Tedarik Zincirinde Risk Değerlendirme: Risklerin Tanımlanması, Gruplandırılması ve Önceliklendirilmesi Üzerine Bir Çalışma

Amaç – Tedarik zinciri risk yönetimi kapsamında risklerin tanımlanması, sınıflandırılması ve önceliklendirilmesi hem tedarik zinciri hem de işletme performansı açısından önemli bir konudur. Bu bakış açısından yola çıkan çalışma, üretim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin tedarik zincirlerinde karşılaşabilecekleri risklerin neler olduğunun belirlenmesi ve belirlenen risklerin meydana gelme olasılığı ile gerçekleştireceği etki değerlerinden oluşan risk puanlarının hesaplanması ile risklerin önceliklendirilerek işletmelere bir yol haritası çıkarmayı amaçlamaktadır. Yöntem – Araştırmanın örneklemini Kocaeli sınırları içerisinde bulunan üretim faaliyetini çeşitli sektörlerde devam ettiren 97 işletme oluşturmaktadır. Anket yöntemi kullanılarak, bu işletmelerin tedarik zincirlerinde karşılaşabileceği risklerin meydana gelme olasılığı ve gerçekleştiği takdirle etkisinin ne olacağı konusunda veri toplanmıştır. Ölçüm modelinin geçerlilik ve güvenilirlik hesaplamaları için SPSS ve Amos programlarından yararlanılmıştır. Daha sonra, her risk unsuru için olasılık, etki ve önem puanları hesaplanarak riskler ve risk grupları sıralanmıştır. Bulgular – Elde edilen veriler doğrultusunda, işletmelerin tedarik zincirinde karşılaşacağı riskler ve risk grupları olasılık, etki ve bu iki değerin çarpımından oluşan önem puanları esas alınarak bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Talep kaynaklı risk faktörleri ve çevresel risk faktörleri ilk iki sırayı paylaşan risk grupları olmuştur. Talep kaynaklı risk faktörlerinden alacak riski hem olasılık hem etki hem de önem puanı için ilk beş sıranın içinde yer almıştır. Olasılık açısından beklenmedik/geçici müşteriler riski, etki açısından üretimin durması riski ve önem puanı için de devlet düzenlemeleri ve kanunlardaki belirsizlik riski ilk sırada bulunmaktadır. Tartışma – Tedarik zinciri risklerinin tanımlanarak gruplandırılması, ardından önem puanlarına göre önceliklendirilmesi tedarik zinciri yöneticileri ve üst yönetimin öncelikli riskleri ele alarak planlar ve yönetim teknikleri geliştirebilmesi açısından önemlidir. Yapılan çalışmalar sıklıkla yüksek olasılık ve düşük etki değerlerine tek başına odaklanmakta, yeterli veri olmadığı gerekçesiyle bu durumun tersini dikkate almamaktadır. Ancak, önem puanı açısından her iki durum da benzer önem değerlerine sahip olacaklardır. Bu yüzden, işletmelerin salt olasılık veya etki değerine odaklanması yerine, bir takım tahmin yöntemlerini kullanarak gerçeğe yakın olasılık ve etki değerleri ile önem puanı hesaplaması ve önem puanları üzerinden risklerin önceliklendirerek yönetim teknikleri geliştirmesi daha uygun olacaktır. Bu çalışmanın, tedarik zinciri risklerini tanımlayıp gruplandırarak, olasılık, etki ve önem puanlarını ile bir sıralama yaparak tedarik zinciri yönetimi ve risk yönetimi literatürüne katkı yaptığı düşünülmektedir.

Supply Chain Risk Evaluation: A Study on Identification, Grouping and Prioritization of Risks

