Kısa Vadeli Borçlanmanın Aktif Karlılığı Üzerindeki Etkisi: BIST Sınai Endeksi Örneği

Amaç – Günümüz küresel rekabet ortamında işletmelerin varlıklarını etkin kullanmaları ve bu varlıkların yönetilmesi önem arz etmektedir. Yabancı kaynaklar ve özkaynaklar olarak varlık finansmanı için kullanılan bu kaynaklar da işletme karlılığını etkilemektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı kısa vadeli borçlanmanın aktif karlılığı üzerindeki etkisini tespit etmektir. Yöntem – Çalışmada 2009-2020 yılları arasında kesintisiz olarak Borsa İstanbul Sınai Endeksi’nde (BISTXUSIN) faaliyet gösteren 96 firmanın verilerinden yararlanılmıştır. Ampirik analizlerde Im, Pesaran & Shin (IPS) birim kök testi, LM (Lagrange Multiplier) ve CD (Cross Section Dependent) yatay kesit bağımlığı ve SUR tahmincisi (Seemingly Unrelated Regressions-SUR) yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular – Geliştirilen modeller sonucunda imalat sanayi firmaları açısından kısa vadeli borçlanma ile aktif karlılığı arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Tartışma – Borsa İstanbul (BIST) sınai endeksinde faaliyet gösteren firmaların kısa vadeli borçlanma şekilleri aktif karlılıklarını etkilemektedir. Söz konusu firmalar özellikle toplam kaynaklar içerisindeki kısa vadeli borç oranını optimum seviyede tutarak karlılığını artırabilirler. Ayrıca BIST sınai endeksindeki firmalar alacakların tahsilatını daha etkin bir şekilde yönetmesi ve optimum sermaye yapısına ulaşması aktif karlılığının artmasına yardımcı olacaktır.

The Effect of Short-Term Liabilities on Return on Assets: A Case of BIST-XUSIN Index

Purpose – In today's global competitive environment, it is important for businesses to use their assets effectively and to manage these assets. These resources, which are used for asset financing as foreign liabilities and equity, also affect the profitability of the business. In this context, the purpose of the study is to determine the effect of short-term liabilities on the return on assets. Design/methodology/approach – The data of 96 companies operating in the BIST-XUSIN Index between 2009 and 2020 were used without interruption. In empirical analysis, IPS (Im, Pesaran & Shin) unit root test, LM (Lagrange Multiplier) and CD (Cross Section Dependent) and SUR estimator (Seemingly Unrelated Regressions SUR) methods were used. Findings – As a result of the models, a negative relationship was determined between short-term liabilities and return on assets for the companies. Discussion – The short-term borrowing patterns of companies operating in BIST-XUSIN affect their return on assets. These companies can increase their profitability especially by keeping the short-term debt ratio in total resources at an optimum level. In addition, companies in the BIST-USIN Index will manage the collection of receivables more effectively and reach the optimum capital structure, which will help increase the return on assets.

PDF

___

Abdioğlu, N. & Deniz, D. (2015). Borsa İstanbul’da işlem gören imalat sanayi şirketlerinin sermaye yapılarının firmaya özgü belirleyicileri. Sosyoekonomi, 23 (26), 195-214.
Abor, J. (2005). The effect of capital structure on profitability: an empirical analysis of listed firms in Ghana. The journal of risk finance.
Ahmad, Z., Abdullah, N. M. H., & Roslan, S. (2012). Capital structure effect on firms performance: Focusing on consumers and industrials sectors on Malaysian firms. International review of business research papers, 8(5), 137-155.
Aşıkoğlu, R., Kaderli, Y., Demir, S., & Çelikkol, H. (2011). Yatırım projelerinin hazırlanması değerlendirilmesi ve realize edilmesi. Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
Bacik, R., Fedorko, R., Gavurova, B., Ivankova, V., & Rigelsky, M. (2020). Differences in financial performance between various categories of hotels in the visegrad group countries. Journal of International Studies, 13(2), 279-290.
Barakalı, O. C. & Öndeş, T. (2021). İşletmelerin borç yapılarının aktif kârlılıkları üzerine etkisi: Borsa İstanbulda bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(4), 295-312.
Baum, C. F., Schafer, D., & Talavera, O. (2006). The effects of short-term liabilities on profitability: a comparison of German and US firms (Vol. 636, pp. 1-24). Boston College Working Papers in Economics.
Bektöre, S., Çömlekçi, F. & Sözbilir, H. (2015), Mali Tablolar Analizi, Ankara: Nisan Kitabevi.
Ceylan, A. & Korkmaz, T. (2010). İşletmelerde finansal yönetim, Bursa: Ekin Yayınevi.
Doan, N. P. A., & Nguyen, J. D. (2011, June). Firm characteristics, capital structure and operational performance: A Vietnamese study. In Proceedings of the 7th Asia-Pacific Economic Association Conference.
Doğan M. ,Elitaş, C. (2013). Borç politikası ve firma performansı: Türk Sermaye Piyasası üzerine bir ınceleme,. International Istanbul Finance Congress.
Doğan, M. & Topal, Y. (2016). Karlılığı Belirleyen Finansal Faktörler: BİST’te işlem gören imalat sanayi firmaları üzerine bir araştırma. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (1), 55-66.
Doğan, M. (2013). Relations between the profitability and capital structure of insurance companies: An analysis over Turkish capital market. The Journal of Accounting and Finance, 57, 121-136.
Dolunay, Y. A. & Kandil Göker, İ. E. 2021. Sermaye yapısı ve firma özelliklerinin performans üzerindeki etkileşim etkisi: Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler üzerine bir uygulama. International Review of Economics and Management, 9(2), 272-298.
Gereklioğlu Düzakın, H.(2014). İşletme Finansmanı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Karadeniz, E. & İskenderoğlu, Ö. (2011). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören turizm işletmelerinin aktif karlılığını etkileyen değişkenlerin analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 65-75.
Karadeniz, E., Kaplan, F. & Günay, F. (2016). Sermaye yapısı kararlarının kârlılığa etkisi: Borsa İstanbul turizm şirketlerinde bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3), 38-55.
Kaya, M., Tunç, H. & Topçuoğlu, F. (2018). Kısa vadeli borçlanmanın işletmelerin aktif karlılıkları üzerine etkisi: BİST çimento sektörü üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (78), 171-182.
Meder Çakır, H. & Küçükkaplan, İ. (2012). İşletme sermayesi unsurlarının firma değeri ve karlılığı üzerindeki etkisinin İMKB’de işlem gören üretim firmalarında 2000–2009 dönemi için analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (53), 69-86.
Sadeghian, N. S., Latifi, M. M., Soroush, S., & Aghabagher, Z. T. (2012). Debt policy and corporate performance: empirical evidence from Tehran Stock Exchange companies. International Journal of Economics and Finance, 4(11), 217-224.
Saeed, R. B. A., & Badar, R. (2013). Impact of capital structure on performance empirical evidence from sugar sector of Pakistan. European Journal of Business and Management, 5(5), 78-86.
San, O. T., & Heng, T. B. (2011). Capital structure and corporate performance of Malaysian construction sector. International Journal of Humanities and Social Science, 1(2), 28-36.
Sarıaslan, H. & Erol, C. (2008). Finansal yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi
Shubita, M. F., & Alsawalhah, J. M. (2012). The relationship between capital structure and profitability. International Journal of Business and Social Science, 3(16), 104-112.
Vuković, B. & Jakšić, D. (2019). The effect of working capital management on profitability: evidence from southeast Europe. Economics of Agriculture, 66(1), 159-172.