (5): 718–727. doi:10.1111/j.1540-6210.2011.02411.x.
Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (pp. 1297-1349). Chicago, IL: R.
Moshavi, D., Brown, F. W., & Dodd, N. G. (2003).Leader self-awareness and its relationship to subordinate attitudes and performance.Leadership & OrganizationDevelopment Journal,24(7), 407–418.
Neuman, J.H. (2004). Injustice, Stress, and Aggression in Organizations. In R. W. Griffin & A. O’Leary-Kelly (Eds.), The dark side of organizational behavior (1. ed, pp.62-102). San Francisco, Calif: Jossey-Bass.
Oshagbemi, T. (2000). Satisfaction With Co-Workers’ Behavior, Employee Relations, 22(1), 88-106.
Özkalp, E. ve Kırel, A.Ç. (1996). Örgütsel Davranış, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
Özaydın, M.M. ve Özdemir, Ö. (2014). Çalışanların Bireysel Özelliklerinin İş Tatmini Üzerindeki Etkileri: Bir Kamu Bankası Örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 251-281.
Özer, Ö., Uğurluoğlu, Ö., Kahraman, G. ve Avcı, K. (2017). A study on toxic leadership perceptions of healthcare workers. Global Business and Management Research: An International Journal, 9(1), 12–23.
Öztürk, A. Y. (2007). Ortaöğretim Kimya Öğretmenlerinin İş Tatmini. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Pitts, D. 2009. “Diversity Management, Job Satisfaction, and Performance: Evidence from U.S. Federal Agencies.” Public Administration Review 69 (2): 328–338. doi:10.1111/j.1540- 6210.2008.01977.x.
Reyhanlıoğlu, M. ve Akın, Ö. (2016). Toksik Liderlik Örgütsel Sağlığı Olumsuz Yönde Tetikler mi?, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 442-459.
Schmidt, A. A. (2008). Development and Validation of The Toxic Leadership Scale, (Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, Unpublished Master Theses), ABD.
Schyns, B., & Schilling, J. (2013). How bad are the effects of bad leaders? A meta-analysis of destructive leadership and its outcomes. The Leadership Quarterly, 24(1), 138-158.
Seçer, İ. (2018). SPSS ve LISREL İle Pratik Veri Analizi Analiz ve Raporlaştırma. Anı Yayıncılık, Ankara.
Shaw, J., Erickson, A., & Harvey, M. (2011). A method for measuring destructive leadership and identifying types of destructive leaders in organizations. The Leadership Quarterly, 22, 575– 590. doi: 10.1016/j.leaqua.2011.05.001.
Sosik, J. J., & Megerian, L. E. (1999). Understanding leader emotional intelligence and performance: The role of self–other agreement on transformationalleadership perceptions.Group & Organization Management,24(3), 367–390.
Soysal, A. ve Tan, M. (2013). İş Tatminini Etkileyen Faktörlerle İlgili Hizmet Sektöründe Yapılan Bir Araştırma: Kilis İli Kamu ve Özel Banka Personeli Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 45-63.
Stein Amundsen, Øyvind L. Martinsen (2014) Self–other agreement in empowering leadership: Relationships with leader effectiveness and subordinates' job satisfaction and turnover intention, The Leadership Quarterly, Volume 25, Issue 4, Pages 784-800.
Şimşek, M.Ş. (2008). Yönetim ve Organizasyon, Adım Yayınları, Konya.
Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6.edition). Pearson Education, ABD.
Tait, M., Padgett, M. Y., & Baldwin, T. T. 1989. Job and life satisfaction: A réévaluation of the strength of the relationship and gender effects as a function of the date of the study. Journal of
Tepper, B.J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(2), 178-190.
Tepper, B.J., Duffy, M.K., Hoobler, J., & Ensley, M.D. (2004). Moderators of the relationships between coworkers’ organizational citizenship behavior and fellow employees’ attitudes. Journal of Applied Psychology, 89(3), 455-465.
Whicker, M. L. (1996). Toxic leaders: When organizations go bad. Westport, Conn: Quorum Books.
Wilkin, C. (2013). I can't get no job satisfaction: Meta-analysis comparing permanent and contingent workers. Journal of Organizational Behavior, 34(1), 47-64. Retrieved May 11, 2020, from www.jstor.org/stable/23463753
Yılmaz, Y.S (2018). Liderlik ile Çeşitli Örgütsel Davranış Türleri Arasındaki İlişki: Bir Alan Araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Young-joo Lee & Meghna Sabharwal (2016) Education–Job Match, Salary,and Job Satisfaction Across the Public,, Non-Profit, and For-Profit Sectors: Survey of recent collegegraduates, Public Management Review, 18:1, 40-64, DOI: 10.1080/14719037.2014.957342
Zahari, I., & Shurbagi, A.M.A (2012). The Effect of Organizational Culture and the Relationship between Transformational Leadership and Job Satisfaction in Petroleum Sector of Libya, International Business Research, 5(9), 89-115.