Purpose – Defining, classifying and prioritizing risks within the scope of supply chain risk management is an important issue in terms of both supply chain and business performance. From this point of view, the study aims to offer a road map for the companies which includes identification the risks that companies operating in the manufacturing sector may encounter in their supply chains, calculation of risk points consisting of probability and impact values of identified risks and prioritization of risks. Design/methodology/approach – The sample of the study consists of 97 enterprises that operate in Kocaeli region and continue their production activities in various sectors. Using the survey method, data were collected on the probability and impact of the risks that these enterprises may encounter in their supply chains. SPSS and Amos programs were used for the validity and reliability calculations of the measurement model. Risks and risk groups are listed by calculating probability, impact and significance scores for each risk element. Findings – Based on the data obtained, the risks and risk groups that companies will experience in the supply chain have been evaluated based on probability, impact, and the importance score, which is the product of these two values. Accordingly, risk factors originating from demand and external environment are the risk groups that share the first two places. The demand driven risk factors was in the top five among probability, impact and importance score. In terms of probability, the risk of unexpected / temporary customers, in terms of impact, the risk of production breakdown and regarding importance the risk of uncertainty in government regulations and laws are in the first place. Discussion – It is important to define and group supply chain risks and then prioritize them according to their importance points, so that supply chain managers and senior management can develop plans and management techniques by addressing risk priority. The studies often focus on high probability and low impact values alone and do not take the opposite into account because there is not enough data. However, both cases will have similar significance values in terms of importance score. Therefore, instead of focusing on mere probability or impact value, it would be more appropriate for companies to calculate importance score using realistic estimation methods and develop management techniques by prioritizing risks over importance scores. This study contributes to the supply chain management and risk management literature by identifying and grouping supply chain risks, ranking them with probability, impact and importance scores.

___

Blackhurst, J. V., Scheibe, K. P., & Johnson, D. J. (2008). Supplier Risk Assessment and Monitoring for the Automotive Industry. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 38(2), 143– 165. https://doi.org/http://doi.org/10.1108/09600030810861215
Blos, M. F., Quaddus, M., Wee, H. M., & Watanabe, K. (2009). Supply Chain Risk Management (SCRM): A Case Study on the Automotive and Electronic Industries in Brazil. Supply Chain Management, 14(4), 247–252.
Bowersox, D., Closs, D. J., & Cooper, M. B. (2002). Supply Chain Logistics Management (2. Baskı). Mc Grawhill.
Büyüközkan, G. (2008). Tedarik Zincirinde Risk Yönetimi. Lojistik Dergisi, (8).
Ceritoğlu, A. (2018). Tedarik Zinciri Kapsamında Risk Yönetimi. Içinde S. Schöning, E. H. Sümer Göğüş, & H. Pernsteiner (Ed.), İşletmelerde Risk Yönetimi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Chopra, S., & Meindl, P. (2004). Supply Chain Management (2. Baskı). Pearson Education International.
Chopra, S., & Sodhi, M. S. (2004). Managing Risk to Avoid Supply-Chain Breakdown. MIT Sloan Management Review, 46(1), 52–61.
Christopher, M., & Peck, H. (2004). Building the Resilient Supply Chain. International Journal of Logistics Management, 15(2), 1–13.
Demirci Orel, F., & Akkan, E. (2018). Tedarik Zincirinde Risk, Risk Yönetimi ve Performans İlişkileri: Bir Literatür Taraması. Beykoz Akademi Dergisi, 6(1), 84–117. https://doi.org/10.14514/BYK.m.21478082.2018.6/1.84-117
Demirkol, İ., Ünğan, M. C., & Ayanoğlu, M. (2015). Tedarik Zinciri Risklerinin İşletme Performansı Üzerindeki Etkisi : Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 3(1), 20–37.
Er Kara, M., & Oktay Fırat, S. Ü. (2017). Tedarik Zinciri Riskleri: Literatür Taraması ve Yeni Bir Sınıflandırma. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10(1), 31–60.
Faizal, K., & Palaniappan, P. K. (2014). Risk Assessment and Management in Supply Chain. Global Journal of Researches in Engineering, 14(2), 19–30.
Gunasekaran, A., Patel, C., & McGaughey, R. E. (2004). A Framework for Supply Chain Performance Measurement. International Journal of Production Economics, 87(3), 333–347.
Heckmann, I., Comes, T., & Nickel, S. (2015). A Critical Review on Supply Chain Risk–Definition, Measure and Modeling. Omega, (52), 119–132.
Hudnurkar, M., Deshpande, S., Rathod, U., & Jakhar, S. K. (2017). Supply Chain Risk Classification Schemes : A Literature Review. Operations and Supply Chain Management, 10(4), 182–199. https://doi.org/10.31387/oscm0290190
Jüttner, U., Peck, H., & Christopher, M. (2003). Supply Chain Risk Management: Outlining An Agenda For Future Research. International Journal of Logistics : Research & Applications, 6(4), 197–210.
Keskin, H. (2015). Tedarik Zinciri Yönetimi – Arka Planı, Gelişimi ve Güncel Uygulamaları (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
Lambert, D. M., Cooper, M. C., & Pagh, J. D. (1998). Supply Chain Management: Implementation Issues and Research Opportunuties. International Journal of Logistics Management, 9(2).
Lee, H. L., Padmanabhan, V., & Wang, S. (1997). Information Distortion in a Supply Chain: The Bullwhip Effect. Management Science, 43(4), 546–558.
Manuj, I., & Mentzer, J. T. (2008). Global Supply Chain Risk Management Strategies. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 38(3), 192–223.
Musa, N. S. (2012). Supply Chain Risk Management : Identification , Evaluation and Mitigation Techniques. Linköping University.
Nagurney, A., Cruz, J., Dong, J., & Zhang, D. (2005). Supply Chain Networks, Electronic Commerce, and Supply Side and Demand Side Risk. European Journal of Operational Research, (164), 120–142.
Özgüner, M., & Özgüner, Z. (2019). Tedarik Zinciri Riskleri’nin Lojistik Performans Üzerindeki Etkisinin Yapısal Eşitlik Modellemesi ile Belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 67–82. https://doi.org/10.17153/oguiibf.437166
Özsoy, M. T. (2012). Yeni̇ Türk Ti̇caret Kanunu ve Şi̇rketlerde Kurumsal Ri̇sk Yöneti̇mi̇. İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, Mart-Nisan, 165–186.
Punniyamoorthy, M., Thamaraiselvan, N., & Manikandan, L. (2013). Assessment of Supply Chain Risk : Scale Development and Validation. Benchmarking: An International Journal, 20(1), 79–105. https://doi.org/10.1108/14635771311299506
Rogers, H., Srivastava, M., Pawar, K. S., & Shah, J. (2016). Supply Chain Risk Management in India – Practical Insights. International Journal of Logistics Research and Applications, 19(4), 278–299. https://doi.org/10.1080/13675567.2015.1075476
Sharma, S. K., & Bhat, A. (2012). Identification and Assessment of Supply Chain Risk: Development of AHP Model for Supply Chain Risk Prioritisation. International Journal of Agile Systems and Management, 5(4), 350–369. https://doi.org/10.13140/2.1.2648.1286
Singhal, P., Agarwal, G., & Mittal, M. L. (2011). Supply Chain Risk Management: Review, Classification and Future Research Directions. International Journal of Business Science and Applied Management, 6(3), 15– 42.
Tang, C. S. (2006). Perspectives in Supply Chain Risk Management. International Journal of Production Economics, 103, 451–488. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2005.12.006
Tang, C., & Tomlin, B. (2008). The Power of Flexibility for Mitigating Supply Chain Risks. International Journal of Production Economics, 116(1), 12–27.
Tang, O., & Nurmaya Musa, S. (2010). Identifying Risk Issues and Research Advancements in Supply Chain Risk Management. International Journal of Production Economics, 124(1), 109–120.
Walker, P. L., Shenkir, W. G., & Barton, T. L. (2002). Enterprise Risk Management: Pulling It All Together. The Institute of Internal Auditors Research Foundation Publicaion.
Wang, M., Jie, F., & Abareshi, A. (2014). The Measurement Model of Supply Chain Uncertainty and Risk in the Australian Courier Industry. Operations and Supply Chain Management: An International Journal, (February 2019), 89–96. https://doi.org/10.31387/oscm0180114
World Economic Forum. (2012). New Models for Addressing Supply Chain and Transport Risk. Cenevre.
World Economic Forum. (2019). The Global Risks Report 2019: 14th Edition. Cenevre.
Yazıcı, M. (2018). İşletmelerde Risk Yönetimi ve Karar Verme (1. baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Yolaç, G., Tuzcuoğlu, A., & Şahin, M. (2019). Tedarik Zincirinde Risk Yönetimi ve Performans İlişkisi : İstanbul İlinde Bir Araştırma. Ekoist: Journal of Econometrics and Statistics, (31), 95–106. https://doi.org/10.26650/ekoist.2019.31.0015
Zsidisin, G. A., & Ellram, L. M. (2003). An Agency Theory Investigation of Supply Risk M anagement. Journal of Supply Chain Management, 39(2), 15–27. https://doi.org/10.1111/j.1745-493X.2003.tb00156.x
Zsidisin, G., & Wagner, S. (2008). Supply Risk Perceptions And Practices: An Exploratory Comparison Of German And US Supply Management Professionals. International Journal of Technology, Policy and Management, 8(4), 401–419.